Прэмія Цёткі — прэмія ў гонар беларускай пісьменніцы Алаізы Пашкевіч (псеўданім: Цётка). Заснавальнікі прэміі — РГА «Саюз беларускіх пісьменнікаў», дабрачынны фонд «Вяртанне» і Беларускі ПЭН-цэнтр. Заснавана ў канцы 2015 года, уручаецца з 2016 года[1]. Адзіная недзяржаўная беларуская літаратурная прэмія, якая даецца за дасягненні ў галіне дзіцячай літаратуры і кнігавыдання[2].
Прысуджаецца штогод за найлепшую кнігу для дзяцей і падлеткаў, напісаную на беларускай мове, а таксама за найлепшае мастацкае афармленне кнігі для дзяцей. Уручацца ў дзвюх намінацыях: за найлепшы твор для дзяцей і падлеткаў (аўтару, незалежна ад роду літаратуры — проза, паэзія, драматургія), і за найлепшае мастацкае афармленне кнігі (мастаку-ілюстратару кнігі)[1].
Пераможца ў кожнай з намінацыі атрымлівае грашовую ўзнагароду, эквівалентную 2000 $ паводле курсу Нацыянальнага банка РБ[3][4] (у выпадку калектыўнага аўтарства прэмія дзеліцца між усімі аўтарамі). Адпаведна палажэнню аб прэміі заяўляць кнігі на конкурс маюць права выдавецтвы, аргкамітэт прэміі, члены журы, сам аўтар або мастак[5].
Прэмія заснаваная Беларускім ПЭН-цэнтрам і дабрачынным фондам «Вяртанне». Апякункай прэміі за найлепшую беларускую кнігу для дзяцей і падлеткаў абраная Алаіза Пашкевіч (Цётка), аўтарка «Першага чытання для дзетак беларусаў», стваральніца першай беларускай школы ў Вільні, рэдактарка часопіса для дзяцей і моладзі «Лучынка». Упершыню прэмія была ўручана ў 2016 годзе. Лаўрэатамі першай прэміі Цёткі сталі Надзея Ясмінска, аўтарка кнігі «Сем ружаў» і Кацярына Дубовік, ілюстратарка гэтай жа кнігі. Цырымонія ўзнагароджання адбылася 3 мая ў прасторы «Корпус8»[6].
У 2020 годзе ўпершыню цырымонія ўручэння адбывалася без асобнага мерапрыемства. У сувязі з праблемамі з-за COVID-19 ва ўмовах часовай ізаляцыі ўсе абмеркаванні праходзілі анлайн[7]. 14 кастрычніка 2021 года, калі ў чарговы раз былі абвешчаны пераможцы Прэміі Цёткі, імпрэзы, прысвечанай дзіцячай літаратуры, таксама не было[8].
Шорт-ліст Літаратурны спіс
Мастацкі спіс
Журы Пятро Васючэнка, Вольга Гапеева, Вера Жыбуль (Бурлак), Вольга Мазурава, Алена Масла, Васіліса Паляніна-Календа, Валерый Славук, Павел Татарнікаў[9]
Шорт-ліст Літаратурны спіс
Мастацкі спіс
Журы Пятро Васючэнка, Вера Бурлак, Вольга Гапеева, Вольга Мазурава, Васіліса Паляніна, Валерый Славук, Андрэй Хадановіч, Тамара Шэлест[12]
Шорт-ліст Літаратурны спіс
Мастацкі спіс
Журы Пятро Васючэнка, Алена Масла, Вера Бурлак, Андрэй Хадановіч, Васіліса Паляніна, Валерый Славук, Павел Татарнікаў[14][15].
Шорт-ліст Літаратурны спіс
Мастацкі спіс
Журы Літаратурнае журы Андрэй Жвалеўскі, Алена Казлова (Анка Упала), Надзея Кандрусевіч-Шыдлоўская, Людміла Рублеўская, Андрэй Хадановіч.
Мастацкае журы Васіліса Паляніна, Валерый Славук, Павел Татарнікаў[17].
Шорт-ліст Літаратурны спіс
Мастацкі спіс
Журы Літаратурнае журы Вера Бурлак, Андрэй Жвалеўскі, Людміла Рублеўская, Андрэй Хадановіч, Ганна Янкута.
Мастацкае журы Кацярына Дубовік, Васіліса Паляніна, Валерый Славук[19].
Шорт-ліст Літаратурны спіс
Мастацкі спіс
Журы Літаратурнае журы Вера Бурлак, Наста Грышчук, Наталля Мядзведзь, Надзея Кандрусевіч-Шыдлоўская, Ціхан Чарнякевіч.
Мастацкае журы Кацярына Дубовік, Павел Татарнікаў, Ігар Юхневіч.
Не праводзілася (з прычыны масавага закрыцця грамадскіх арганізацый з боку дзяржаўных органаў).