wd wp Пошук: ⬜

Анастасія Пятроўна Манцэвіч

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Манцэвіч. Анастасія Пятроўна Манцэвіч (1899, Санкт-Пецярбург, Расія — 1982, Ленінград) — савецкі навуковец-археолаг беларускага паходжання, кандыдат гістарычных навук, буйны спецыяліст у галіне Паўночнага Прычарнамор’я, скіфскай, фракійскай і антычнай культуры.

Біяграфія

Нарадзілася ў 1899 годзе ў Санкт-Пецярбургу ў сям’і выхадца з беларускіх сялян вёскі Іказнь, цяпер Браслаўскі раён Віцебскай вобласці, Пятра Паўлавіча Манцэвіча. Стрыечная сястра Флора Манцэвіча.

З 1924 года працавала ў Эрмітажы. Спачатку навуковым супрацоўнікам скіфскай секцыі Эліна-скіфскага аддзялення, а ў 1931 г. — у год арганізацыі Аддзела гісторыі першабытнай культуры — ўзначаліла яе.

У гады Вялікай Айчыннай вайны А. П. Манцэвіч ўдзельнічала ў эвакуацыі калекцый Эрмітажа, у 1941—1942 гг. знаходзілася ў блакадным Ленінградзе. З 1942 па 1944 г. працавала ў шпіталях Ленінградскага фронту і горада Петрапаўлаўска.

У пасляваенныя гады А. П. Манцэвіч пастаянна займалася навуковай апрацоўкай разнастайнага скіфскага матэрыялу, працягвала працу па вывучэнні скіфскіх старажытнасцяў, якія захоўваюцца ў Эрмітажы і здабытых новымі раскопкамі скіфскіх курганоў у Паўночным Прычарнамор’і.

Яна заўсёды была ў курсе новых археалагічных адкрыццяў, імгненна адгукалася на іх і прапаноўвала свае ацэнкі.^[3]

Доўгі час А. П. Манцэвіч была членам Таварыства дружбы СССР — Балгарыя.

Памерла ў 1982 годзе ў Ленінградзе.

Навуковая дзейнасць

Анастасія Пятроўна Манцэвіч, кандыдат гістарычных навук, была буйным спецыялістам у галіне старажытнай гісторыі Паўночнага Прычарнамор’я, бліскучым знаўцам скіфскай, Фракійскай і антычнай культуры. Яе пяру належыць каля 70 работ, надрукаваных у розных савецкіх і замежных выданнях.

Асноўным напрамкам навуковай дзейнасці А. П. Манцэвіч быў ўсебаковы аналіз асобных катэгорый вырабаў скіфскай культуры, сусветна вядомых шэдэўраў элінаў-скіфскай тарэўтыкі, якія захоўваюцца ў Эрмітажы.

А. П. Манцэвіч былі ўласцівыя выдатнае валоданне матэрыялам, шырокая эрудыцыя, веданне і разуменне старажытных рэчаў. Выключнае значэнне ў яе навуковых даследаваннях мелі праблемы франка-скіфскіх сувязяў, узаемаўплыў варварскай і грэчаскай культур.

Яна неаднаразова прадстаўляла савецкую скіфалогію на міжнародных сімпозіумах: у Балгарыі (1962, 1976), Югаславіі (1971), Румыніі (1976), дзе яе даклады нязменна прыцягвалі вялікую ўвагу навукоўцаў.

А. П. Манцэвіч заўсёды шырока дзялілася сваімі ведамі і досведам як са спецыялістамі, так і з навукоўцамі-пачаткоўцамі.

Курган Салоха

Асаблівае месца ў творчасці А. П. Манцэвіч займаў Курган Салоха.[4]

Першая праца, прысвечаная датаванню гэтага скіфскага помніка, была апублікаваная ёй у 1945 г. і затым на працягу амаль сарака гадоў А. П. Манцэвіч пастаянна звярталася да розных матэрыялаў кургана, перш за ўсё надаючы ўвагу ўнікальным вырабам старажытных майстроў: залатому грэбеню, параднаму мячу і інш.

У гады Вялікай Айчыннай вайны Анастасія Пятроўна Манцэвіч ўдзельнічала ў эвакуацыі калекцый Эрмітажа.

У пасляваенныя гады А. П. Манцэвіч працягвала сваю плённую працу па вывучэнні скіфскіх старажытнасцяў, якія захоўваюцца ў Эрмітажы і здабытых новымі раскопкамі скіфскіх курганоў у Паўночным Прычарнамор’і. Яна заўсёды была ў курсе новых археалагічных адкрыццяў, імгненна адгукалася на іх і прапаноўвала свае ацэнкі.

Значэнне прац А. П. Манцэвіч

Навуковыя інтарэсы А. П. Манцэвіч былі надзвычай шырокія. Акрамя даследавання матэрыялаў самага дарагога ёй скіфскага кургана Салоха, яе заўсёды асабліва цікавілі і былі блізкія сваёй складанасцю і дыскусійнасцю праблемы скіфа-грэчаскіх і скіфа-фракійскіх стасункаў, ўзаемапранікнення элементаў варварскага і элінскага мастацтваў.[4]

Спецыялістам-скифологам добра вядомая настойлівасць з якой А. П. Манцэвіч выяўляла элементы фракійскай культуры ў скіфскіх помніках Паўночнага Прычарнамор’я. Многія з яе «фракійскіх» атрыбуцый не ўяўляюцца скіфолагам цалкам пераканаўчымі, хоць А. П. Манцэвіч была адным з найлепшых знаўцаў скіфскіх рэчаў. Але А. П. Манцэвіч мела, несумненна, рацыю ў адным: ўзаемаўплыў скіфскага і фракійскага свету быў значна больш глыбокім, чым гэта звычайна ўяўлялася.

Знаходкі вялікай колькасці фракійскіх вырабаў у скіфскіх помніках, зробленыя украінскімі археолагамі, пацвярджаюць асноўную навуковую ідэю А. П. Манцэвіч.

Спіс апублікаваных работ[5]

1927

Березанская амфора // ИГАИМК. Л., 1927. Т. 5. С. 283—295.

1931

Der Armring aus Kul’-Oba // АА. 1931. H. 4. S. 106—116.

1932

Ein Grabfund aus Chersones. L., 1932. 14 S. — (Verhandlungen der Akademie für Geschichte der materiellen Kultur. Bd 2).

1941

О скифских поясах // СА. Т. VII. Л., 1941. С. 19-30.

1944

О произведениях И. Е. Репина в Кировском художественном музее // Кировская правда. 5 июля 1944. С. 3.

1945

О датировке кургана Солоха // СГЭ. [Вып.] 3. Л., 1945. С. 8.

1947

Амфоры кургана Солоха // СГЭ. [Вып.] 4. Л., 1947. С. 3-5.

1948

Шейные уборы скифского периода // КСИИМК. Вып. 22. М.;Л., 1948. С. 68-73.

1949

Золотой гребень из кургана Солоха // Сокровища Эрмитажа. М.;Л., 1949. С. 75-80.
К вопросу о торевтике в скифскую эпоху // ВДИ. 1949. № 2. С. 196—220.
Серебряная ваза из кургана Чертомлык // Сокровища Эрмитажа. М.;Л., 1949. С. 85-88.
Электровая ваза из кургана Куль-Оба // Сокровища Эрмитажа. М.;Л., 1949. С. 81-84.

1950

Гребень и фиала из кургана Солоха // СА. Т. XIII. M.;Л., 1950. С. 217—238.

1955

Эрмитаж. Первобытная культура. Вып. 1. М., 1955. 62 с. [В соавторстве с Г. П. Гроздиловым, О. И. Давидан, А. А. Иессеном, Б. А. Латыниным, М. З. Паничкиной, К. М. Скалон]. — (Государственный Эрмитаж. Путеводители по выставкам).

1957

Ритон Талаевского кургана // История и археология древнего Крыма. Киев, 1957. С. 155—173.

1958

Бронзовые пластины из Прикубанья // Изследования в чест на академик Д. Дечев. София, 1958. С. 459—468.
Головка быка из кургана VI в. до н.э. на реке Калитве // СА. 1958. № 2. С. 196—202.
Предисловие // Б. М. Прилежаева-Барская. В Северном Причерноморье. Историческая повесть. М., 1958. С. 3-7.
Серебряный сосуд Мастюгинского кургана // Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae. Budapest, 1958. T. 9. P. 315—333.

1959

Золотой венец из кургана на р. Калитве. К вопросу об агафирсах // Известия на археологическия институт при Българска Академия на науките. Т. XXII. София, 1959. С. 57-79.
Горит из кургана Солоха // Тез. докл. науч. сессии, посвящ. итогам работы ГЭ за 1959 г. Л., 1960. С. 16.

1961

Бронзовые котлы в собрании Государственного Эрмитажа. (Котёл из кургана Солоха) // Исследования по археологии СССР / Сб. ст. в честь М. И. Артамонова. Л., 1961. С. 145—150.
Золотая чаша из Келермесского кургана // Omagiu lui George Oprescu. Bucureşti, 1961. P. 331—339.
Рельеф из городища Скельки близ Ольвии. К вопросу о вотивных рельефах на территории Северного Причерноморья // КСИА АН УССР. Вып. 11. Киев, 1961. С. 10-19.
Серьги из станицы Крымской // АСГЭ. [Вып.] 2. Л., 1961. С. 154—162.
A Kalitva folyö Melletiikurgán // Archaeologiai Értesitö. Budapest, 1961. Köt. 88. 1. P. 77-81.
Leningrado // Encyclopedia dell’arte antica. Vol. IV. Roma, 1961. P. 451—456.

1962

Золотой гребень из кургана Солоха. Л., 1962. 10 с.
Горит из кургана Солоха // ТГЭ. Л., 1962. [Т.] 7. С. 107—121.
Рец.: К. Majewski // Archaeologia. 1963. T. 14. P. 214—215.
О золотой пластине из кургана Карагодеуашх (к толкованию сюжета) // СГЭ. Л., 1962. [Вып.] 23. С. 41-43.

1963

Искусство Болгарии с древнейших времён до наших дней. Каталог выставки. Л., 1963.40 с. [В соавторстве с М. П. Ваулиной, Д. П. Димитровым, Я. В. Доманским и М. Г. Райчевым].
Das Relief aus Skelka bei Olbia // Bibliotheca classika orientalis. Documentation der altertumswissen-schaftlichen Liferatur des Sowietunion und der Länder der Volksdemokratie. Bd VIII. Berlin, 1963. H.4. S. 231.

1964

О пластине из кургана Карагодеуашх. К толкованию сюжета // АСГЭ. Л., 1964. [Вып.] 6. С. 128—138.
О происхождении предметов торевтики из скифских курганов // Тез. докл. на юбил. сессии ГЭ. Секционные заседания. Л., 1964. С. 14-16.

1966

Ваза из кургана Куль-Оба // Эрмитаж за 200 лет. (1764—1964). История и состав коллекций, работа музея. М.;Л., 1966. Кат. № 12.
Ваза из кургана Чертомлыкского // Эрмитаж за 200 лет. (1764—1964). История и состав коллекций, работа музея. М.;Л., 1966. Кат. № 13.
Гребень из кургана Солоха // Эрмитаж за 200 лет. (1764—1964). История и состав коллекций, работа музея. М.;Л., 1966. Кат. № 11.
Деревянные сосуды скифской эпохи // АСГЭ. Л., 1966. Вып. 8. С. 23-38.
Меч из Келермесского кургана // Эрмитаж за 200 лет. (1764—1964). История и состав коллекций, работа музея. М.;Л., 1966. Кат. № 3.
Украшение щита из станицы Костромской // Эрмитаж за 200 лет. (1764—1964). История и состав коллекций, работа музея. М.;Л., 1966. Кат. № 4.

1967

О происхождении предметов торевтики из курганов скифской эпохи по материалам * Государственного Эрмитажа // Тез. докл. науч. конф. по вопросам скифо-сарматской археологии. М., 1967. С. 11-13.

1968

Об амфорах из кургана Солоха // СГЭ. Л., 1968. [Т.] 29. С. 48-53.
Sur l’origine des objets de toreutique retrouvés dans les tumuli de l’époque scythe // Reflets d’humanisme / Édité par l’Association universitaire des voyages d’humanisme. Vol. 39. Bruxelles, 1968. P. 3-19.
Рец.: Berciu I. // Revista de referate şi recenzii a centrului de documentare ştiinţifică a Academiei. Alba Iulia, 1970. P. 773—783.

1969

Бронзовые пластины из второго Мастюгинского кургана. К вопросу о фракийских шлемах // АСГЭ. Л., 1969. [Вып.] 11. C. 104—113.
О щитах скифской эпохи // СА. 1969. № 1. С. 19-30.

Парадный меч из кургана Солоха // Древние фракийцы в Северном Причерноморье // МИА. № 150. М., 1969. С. 96-118.

Scythian, Persian and Central Asian art from the Hermitage collection. Leningrad. Tokyo; Kyoto, 1969. P. 3-8, 23-26, 31-33 [вступ. ст. о Скифии, каталог предметов на яп. и англ. яз.].

1970

Алебастровые изделия в собрании Эрмитажа // СГЭ. Л., 1970. [Вып.] 31. С. 63-65.

1971

Остатки бронзового щита из IV Семибратнего кургана // СГЭ. Л., 1971. [Вып.] 32. С. 64-66.
Sur quelques objets du tumulus de Maicop // Apulum. Vol. IX. Alba Iulia, 1971. P. 103—127.

1973

Золотой гребень из кургана Солоха. Л., 1973. 6 с.
Античная художественная бронза / Каталог выставки. Л., 1973. 140 с. [В соавторстве с З. А. Билимович, С. П. Борисковский, Л. К. Галаниной, О. Я. Неверовым и К. М. Скалон].
Древнейшее ожерелье в собрании Государственного Эрмитажа // Archeologia Polona. Vol. XIV. Warszawa, 1973. P. 59-77.
Мастюгинские курганы. По материалам из собрания Государственного Эрмитажа // АСГЭ. Л., 1973. [Вып.] 15. С. 12-46.
Предметы из бронзы, найденные в кургане Солоха // Античные города Северного Причерноморья и варварский мир / Краткие тез. докл. науч. конф. Л., 1973. С. 22-24.
До питания про «Сибiрську» коллекцию Петра I // Археологiя. Киïв, 1973. № 8. С. 9-27.

1974

Чертомлыкская ваза и пектораль из Толстой Могилы // Pulpudeva. Sofia, 1974. Vol. I. P. 83-98.
[Гребень из кургана Солоха. Статья в японской газете. 1974].

1975

К вопросу об изображениях «варваров» на предметах торевтики из курганов Северного Причерноморья // Studia Thracica. Vol. I. Sofia, 1975. P. 112—126.
Керамiчна тара з кургану Солоха // Археологiя. Киïв, 1975. № 17. С. 72-86.

1976

Изображения «скифов» в ювелирном искусстве античной эпохи // Archeologia. Vol. 26. 1975. Warszawa, 1976. P. 1-45.
Находка в Запорожском кургане. К вопросу о сибирской коллекции Петра I // Скифо-сибирский звериный стиль в искусстве народов Евразии. М., 1976. С. 164—193.

1977

К вопросу о мечах скифской эпохи // СГЭ. Л., 1977. [Вып.] 42. С. 36-38.
Sur l’origine des objets de l’époque scythe d’après les matériaux de l’Ermitage // Jahrbuch für prähistorische und ethnographische Kunst. 1977. Bd 24. S. 69-78.

1979

К открытию царской гробницы в Македонии в 1977 г. // СГЭ. Л., 1979. [Вып.] 44. С. 49-51.

1980

Золотой нагрудник из Толстой Могилы // Thracia Serdicae. Vol. V. 1980. P. 97-120.
Канфар из кургана Солоха. К вопросу о фракийских центрах торевтики // Pulpudeva. Sofia, 1980. Vol. 3. P. 61-72.
Об уздечках фракийского типа из кургана Огуз // Actes de IIe Congrès international de Thrakologie. Bucureşti, 1980. Vol. 1. P. 267—293.
Открытие царской гробницы у дер. Вергина в северной Греции: Античная Македония // ВДИ. 1980. № 3. С. 152—167.
Sur l’origine des objets de toreutique retrouvés dans les tumuli de l’époque scythe // Studies in ancient Jewellery. Louvain, 1980. P. 80-105.
Zu den skythisch-thrakischen kulturellen Beziehungen in der Antike (unter besonderer Berücksichtigung der Toreutik) // 3. Internationaler Thrakologischer Kongress. Wien, 1980. S. 130—135.

1982

Finds in the Zaporozhe Barrow: New Light on the Siberian Collection of Peter the Great // American Journal of Archaeology. Vol. 86. 1982. P. 469—474.

1987

Курган Солоха. Л., 1987. 144 с. (Публикация одной коллекции).
Рец.: Hrala I. // Archeologicke rozhledy. Vol. 41. Č. 3. 1989. P. 338—339.

Зноскі

1 2 Anastasiâ Petrovna Mancevič // NUKAT — 2002.
1 2 Anastasiâ Petrovna Mancevič // MAK
↑ Пиотровский Б. Б., Смирнова Г. И. Предисловие к книге // А.П.Манцевич. Курган Солоха. — Л.: Искусство, 1987. — С. 3—4.
1 2 Курган Солоха. Публикация одной коллекции // Сайт-манаграфія гісторыі і археалогіі
↑ Список опубликованных работ Анастасии Петровны Манцевич. Составитель В. Ю. Зуев. // АСГЭ, вып. 36. СПб: 2003. С. 11-14.(недаступная спасылка)

Літаратура

Погребова H.H. К вопросу о происхождении шедевров торевтики из скифских курганов. * По поводу статей А.П. Манцевич // СА. М., 1953. Т. XVII. С. 285-291.
Majewski К. А.П. Манцевич. Золотой гребень из кургана Солоха. Л., 1962 // Archaeologia. 1963. Т. 14. Р. 214-215.
Berciu I. Hallstadt. Obiectele de orfèvrerie scitice din USSR (Mancevič A.P. Sur l’origine des objets de toreutique retrouvés dans les tumuli de l’époque scythe. Bruxelles, 1968) // Revista de referate şi recenzii a centrului de documentare ştiinţifică a Academiei. Alba Iulia, 1970. P. 773-783.
Hrala I. Манцевич А.П. Курган Солоха. Л., 1987. 144 с. // Archeologicke rozhledy. 1989. Vol. 41. 3. P. 338-339. Смирнова Г.И. А.П. Манцевич (1899-1982) // СГЭ. Л., 1984. [Вып.] 49. С. 91.
Moscalu E. Anastasia Petrovna Mantsevici // Studii şi cecretări de istorie veche şi arheologie. Vol. 35. 1. Bucureşti, 1984. P. 91-93.
Пиотровский Б.Б., Смирнова Г.И. Предисловие // Манцевич А.П. Курган Солоха. Л., 1987. С. 3-4.
Алексеев А.Ю. Послесловие редактора // Манцевич А.П. Курган Солоха. Л., 1987. С. 124-125.
Zuev V.Yu. Some aspects of thé personality of A.P. Mantsevich (in commémoration of thé 95th anniversary) // Bulletin de Thracologie. Mangalia, 1995. Vol. II. P. 88-94.
В. Ю. Зуев. Материалы к биобиблиографии Анастасии Петровны Манцевич // Археологический сборник Государственного Эрмитажа. 2003. Вып. 36. С. 9–14.
Г. И. Смирнова. А. П. Манцевич (1899–1982) // Сообщения Государственного Эрмитажа. 1984. Вып. 49. С. 91.