«Steam» (МПА: [stiːm]) — сэрвіс лічбавага распаўсюджвання камп’ютарных гульняў і праграм, які належыць кампаніі «Valve», вядомаму распрацоўніку камп’ютарных гульняў. «Steam» выконвае функцыі службы актывацыі, загрузкі праз Інтэрнэт, аўтаматычных абнаўленняў і навін для гульняў як самой «Valve», так і іншых распрацоўнікаў па дамове з «Valve», такіх як «Epic Games», «THQ», «2K Games», «Activision», «Capcom», «Codemasters», «Eidos Interactive», «1С», «GSC Game World», «id Software», «SEGA», «Atari», «Rockstar Games», «Telltale Games», «Ubisoft», «Bethesda Softworks», «Paradox Interactive» і многіх іншых фірмаў, якія аформілі кантракт на дыстрыбуцыю.
Па стане на восень 2015 года праз Steam распаўсюджваецца каля 6 500 гульняў для аперацыйнай сістэмы «Microsoft Windows», звыш 2 300 гульняў для «OS X» і звыш 1 500 гульняў для «Linux»[1], на якія дзейнічаюць штодзенныя і «сяродтыднёвыя» зніжкі, а таксама зніжкі на выходныя дні[2]. Колькасць актыўных уліковых запісаў «Steam» перавышае 125 мільенаў[3]. Поўны спіс выдаўцоў і распрацоўнікаў, якія супрацоўнічаюць з сэрвісам, размешчаны ў адкрытым доступе на сайце «Steam»[4].
Першапачаткова распаўсюджваліся толькі гульні, трэйлеры і мадыфікацыі да іх, аднак у «Valve» некалькі разоў заяўлялі, што ў далейшым плануюць пашырыць спецыялізацыю сэрвісу, пачаўшы распаўсюд праз яго музыкі і паўнаметражных фільмаў[5][6].
Сэрвіс прыйшоў на змену ранейшай сістэме WON, якая была больш вузкаспэцыялізаваным сэрвісам і не з’яўлялася сістэмай распаўсюду дадзеных праз Інтэрнэт (лічбавай дыстрыбуцыі). Гісторыя Steam пачалася ў 1999 годзе з поспехам «Team Fortress Classic» і «Counter-Strike». Яшчэ да выхаду фінальных версій гэтыя гульні сталі аднымі з самых папулярных шматкарыстальніцкіх гульняў. У той час папулярнасць гульняў дасягала максімум 2-3 тысяч актыўных гульцоў. Колькасць гульцоў TFC і CS праз пару гадоў узрасла ў некалькі разоў. У выніку Valve прыступіла да перагляду традыцыйных метадаў арганізацыі анлайн-гульняў. Неабходна было вырашыць праблемы на фоне далейшага росту колькасці гульцоў. У асноўным гэта тычылася аўтаматычнага абнаўлення, удасканалення антычыт-сістэмы.
Steam упершыню быў прадстаўлены на Game Developers Conference 22 сакавіка 2002 года[7][8]. Версія Steam 1.0 стала даступная падчас бэта-тэставання Counter-Strike 1.4. Усталёўка Steam была абавязковая для бэта-тэстараў CS 1.4, але з’яўлялася толькі дадатковым кампанентам для фінальнай версіі[9][10].
У Steam 2.0 быў крыху зменены карыстацкі інтэрфейс і інтэграваная сістэма імгненнага абмену паведамленнямі з сябрамі. У канцы 2003 года Valve абвясціла аб сваіх планах закрыцця WON і абавязковай усталёўкі Steam для онлайн-гульняў Valve. Гэта выклікала гнеў многіх гульцоў, якія затым стварылі WON2 у якасці альтэрнатывы. 26 ліпеня 2004 года World Opponent Network была закрыта і заменена Steam[11].
У верасні 2004 года стала вядома аб судзе Vivendi Games з Valve. Першая кампанія сцвярджала, што распаўсюджванне Half-Life 2 праз Steam парушыла выдавецкі кантракт[12]. Vivendi прайграла справу, і ей было забаронена працягваць ліцэнзаванне гульняў Valve для інтэрнэт-кафэ. Пазней кантракт паміж гэтымі двума кампаніямі быў скасаваны, і Valve выбралі Electronic Arts у якасці новага рознічнага выдаўца[13].
У лістападзе 2004 года Valve выпусціла Half-Life 2 — першую гульню для аднаго карыстальніка, якая патрабуе Steam-кліент у абавязковым парадку. Да канца 2005 года ў Steam ўпершыню з’явіліся гульні іншых распрацоўнікаў: Rag Doll Kung Fu[14] (12 кастрычніка) і Darwinia[15] (14 снежня).
У жніўні 2006 года пачаўся пераход да Steam 3.0. Спачатку быў зменены дызайн афіцыйнага сайта, а затым, у снежні, значна перапрацаваны і знешні выгляд праграмы. Тоны афармлення праграмы былі змененыя з шэра-зяленага на цемна-шэры. Таксама быў зменены фармат скінаў, у выніку скіны для старой (другой) версіі перасталі працаваць. Наступны крок рушыў услед у жніўні 2007 года — выйшла першая бэта-версія сэрвісу Steam Community, які дазваляў гульцам, у прыватнасці, стасавацца (публікаваць свае дасягненні, здымкі экрану, набытыя гульні і г.д.) і ладзіць спаборніцтвы; рэліз Steam Community адбыўся ў верасні.
У пачатку 2008 года Valve зрабілі платформу Steam больш адкрытай, выпусціўшы Steamworks. Гэты пакет дае распрацоўнікам і выдаўцам функцыянальнасць Steam (або яго частак) бясплатна. Гэта тычыцца, перш за ўсе, статыстыкі і DRM-функцый. Мэта гэтага кроку — умацаваць рынак кампутарных гульняў і шырэй распаўсюдзіць Steam. Першая гульня, якая выкарыстоўвае гэтыя магчымасці, з’явілася ў сярэдзіне лютага. Гэта была музычная аркада Audiosurf. Яна распаўсюджваецца праз Steam і выкарыстоўвае Steamworks для інтэграцыі з Steam Community і сістэмай дасягненняў.
4 кастрычніка 2008 года праз Steam сталі даступныя першыя пяць мадыфікацый для Source-гульняў[16] (раней усе мадыфікацыі неабходна было запампоўваць і ўсталеўваць уручную); у пачатку лютага 2009 да іх дадалося яшчэ 2 мода[17]. 16 сакавіка 2009 года ў SteamWorks была рэалізаваная новая функцыя для распрацоўнікаў гульняў пад назвай Downloadable Content (DLC)[18]. Гэта дазволіла распрацоўнікам публікаваць дадатковы ўнутрагульнявы кантэнт па невялікіх цэнах (каля 1-15 $), што, па сутнасці, з’яўляецца аналагам мікратранзакцый[19]. Першымі гульнямі з падтрымкай DLC сталі The Maw[19] і Far Cry 2[20].
У канцы 2009 года быў нязначна зменены дызайн афіцыйнага сайта — замест цемна-жоўтых з’явіліся блакітныя тоны, а таксама з’явілася магчымасць набываць гульні праз сайт Steam без выкарыстання праграмы Steam. Адначасова Valve пачала распрацоўку чацвертай версіі Steam з цалкам новым афармленнем. Бэта-версія выйшла ў канцы лютага 2010 года, у ей былі значна перапрацаваныя ўсе інтэрфейсныя меню[21]. Адначасова для бэта-карыстальнікаў быў моцна зменены дызайн афіцыйнага сайта. Амаль цалкам быў перароблены дызайн абалонкі Steam, а таксама ўнутрагульнявога овэрлэя. У прыватнасці, замест трох стандартных спісаў «Гульні», «Трэйлеры» і «Інструменты» з’явілася новае меню «Бібліятэка», у якое, акрамя гэтых 3 падраздзелаў, дадаўся новы — «Загрузкі». Пры гэтым стала даступна 3 варыянты адлюстравання гульняў — спіс з падрабязнай інфармацыяй і фонам, буйны спіс з абноўленымі значкамі і сетка з значкамі вялікага памеру. Кампактны выгляд болей не падтрымліваўся. Акрамя гэтага, былі выпраўленыя шматлікія памылкі, убудаваны браўзэр стаў выкарыстоўваць рухавічок WebKit замест Trident, даступнага толькі для Windows, што ў разы павялічыла прадукцыйнасць і бяспеку працы, а таксама дало магчымасць партавання на іншыя платформы. Фармат скінаў для чацвертай версіі таксама зведаў змены, што зрабіла непрацоўнымі скіны трэцяй версіі. 28 красавіка 2010 года Valve рэалізавала стабільную версію. Таксама было зроблена абнаўленне дызайну супольнасці Steam і галоўнай вэб-старонкі Steam для ўсіх карыстальнікаў. У релізнай версіі была адноўлена магчымасць згортвання меню «Бібліятэка» ў кампактны выгляд, пры гэтым старыя нізкафарматныя значкі былі заменены новымі маляўнічымі у аб’емным стылі. Дадзенае абнаўленне стала самым буйным з моманту запуску Steam у 2003 годзе.
Дадзеная версія Steam выклікала неадназначныя водгукі з боку супольнасці. З аднаго боку, інтэрфейс стаў больш інтуітыўным, лагічным, сучасным і маляўнічым. З іншага — прысутнічала мноства агрэхаў, недаробак, а таксама былі праблемы з хуткадзейнасцю на слабых машынах. Гэта было выпраўлена ў наступных абнаўленнях.
У сакавіку 2010 года на афіцыйных сайтах Valve з’явілася інфармацыя аб будучым пераносе Steam і ўсіх Source-гульняў на Mac OS X[22][23]. 12 траўня 2010 года выйшла фінальная версія Steam на Mac[24]. Некаторы час на Mac OS X назіраліся праблемы з прадукцыйнасцю[25][26], але 18 жніўня Valve паведаміла аб тым, што сталі даступныя абнаўлення, якія паляпшаюць прадукцыйнасць[27].
10 верасня быў анансаваны і запушчаны ў бэта-тэст кашалек Steam, з дапамогай якога карыстальнікі маглі б перакладаць на яго пэўныя сумы грошай, каб выкарыстоўваць іх пазней[28][29]. Канчаткова ен з’явіўся ў Steam 30 верасня разам з абнаўленнем гульні Team Fortress 2[30].
3 сакавіка 2011 года Valve анансавала і запусціла ў бэта-тэст сэрвіс Steam Guard, які павінен быў забяспечыць дадатковую бяспеку ўліковых запісаў карыстальнікаў. Пры ўключэнні гэтага сэрвісу доступ да ўліковага запісу Steam станавіўся магчымым толькі з бягучага кампутара; каб увайсці ў запіс з іншага камп’ютара, неабходна было ўвесці дадатковы код, які высылаўся на электронную пошту[31][32]. Steam Guard быў таксама паказаны на выставе CeBit 2011 Гейбам Ньюэлам, які там жа апублікаваў пароль да свайго ўліковага запісу і заявіў, што ніхто не зможа яго скрасці[33]. Сэрвіс стаў агульнадаступны 16 сакавіка[34].
26 студзеня 2012 года была анансаваная бэта-версія кліента Steam для аперацыйных сістэм iOS і Android[35]. Карыстальнікі iOS — і Android-прылад могуць з яго дапамогай мець зносіны з сябрамі, наведваць супольнасці, праглядаць скрыншоты, чытаць навіны і сачыць за тым, што адбываецца ў самай онлайн-краме[36][37].
У красавіку 2012 года на інтэрнэт-рэсурсе «Phoronix» была апублікаваная інфармацыя аб падрыхтоўцы выпуску Steam і платформы Source для Linux[38]. 22 снежня на афіцыйным сайце Steam з’явілася адкрытая бэта-версія праграмы[39], а ў лютым 2013 года была апублікаваная першая стабільная версія.
2 кастрычніка 2012 года з’явіўся раздзел «Праграмы» (Software)[40].
23 верасня 2013 года была анансаваная аперацыйная сістэма SteamOS, распрацаваная на базе Linux і арыентаваная на запуск гульняў з бібліятэкі Steam на вялікім экране тэлевізара[41].
У 2016 годзе Valve абяцае выпусціць буйное абнаўленне для Steam.
Steam (беларуск.: пар) — своеасаблівая гульня слоў, якая выкарыстоўваецца кампаніяй-распрацоўнікам. Назва фірмы Valve перакладаецца з англійскай мовы як клапан; акрамя таго, «газавая» тэматыка сустракаецца і ў назвах іншых распрацовак кампаніі: Steamworks (беларуск.: паравыя работы), Steam Cloud (беларуск.: воблака пару) і Source (беларуск.: крыніца).Таксама дадзеная тэматыка сустракаецца ў такіх гульнях ад Valve, як Half-Life.
З’яўленне Steam моцна паўплывала на распрацоўкі інды-гульняў, распрацоўнікі якіх часта не маглі знайсці сабе выдаўца. Распаўсюджванне нестандартных гульняў на дысках з пункту гледжання выдаўцоў — рызыкоўны крок, бо загадзя невядома, як паставяцца да гульні пакупнікі. Метад лічбавай дыстрыбуцыі, які дазваляе адмовіцца ад выдаткаў на друк дыскаў, дакументацыі і скрынак, а таксама ад выдаткаў на продаж праз гандлёвыя сеткі, дазваляе выдаваць такія гульні з меншай фінансавай рызыкай.
Пасля таго, як Valve пачала распаўсюджваць праз Steam гульні Darwinia і Red Orchestra, іх распрацоўнікі атрымалі адразу некалькі прапаноў ад рознічных выдаўцоў, так як гэтыя гульні прадэманстравалі сваю запатрабаванасць[42].
Таксама распаўсюджванне Steam паўплывала і на лічбавую дыстрыбуцыю ў цэлым. Адразу пасля выхаду Half-Life 2 (якая патрабуе абавязковай устаноўкі Steam) гэты сэрвіс прыцягнуў увагу мноства гульцоў. Steam стаў першым удалым праектам у гэтай галіне (каля 25 % копій Half-Life 2 было прададзена праз Steam[43]). Неўзабаве пасля гэтага аб стварэнні сваіх падобных сэрвісаў заявілі некалькі буйных кампаній, такіх як Sega[44], EA Games[45] і 3D Realms[46]. Драбнейшыя кампаніі, такія як Flow Theory і Virgin Games, таксама анансавалі свае праекты[47].
Аднак, некаторыя з іх не давялі ўласныя праекты да завяршэння. Sega стала прадаваць свае гульні ў Steam, а сэрвіс Triton кампаніі Game xStream, які распаўсюджваў гульні 3D Realms, быў закрыты[48] (гульні 3D Realms таксама перайшлі ў Steam). Electronic Arts таксама распаўсюджвае некаторыя свае гульні праз Steam, нягледзячы на наяўнасць уласнай гандлевай пляцоўкі Origin (акрамя лічбавай дыстрыбуцыі, гэты сэрвіс прызначаны і для онлайн-продажаў гульняў на фізічных носьбітах)[49].
У канцы лістапада 2008 года Брэд Уордэл (англ.: Brad Wardell), кіраўнік кампаніі Stardock, якая валодае сэрвісам лічбавай дыстрыбуцыі Impulse, заявіў, што, на яго думку, «бясспрэчным лідарам на рынку лічбавай дыстрыбуцыі гульнявога кантэнту для РС з’яўляецца Steam — у яго прыкладна 70 % рынку. Наш сэрвіс Impulse ідзе на другім месцы прыкладна з 10 %. Усе астатнія падзяляюць тыя, што засталіся 20 %». Ён таксама дадаў, што ў 2009 годзе выдаўцы атрымліваюць каля 25 % сумарнага даходу ад продажаў гульняў праз падобныя сэрвісы[50].
Steam у цяперашні час даступны на наступных мовах: англійская, балгарская, бразільскі партугальская, венгерская, галандская, грэчаская, дацкая, іспанскі, італьянскі, карэйская, нямецкі, нарвежская, польская, партугальская, румынская, руская, тайская, традыцыйны кітайскі, турэцкі, украінскі, спрошчаны кітайскі, фінская, французская, чэшская, шведская і японскі.
У Steam рэалізавана рэгіянальная абарона з прычыны таго, што ў розных рэгіенах скрынкавыя выдання Steam-гульні маюць розную вартасць. То есць гульні, набытыя ў Расеі (у скрынкавым варыянце), не будуць працаваць за межамі СНД (такая абарона была ажыццеўлена да выхаду Half-Life 2: Episode One ў 2006 годзе[55]). У той жа час дадзены падыход дазваляе выдаўцам зрабіць даступнай любую афіцыйную агучванне, так як выдаўцы могуць не асцерагацца рээкспарту гульняў. Большасць гульняў, набытых у Steam, мультырэгіянальныя і не маюць абмежаванняў, паколькі прадаюцца па аднолькавай цане ва ўсіх рэгіенах.
У абавязкі часткі Steam, адказнай за гульні праз Інтэрнэт, уваходзіць атрыманне спісу сервераў, праверка версій кліента і сервера для забеспячэння іх сумяшчальнасці, а таксама прадастаўленне серверу звестак аб ўліковым запісе Steam і блакаванне контам, абвінавачаным у несумленнай гульні службай Valve Anti-Cheat, доступу да ўсіх сеткавых Steam-гульняў, якія падтрымліваюць тэхналогію VAC. Таксама Steam блакуе доступ да Steam-сервераў карыстальнікам, якія не маюць ўліковага запісу Steam (No-Steam версіі гульняў) або на конце якіх няма набытай гульні, што з’яўляецца яшчэ адным кампанентам абароны DRM. Гэты кампанент не могуць абыходзіць узламаныя версіі Steam, паколькі гэта патрабуе ўзлому або абыходу сервераў аўтэнтыфікацыі Valve.
Дадзеная функцыя ў Steamworks з’явілася з выхадам Left 4 Dead. Сутнасць яе заключаецца ў тым, што гульцы падлучаюцца не адразу да сервера, а спачатку да створанага адным з гульцоў лобі. Лідар лобі можа выбіраць параметры гульні (карта, узровень складанасці і г . д.), «праганяць» падлучаных гульцоў, абмежаваць доступ да лобі толькі для сяброў або па запрашэннях. Пасля таго як неабходны склад гульцоў набраны, лідар лобі запускае пошук сервера. Steam падбірае найбольш прыдатны пусты сервер, на якім ўсталеўвае неабходныя налады і падлучае да яго гульцоў з лобі[56].
Дадзеная функцыя дазваляе захоўваць гульнявыя дадзеныя (такія як асабістыя канфігурацыі, налады клавіятуры і мышы, лога-спрэі для мультыплэерных гульняў, файлы захаванняў) на серверах Valve[57]. Функцыя карысная тым, хто выкарыстоўвае свае Steam-гульні на некалькіх камп’ютарах. На дадзены момант Steam Cloud падтрымліваюць наступныя гульні: Half-Life 2, Half-Life 2: Episode One, Half-Life 2: Episode Two, Counter-Strike: Source, Portal, Portal 2, Psychonauts, Day of Defeat: Source, Left 4 Dead 2, Team Fortress 2, Alien Swarm, Sid Meier’s Civilization V, Plants vs. Zombies, Call of Duty: Modern Warfare 2,TES 5: Skyrim, Dota 2[58], Call of Duty: Black Ops, Fallout: New Vegas, Braid, Worms: Reloaded, Metro 2033, The Binding of Isaac, Cry of Fear, Europa Universalis 4 і іншыя. Гэты спіс пастаянна абнаўляецца і дапаўняецца за кошт новых гульняў, у якіх падтрымка Steam Cloud прысутнічае першапачаткова. Таксама Steam Cloud сталі ўкараняць ва ўжо выпушчаныя гульні, у якіх ен першапачаткова не падтрымліваўся.