wd wp Пошук:
    ⬜

    Скіфы

    Індаеўрапейцы

    Індаеўрапейскія мовы
    Албанская  · Армянская
    Балтыйскія  · Кельцкія
    Германскія  · Грэчаская
    Арыйскія  · Італійскія
    Славянскія  

    мёртвыя: Анаталійскія · Палеабалканскія
    (Дакская, Фрыгійская, Фракійская) · Тахарскія

    Індаеўрапейцы
    Албанцы · Армяне
    Балты · Кельты · Германцы
    Грэкі · Індаарыйцы
    Іранцы · Раманцы · Славяне

    гістарычныя: Хеты · Кельты  · Германцы  · Скіфы
    Ілірыйцы · Італікі  · Фракійцы  · Тахары 

    Протаіндаеўрапейцы
    Мова · Грамадства · Рэлігія
     
    Прарадзіма індаеўрапейцаў
    Курганная гіпотэза
    Анаталійская гіпотэза
    Армянская гіпотэза
    Індыйская гіпотэза
    Тэорыя палеалетычнай бесперапыннасці
     
    Індаеўрапеістыка

    Скіфы (грэч.: Σκύθαι) — агульная назва ў большасці качавых плямёнаў і народаў Еўразіі (ад Карпат да Алтая), якія складаліся з розных настратычных (пераважна індаеўрапейскіх) этнамоўных груп. Пераважае меркаванне, што скіфы выкарыстоўвалі мовы паўночнаіранскай групы індаеўрапейскай сям’і, а краіна, дзе пражывалі скіфы, стагоддзямі звалася Скіфія, затым назва неаднаразова мянялася.

    Гісторыя

    Бой славянаў са скіфамі (В. Васняцоў)
    Назва скіфы адносілася да асноўнага насельніцтва Паўночнага Прычарнамор'я ў VII ст. да н.э. — III ст. н.э. (еўрапейскія скіфы); у пашыраным сэнсе скіфамі называюцца таксама роднасныя ім іранамоўныя плямёны: сакі, масагеты, дакі і інш. (азіяцкія скіфы). Паводле [Герадота](/Герадот "Герадот"), скіфы называлі сябе скалотамі; яны падзяляліся на царскіх скіфаў, ваяўнічых скіфаў-вандроўнікаў і аселых скіфаў-земляробаў і аратых. Вандроўныя скіфы прыйшлі ў прычарнаморскія стэпы з [Азіі](/Азія "Азія"), выцесніўшы кімерыйцаў, рабілі паходы ў [Малую Азію](/Малая_Азія "Малая Азія"), [Сірыю](/Сірыя "Сірыя"), [Палесціну](/Палесціна "Палесціна"), панавалі ў Пярэдняй Азіі. Плямёны скіфаў насялялі тэрыторыі паміж [Донам](/Дон "Дон") і [Дунаем](/Дунай "Дунай"), [Крым](/Крым "Крым"); іх паўночная мяжа рассялення не высветлена. У Прычарнамор'і яны гандлявалі з Ольвіяй і іншымі грэчаскімі гарадамі-калоніямі, займаліся ганчарнай вытворчасцю, апрацоўкай [жалеза](/Жалеза "Жалеза"), [бронзы](/Бронза "Бронза"), [золата](/Золата "Золата"). У V ст. да н.э. ў скіфаў існавала ваенная дэмакратыя (народны сход, савет старэйшын, племянныя правадыры) на стадыі пераходу да манархічнай дзяржавы.

    У канцы ІІІ-ІІ ст. да н.э. скіфы выцеснены сарматамі ў стэпавы Крым і Ніжняе Падняпроўе, дзе скіфскае царства з цэнтрам у горад Неапаль (каля сучаснага Сімферопаля, Украіна) праіснавала да 2-й пал. ІІІ ст. н.э. і было знішчана готамі.

    Скіфская культура зрабіла моцны ўплыў на гісторыю і культуру многіх плямён.

    Скіфская спадчына

    Мастацтва

    Сярод мастацкіх вырабаў, выяўленых у пахаваннях скіфаў, найбольш цікавыя прадметы, дэкараваныя ў звярыным стылі: абкладкі калчанаў, мячы, дэталі вупражнага набору, бляшкі (якія выкарыстоўваліся для ўпрыгожвання конскай збруі , панцыраў, а таксама ў якасці жаночых упрыгожванняў), ручкі люстэркаў, спражкі, бранзалеты, грыўны.

    Нароўні з выявамі фігур жывёл (аленя, лася, казла, драпежных птушак, фантастычных жывёл на іх сустракаюцца сцэны барацьбы звяроў (часцей за ўсё арла ці іншага драпежніка, які тузае траваедную жывёліну). Выявы выконваліся ў невысокім рэльефе пры дапамозе кавання, чаканкі, ліцця, ціснення і разьбы, часцей за ўсё з золата, срэбра, жалеза і бронзы. Узыходзячыя да вобразаў татэмных продкаў, у скіфскі час яны прадстаўлялі розных духаў і адыгрывалі магічную ролю; акрамя таго, яны, магчыма, сімвалізавалі сілу, спрыт і адвагу воіна.

    Несумнеўны прыкмета скіфскай прыналежнасці таго ці іншага вырабы - асаблівы спосаб выявы жывёл, так званы скіфа-сібірскі звярыны стыль [1]. Жывёлы заўсёды адлюстроўваюцца ў руху і збоку, але з звернутай у бок гледача галавой.

    Асаблівасцямі скіфскага звярынага стылю з’яўляюцца незвычайная жвавасць, характарнасць і дынаміка вобразаў, выдатная прыстасаванасць малюнкаў да формаў прадметаў. У мастацтве скіфаў IV-III стст. да н. э. вобразы жывёл атрымлівалі ўсё больш арнаментальную, лінейна-плоскасную трактоўку. Існавалі і каменныя, моцна схематызаваныя статуі скіфаў-воінаў на курганах. Ад V ст. да н. э. грэчаскія майстры выраблялі прадметы дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва для скіфаў, суадносна з іх мастацкімі густамі.

    На думку навукоўцаў - скіфы і старажытныя грэкі аказалі значны ўплыў [2] на многія народы, якія жылі на тэрыторыі Еўрапейскай часткі былога СССР, так як, напрыклад, на так званую меоцкую культуру. Гэта відаць з артэфактаў, знойдзеных у скифских курганах: Келермескія курганы, Курган Карагодауашх і інш. Паказальныя і курганы: Куль-Оба, Курган Салоха, Чартамлык, Тоўстая магіла і інш.

    Унікальныя насценныя роспісы адкрыты ў Неапалі скіфскім.

    Зноскі

    1. ↑ УСТУПНАЕ СЛОВА // История Воронежского края
    2. ↑ Основные проблемы в изучении меотской культуры

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (5):
    Скіфія
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з назвай артыкула
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з аўтарам
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з нумарамі старонак
    Старажытныя народы