Ацэнкі колькасці авіяспецыялістаў былых савецкіх рэспублік на заробках у Афрыцы.
Авіяспецыялісты былых савецкіх рэспублік, якія сталі ахвярамі розных інцыдэнтаў на заробках у Афрыцы.
|
У 1990-я і 2000-я гады ў краіны Афрыкі з былых савецкіх рэспублік адбыўся наплыў авіяспецыялістаў, што было выклікана цяжкім эканамічным становішчам пасля распаду СССР. Іх дзейнасць часцей за ўсё ажыццяўлялася па кантрактах з прыватнымі кампаніямі. Пілоты і тэхнікі працавалі як у грамадзянскай, так і ў ваеннай авіяцыі. Многія загінулі ў авіякатастрофах, узброеных канфліктах ці ж зусім прапалі без вестак.
У пачатку 90-х значная частка высокакваліфікаваных спецыялістаў ваенна-абароннага комплексу і авіятараў былога СССР апынуліся ў цяжкім матэрыяльным становішчы. Абвальнае скарачэнне перавозак выкінула з грамадзянскай авіяцыі тысячы лётчыкаў і тэхнікаў. У аэрапортах засталіся тысячы непатрэбных самалётаў і верталётаў[1]. Пазней да ўсяго гэтага дадалося яшчэ і скарачэнне старога парку савецкіх лятальных апаратаў з заменай на заходнія ўзоры. Кіраўніцтва, не жадаючы марнавацца на перанавучанне сталых спецыялістаў, больш ахвотна набірала маладых, якія ўжо ўмелі эксплуатаваць замежную авіятэхніку[2].
Беспрацоўныя спецыялісты падаліся ў прыватныя кампаніі, якія ўзніклі на базе дзяржаўных гаспадарств. Некаторыя сыходзілі ў замежныя прадпрыемствы. Так, напрыклад, у пачатку 90-х гадоў у Маскве з’явілася некалькі пунктаў найму пілотаў. Адным з самых папулярных месцаў была гасцініца «Космас». Тут эмісары замежных авіякампаній прапаноўвалі авіятарам работу, часцей за ўсё за мяжой. Вярбоўшчыкі абяцалі задатак да $1 тыс. наяўнымі і зарплату ад $ 1, 5 тыс. у месяц[1]. Былі расцэнкі і ў тры тысячы. Для параўнання, у Расіі і СНД па тых часах авіяспецыялісты атрымлівалі па 50—100 долараў[3].
І айчынныя, і замежныя кампаніі актыўна працавалі ў краінах афрыканскага кантынента, дзе транспартная інфраструктура была недастаткова развіта ў сілу эканамічнай адсталасці, складанай і нестабільнай ваенна-палітычнай абстаноўкі[3].
Па словах прэзідэнта асацыяцыі лётнага складу Расіі Анатоля Кочура, у 1990-я за мяжу з’ехалі каля 7 тыс. лётчыкаў і тэхнікаў былога СССР, з якіх 400 — у Афрыку[1]. Федэральная авіяцыйная служба Расіі заяўляла пра мінімум дзесяць тысяч пілотаў, штурманаў, бортінжынераў, спецыялістаў наземнага абслугоўвання па ўсім кантыненце[4]. У 2007 годзе ва Украіне заявілі аб парадку 700 сваіх суайчыннікаў, што працуюць як авіяспецыялісты ў Афрыцы. На 2011 год прафзвяз лётнага складу Расеі меў звесткі аб 300 пілотах, а асацыяцыя лётнага складу — 500 і больш сваіх авіятараў на «чорным кантынгенце». У газеце «Наша версия» агульная колькасць авіятараў з усёй постсавецкай прасторы ацэньвалася ў звыш за дзве тысячы чалавек[5].
У Анголе (па дадзеных амбасады РФ на сярэдзіну 90-х і пачатак нулявых) дзейнічалі звыш за 20 экіпажаў расійскіх, украінскіх, малдаўскіх і беларускіх лётчыкаў[3].
У Дэмакратычнай Рэспубліцы Конга, паводле інфармацыі «Новай газеты», на 2007 год па кантрактах з прыватнымі авіякампаніямі работалі самастойна парадку двухсот пілотаў з краін СНД, плюс некалькі кангалезскімі авіякампаній (такіх як Malila Airlift, Service Air, Africa One і іншыя) эксплуатавалі самалёты «Ан» з расійскімі экіпажамі. У суседняй Рэспубліцы Конга лётчыкі з Расіі таксама ляталі па ўсёй краіне, уключаючы малыя прымежныя паселішчы. У іх меліся дзве асноўныя базы — у сталіцы Бразавіле і ў горадзе Пуэнт-Нуар. Яшчэ 40 расійскіх пілотаў некаторы час жылі ў будынку гандлёвага прадстаўніцтва РФ у сталіцы Анголы Луанда, адкуль ляталі ў тым ліку і ў суседнюю Намібію. У ёй быў пункт базавання ў горадзе Андангва, а ў аэрапорце партовага горада Уолвіш-Бей работалі лётчыкі з Екацярынбургу, што займаліся савецкіх самалётаў з Анголы[6].
Расійскія і ўкраінскія лётчыкі ў 2000-х наладзілі авіязносіны паміж Джыбуці, Самалі і Эфіопія. Іх можна было сустрэць у гарадах Бусасо, Дырэ-Дауа, Бахр-Дар і Адыс-Абеба[6].
Таксама прысутнасць авіяспецыялістаў з былых савецкіх рэспублік заўважана ў Ліберыі, Малі, Чадзе, Сьера-Леоне, Лівіі, Кот-д’Івуары, Эрытрэі, Марока, ПАР, Мазамбіку, Гвінеі, Экватарыяльнай Гвінеі, Судане, Кеніі і Угандзе[6].
У Афрыцы былыя савецкія лётчыкі перавозілі тавары народнага спажывання, паліва, матэрыялы для будаўніцтва, а таксама зброю[7]. Работалі яны і на афіцыйныя органы і дэпартаменты афрыканскіх дзяржаў, займаючыся перавозкамі ў іх інтарэсах[6]. Распаўсюджанымі былі таксама пасажырскія рэйсы, якія часта суправаджаліся рознымі парушэннямі, у прыватнасці, перагрузам. Лётчыкі імкнуліся пасадзіць як мага больш чалавек, каб атрымаць вялікую выручку, але часам гэта прыводзіла да авіякатастрофаў[3]
Сярод лётчыкаў вылучыліся тры асноўныя катэгорыі: кантрактнікі па лініі нафтавых і алмазаздабыўных вытворчых карпарацый, работнікі ААН і іншых міжнародных арганізацый па дамове, а таксама адзіночкі[8].
У пачатку 2000-х аператыўнікі ўпраўлення «Т» (контрразведніцкае забеспячэнне транспарту) Дэпартамента эканамічнай бяспекі расійскай ФСБ канстатавалі[4]:
Выкарыстанне расійскіх самалётаў за мяжой, асабліва ў афрыканскіх краінах, прыводзіць да сур’ёзнай палітычнай і эканамічнай шкоды для Расіі... Трэба глядзець праўдзе ў вочы: расійскія самалёты перавозяць у Афрыцы і зброю, і боепрыпасы, і наркотыкі. |
Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка
Асноўны артыкул: Грамадзянская вайна ў Анголе У 1990-я самым небяспечным рэгіёнам сярод авіятараў постсавецкай прасторы лічылася Ангола. Асноўную пагрозу ўяўляла складаная ваенна-палітычная абстаноўка ў краіне. Зацяжны канфлікт з апазіцыйнай ўзброенай групоўкай УНІТА, якая кантралявала ў тыя гады траціну тэрыторыі дзяржавы, рабілі палёты ў некаторых правінцыях небяспечнымі. Паўстанцы ў імкненні дэстабілізаваць сітуацыю і паўплываць на кіруючы рэжым збівалі грамадзянскія самалёты. Выжыўшых пілотаў альбо расстрэльвалі, альбо бралі ў закладнікі з мэтай абмяняць на сваіх палонных баевікоў або дамагчыся іншых саступак з боку ўладаў[3].
Толькі за чатыры месяцы 1999 года ў Анголе было збіта 8 самалётаў з расійскімі экіпажамі. З іх выжылі толькі пяць чалавек, якія былі вызваленыя праз месяцы ў выніку доўгіх перамоваў з апазіцыяй, у тым ліку пры садзейнічанні міжнародных арганізацый. Усяго ў 90-я гады ў Анголе загінула і прапала без вестак 17 экіпажаў. Сярод зніклых — малдаўскі Ан-72 (на борце было шэсць авіятараў), зніклы ў снежні 1997, і Ан-26Б авіякампаніі «Пермскія маторы», пілатуемы расійскім экіпажам, які страцілі ў 1998-м. Агульная колькасць зніклых машын і экіпажаў дасягае васьмі[3].
Асноўны артыкул: Найміты з былых савецкіх рэспублік у Афрыцы Многія былыя лётчыкі ваеннай авіяцыі, нанятыя па індывідуальных кантрактах альбо пад заступніцтвам сваіх уладаў, прынялі ўдзел у баявых дзеяннях. У асобных выпадках гэта былі ваенныя спецыялісты з дзеючых Узброеных Сіл, накіраваныя па дзяржаўнай лініі.