wd wp Пошук: ⬜

Сакулка

Саку́лка (польск.: Sokółka, традыцыйная беларуская назва — Сако́лка) — горад у Польшчы, адміністрацыйны цэнтр Сакульскага павета Падляскага ваяводства. Сядзіба вяскова-гарадской гміны Сакулка.

Знаходзіцца на паўночны ўсход ад Беластока, на рацэ Саколда, за 16 км ад беларуска-польскай граніцы, ля заходняй мяжы этнічнай тэрыторыі беларусаў. Насельніцтва 22 081 чал. (2009).

Праз горад праходзіць аўтамабільная дарога М19 (Беласток — Жэшаў). Чыгуначная станцыя на лініі Варшава — Гродна.

Гісторыя

Першы пісьмовы ўспамін пра Саколку (Сухолду) датуецца 1524 годам, калі вялікі князь Жыгімонт надаў сваёй жонцы Боне Гарадзенскую пушчу [1]. У 1-й палове XVI ст.: тут існаваў вялікакняжацкі паляўнічы двор. З XVI ст. ў Гарадзенскім павеце Троцкага ваяводства. У 1565 годзе ў Саколцы збудавалі драўляны касцёл. З канца XVI ст. ў Гарадзенскай эканоміі.

10 студзеня 1609 года Саколка атрымала Магдэбургскае права. У 1679 годзе ў ваколіцах Саколкі пачалі сяліцца ваенныя-татары.

У 2-й палове XVIII ст. Антоні Тызенгаўз пасяліў у Саколцы рамеснікаў, разбудаваў мястэчка. З 1793 года цэнтр Саколкаўскага павета Гарадзенскага ваяводства. У час паўстання Т. Касцюшкі ў 1794 годзе была месцам збору паўстанцаў Гарадзеншчыны.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай ў 1795 годзе ўвайшла ў склад Прусіі, а з 1807 — у Расійскай імперыі; цэнтр павета. З 1842 года ў Гродзенскай губерні. 28 лютага 1861: з’явіўся праект гарадскага герба «ў залатым полі трохчацвяртная выява рыцара з уздзетым угору палашом».[2]

У 1921 годзе паводле ўмоў Рыжскага мірнага дагавора, апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі.

З лістапада 1939 года ў складзе Беларускай ССР. З 1940 года цэнтр Саколкаўскага раёна Беластоцкай вобласці. У 1941—1944 гадах знаходзілася пад нямецкай акупацыяй.

1867 — 3814 чал.
1878 — 3431 чал. (1648 муж. і 1783 жан.), у тым ліку 411 праваслаўных, 1433 каталікі, 18 евангелістаў, 1543 юдаісты і 26 магаметанаў.[3]
1945 — 4879 чал.[4]
2004 — 19 037 чал.
2009 — 22 081 чал.

Язэп Дашута (1890—1966), каталіцкі святар, манах-марыянін, грамадскі і культурны дзеяч, педагог
Антон Лявош (1896—1975) — беларускі рэлігійны і культурна-грамадскі дзеяч.
- Віталь Сарасек (1945—2012) — мастак[5]
Ян Тарасевіч (1893—1961), кампазітар, піяніст, педагог
Гаўрыіл (Гіба) (1962—2018) — архімандрыт.