wd wp Пошук:
    ⬜

    УНА-УНСО

    УНА-УНСО («Украінская нацыянальная асамблея — Украінская народная самаабарона», укр.: «Українська національна асамблея — Українська народна самооборона»), таксама вядома беларускамоўная абрэвіятура УНА-УНСА — Украінская палітычная партыя і грамадскі рух нацыяналістычнай накіраванасці. Яго гісторыя пачынаецца са жніўня 1991 года, калі ён склаўся з палітычнага крыла (УНА) і парамілітарнага крыла (УНСО).[1] Зарэгістравана пад цяперашняй назвай Міністэрствам юстыцыі Украіны 20 жніўня 2015 года.

    Па словах Андрэаса Умланда і Антона Шэхаўцова, УНА-УНСО была створана ў 1991 годзе як «фармаванне, укамплектаванае членамі УНА, якія служылі ў савецкіх узброеных сілах… каб супрацьстаяць ДКНС».[3] Эксперт па міжнароднай бяспецы Эндру МакГрэгар назваў УНА-УНСО «уплывовым, але маргінальным рухам», які моцна паўплываў на ўльтраправую палітыку ва Украіне дзякуючы сваёй прыкметнасці і ваяўнічасці, хаця яго колькасць усё яшчэ была невялікай. Хаця УНА была палітычным крылом арганізацыі, 22 мая 2014 года аб’ядналася з «Правым сектарам»;[4] УНА-УНСО працягвае дзейнічаць самастойна.

    УНСО прымала ўдзел у шматлікіх міжнародных канфліктах, адпраўляючы добраахвотнікаў для падтрымкі розных ваюючых бакоў. УНСО удзельнічаў у тым ліку ў Першай нагорна-карабахская вайне,[5] вайне ў Прыднястроўі,[6] вайне ў Абхазіі,[7] першай чачэнскай вайне,[8] югаслаўскіх войнах і расейска-ўкраінскай вайне.

    Гісторыя

    Раннія гады

    УНА была створана 30 чэрвеня 1990 г. у Львове як Украінская міжпартыйная асамблея (УМА), якую ўзначаліў неадназначны палітык і пісьменнік-нацыяналіст Дзмітрый Карчынскі. 3-4 лістапада 1990 г. у Кіеве адбыўся з’езд Украінскага Нацыянальнага Аб’яднання (УНС). 11 студзеня 1991 г. атрады УНС на чале з Юрыем Тымай ахоўвалі Палац Сейму падчас студзеньскіх падзей у Літве. 30 чэрвеня 1991 года каля 200 членаў УНС правялі ў Львове факельны парад у памяць аб абвяшчэнні незалежнасці Украіны ў 1941 годзе.

    У першыя дні спробы савецкага дзяржаўнага перавароту 1991 года атрад УНС на чале з ветэранам вайны ў В’етнаме Валерыем Бабровічам выехаў у Маскву; пазней атрад заклаў аснову для батальёна «Арго». 19 жніўня 1991 г. падчас барацьбы з ДКНС УНС стварыў у Кіеве атрад Украінскай народнай самаабароны (УНСО). Атрады былі сфармаваныя вакол невялікай групы этнічных украінцаў, ветэранаў вайны ў Афганістане. У снежні 1990 года першым кіраўніком УНС быў абраны Юрый Шухевіч, сын Рамана Шухевіча. У сувязі з абвяшчэннем незалежнасці Украіны 8 верасня 1991 года шостая сесія УМА была перайменавана ў Нацыянальны сход Украіны; яна стала называцца УНА-УНСО, з-за цеснай сувязі УНСО з УНА.

    З моманту здабыцця незалежнасці ў 1991 годзе ва Украіне існавалі сепаратысцкія рухі, накіраваныя на ўз’яднанне часткі Украіны з Расіяй і іншымі суседнімі краінамі. УНА-УНСО перашкодзіла народнаму дэпутату Вярхоўнага Савету Савецкага Саюзу Ганчарову ў справе аднаўлення Данецка-Крыварожскай савецкай рэспублікі і Данецкай нацыянальнай гвардыі на Данбасе. У Кіеве скасавалі Айчынны форум (рус.: «Отечественный форум»). У лістападзе 1991 г. УНСО правяло мітынг, і з-за бойкі з удзелам байцоў УНСО ўрад правёў першыя масавыя арышты актывістаў УНСО. У Адэсе УНСО спыніла ініцыятыву стварэння Наварасійскай рэспублікі, паўплываўшы на сепаратысцкія рухі на Букавіне і Закарпацці. 7 чэрвеня 1992 года група УНСО з Львова разагнала румынскі кангрэс у Чарнаўцах, які выступаў за аб’яднанне паўночнай Букавіны і Румыніі. У пачатку 1993 года УНСО налічвала каля 4000 членаў.[1]

    З 1994 г.

    У снежні 1994 году УНА была зарэгістраваная як палітычная партыя, а на парламенцкіх выбарах ва Украіне 1994 году тры сябры УНА-УНСА былі абраныя дэпутатамі Вярхоўнай Рады (парламенту Украіны). У верасні 1995 года яго рэгістрацыя была прыпыненая да 1997 года.

    УНСА была зарэгістравана як грамадская арганізацыя толькі ў Львоўскай, Цярнопальскай, Ровенскай і Палтаўскай абласцях. На практыцы, аднак, не было розніцы паміж членствам абедзвюх арганізацый.[1]

    Сутыкненні унсоўцаў з міліцыяй падчас пахавальнай працэсіі, 1995 год.
    Мітынг ува Львове з выкідваннем сцягоў Арменіі, Польшчы і Расіі, 29 чэрвеня 1997 года.

    З 1994 па 1997 гады члены УНА-УНСО стаў вядомым ва Украіне праз шэраг антырасейскіх мерапрыемстваў. Дэпутаты УНА-УНСО знішчылі расейскі сцяг у Вярхоўнай Радзе, байцы УНА-УНСО далучыліся да чачэнскіх паўстанцаў у Першай чачэнскай вайне, а актывісты ладзілі дэманстрацыі супраць расейскіх поп-выканаўцаў, якія прыяжджалі ва Украіну. УНА-УНСО ўмешваўся ва ўкраінскія царкоўныя справы і сутыкнуўся з міліцыяй падчас пахавання патрыярха Уладзіміра, кіраўніка Украінскай праваслаўнай царквы Кіеўскага патрыярхату ў ліпені 1995 года. Арганізацыя падтрымлівала адлучанага РПЦ Патрыярха Філарэта Дзенісенку і ўдзельнічала ў спробах гвалтоўнага захопу маёмасці для новай царквы (у прыватнасці, у Ровенскай і Валынскай абласцях). Сяброўства дасягнула піка каля 10 000 удзельнікаў, каля 90 працэнтаў з якіх былі ва ўзросце ад 18 да 35 гадоў. Арганізацыя была адлюстравана ў дакументальным фільме Георгія Гангадзэ «Цені вайны» 1994 года.

    У 1997 годзе ўрад Леаніда Кучмы забараніў Украінскую нацыянальную асамблею — Украінскую народную самаабарону. Члены УНА-УНСО адказалі гвалтоўнымі вулічнымі пратэстамі, у выніку якіх было арыштавана больш за 250 чалавек. Адным з арыштаваных быў Дзмітрый Карчынскі, які неўзабаве пакінуў арганізацыю.

    У 1998 годзе новымі кіраўнікамі УНА-УНСО сталі Андрэй Шкіль і Юры Шухевіч, сын украінскага нацыяналіста Рамана Шухевіча. На парламенцкіх выбарах Украіны 1998 года арганізацыя атрымала 0,39 % галасоў.[9]

    Байцы УНСО на акцыі «Украіна без Кучмы».

    Рух УНА-УНСО ўдзельнічаў ў кампаніі пратэсту «Украіна без Кучмы» 2000-01. На парламенцкіх выбарах 2002 года Андрэй Шкіль выйграў выбарчую акругу ў Львоўскай вобласці і атрымаў месца ў Вярхоўнай Радзе[10][11], сама партыя набрала 0,04 % галасоў.[9] У 2003 годзе Шкіль выйшаў з партыі[12] і стаў памочнікам Юліі Цімашэнкі.[13][14]

    2002 апынуўся годам расколаў. 30 чэрвеня 2002 году ў партыі адбыўся раскол — прыхільнікі Андрэя Шкіля правялі з’езд і абралі яго старшынёй УНА-УНСО. Скарыстаўшыся зняволеннем Мікалая Карпюка, група ўнсоўцаў абрала сваім старшынёй партыйнага фунцыянера Эдуарда Каваленку. Былы дэпутат ад УНА-УНСО Юры Тыма гэтак жа арганізаваў сваю ўласную партыю, якую назваў «Украінская нацыянальная асамблея — Украінская нацыянальная салідарная арганізацыя».

    Падчас Аранжавай рэвалюцыі члены УНА-УНСО падтрымлівалі Віктара Юшчанку і былі супраць яго прарасійскіх апанентаў, забяспечваючы бяспеку прыхільнікаў Юшчанкі і аранжавых лідараў, такіх як Юлія Цімашэнка, на Майдане Незалежнасці ў Кіеве.[15]

    У 2005 годзе Юры Шухевіч зноў стаў лідарам партыі. На парламенцкіх выбарах 2006 года яна не атрымала прадстаўніцтва ў парламенце з 0,06 працэнта галасоў і не ўдзельнічала ў выбарах 2007 года.[9]

    Добраахвотнікі УНСО ў Грузіі

    У 2008 годзе генеральны пракурор Паўднёвай Асеціі Тэймураз Хугаеў абвінаваціў УНА-УНСО ў далучэнні да грузінскага падраздзялення падчас жнівеньскай вайны, але ніякіх доказаў не было прадстаўлена.[16] Паводле справаздачы Следчага камітэта Расіі за жнівень 2009 года, 200 членаў УНА-УНСО і вайскоўцаў Сухапутных войскаў Украіны аказвалі дапамогу Грузіі падчас баёў. Украіна абвінавачанне не прызнавала. Намесьнік кіраўніка УНА-УНСО Мікалай Карпюк заявіў, што «на жаль», ніводзін з сябраў арганізацыі не браў удзелу ў грузінскім канфлікце.

    УНА-УНСО ўдзельнічала ва ўкраінскіх парламенцкіх выбарах 2012 года[17], атрымаўшы 0,08 працэнта галасоў выбаршчыкаў і не выйграўшы ні ў адной з пяці выбарчых акруг, у якіх яны вылучалі кандыдатаў.[18] Такім чынам, партыя не змагла атрымаць прадстаўніцтва ў парламенце.[19]

    У сакавіку 2014 года Расея распачала крымінальную справу супраць партыі і некаторых яе членаў, у тым ліку лідара партыі Алега Цягнібока са Свабоды, за «арганізацыю ўзброенай банды», якая нібыта ваявала з расейскай 76-й гвардзейскай дэсантна-штурмавой дывізіяй падчас першай чачэнскай вайны.[20]

    УНА-УНСО браў удзел у Еўрамайдане на баку пратэстоўцаў. Падчас пратэстаў загінула тры сябры УНА-УНСО, у тым ліку беларус Міхаіл Жызнеўскі. Палітычнае крыло арганізацыі «Украінская нацыянальная асамблея» аб’ядналася з «Правым сектарам» 22 траўня 2014 года.[4] Партыя «Правы сектар» была створана на юрыдычнай і кадравай базе УНА[21].

    24 сакавіка 2014 пад Роўна быў забіты пры нявызначаных абставінах відны дзяяч УНА-УНСО Аляксандр Музычка («Сашко Білий»).

    7 красавіка 2015 года УНА-УНСО вырашыла ўзнавіць самастойную палітычную дзейнасць і выбрала старшынёй Канстанціна Фуштэя. Аднак 2 ліпеня 2015 года ў рэгістрацыі партыі УНА-УНСО была адмоўлена; па словах кіраўніка партыі, афіцыйнай матывацыяй адмовы было тое, што прадстаўнікі УНА-УНСО «ваявалі на баку фашыстаў у 1942 годзе». Аднак пазней, 20 красавіка 2015 года партыя ўсё ж была зарэгістравана і абвясціла аб намеры ўдзельнічаць у восеньскіх мясцовых выбарах[22].

    У 2019-м годзе на выбарах у другім туры партыя Фуштэя падтрымала Пятра Парашэнку.

    Лідары

    Міжнародныя канфлікты

    Украінскі салдат трымае сцяг УНСО падчас вайны на Данбасе.

    Прыднястроўе

    Падчас вайны ў Прыднястроўі члены УНА-УНСО ваявалі разам з прыднястроўскімі сепаратыстамі супраць урадавых войскаў Малдовы[33], абараняючы вялікую этнічную ўкраінскую меншасць у Прыднястроўі.[34] Больш за 50 членаў УНСО ўзнагароджаны ордэнам «Абаронца Прыднястроўя».

    Грамадзянская вайна ў Грузіі

    Military medal
    Ордэн Вахтанга Горгасала I ступені

    У 1993 годзе УНА-УНСО накіравала добраахвотнікаў на абхаза-грузінскі канфлікт супраць абхазскіх сепаратыстаў.[35][36] Падраздзяленне УНА-УНСО «Арго» далучылася да грузінскага боку каб супрацьстаяць абхазскім сілам, якія падтрымліваліся Расіяй, а некаторыя добраахвотнікі далучыліся да Сухумскага батальёна марской пяхоты Грузіі. Атрад CPT «Ustym» прадухіліў дэсантны штурм расейскіх войскаў пад Сухумі, патапіўшы расейскі вайсковы катэр. Сямёра сяброў УНСО загінулі пад Сухумі, 30 чальцоў атрымалі ордэн Вахтанга Гаргасалі.

    Галоўныя бітвы з удзелам сяброў УНСО:

    Расійска-ўкраінская вайна

    У 2014-м годзе УНСО таксама ваявалі у расійска-ўкраінскай вайне ў складзе Добраахвотніцкага ўкраінскага корпуса[37] і батальёна тэрытарыяльнай абароны 54-га асобнага развед-батальёну «УНСО»,[38], а таксама чальцы УНА-УНСО склалі касцяк 131 Асобнага развед-батальёну УСУ. УНА-УНСО была перадана ваеная база ў Гушчынцах, дзе створаны і функцыянуе Вучэбны Цэнтр імя Яўгена Канавальца, дзе праходзяць навучанне рэзервовыя батальёны тэрытарыяльнай абароны, якія камплектуюцца ваенкаматамі з розных мясцовасцяў Украіны.

    Яе сябры таксама ваююць ў 2022 годзе падчас расійскага ўварвання ва Украіну.[39]

    Сувязі з Беларуссю

    1996-ы год

    Чальцы УНА-УНСО удзельнічалі ў супрацьстаянні з беларускай міліцыяй падчас Чарнобыльскага Шляху 1996-га году ў Мінску. Па розных сведчаннях украінскія актывісты ўдзельнічалі ў бойках з міліцыяй. Ёсць версія аб тым, што менавіта іх удзел справакаваў перакрыццё праспекту Скарыны міліцэйскімі аўтамабілямі.[40]

    Д. Карчынскі ў сваёй кнізе «Вайна ў натоўпе» (укр.: «Війна в натовпі») не адмаўляе, а на прамую сцвярджае аб тым, што адной з мэтаў УНА-УНСО у Беларусі былі правакацыі грамадскіх хваляванняў і гвалтоўных пратэстаў. Пра тыя падзеі ён пісаў наступнае:

    « «На дзясятую гадавіну Чарнобыльскай катастрофы апазіцыя ў Мінску рыхтавала масавыя акцыі. Я вырашыў, што мы маглі б іх радыкалізаваць. Беларусы былі гатовы цярпець за ідэю. Я адправіў да Мінску некалькі груп (усяго некалькі дзясяткаў чалавек). Яны дабіраліся рознымі шляхамі. Адзінае, што я гаварыў ім на развітанне -

    “правакацыя, рэпрэсія, рэвалюцыя”. Адну з груп затрымалі ў невялікім беларускім гарадку і, пратрымаўшы два дні, дэпартавалі. Усе іншыя дабраліся. Там яны арганізоўвалі сутычкі з АМАПам, перакульвалі міліцэйскія машыны, здолелі пераўтварыць звычайную дэманстрацыю ў перадумову грамадзянскай вайны. На жаль, працягу не адбылося… Большасці нашых удалося ўдала выслізнуць з Мінску, аднак сем людзей былі вылаўлены і абвінавачаны ў арганізацыі масавых хваляванняў… Мы намагаліся падняць хвалю абурэння ва Украіну, актывізаваць прэсу і ўрад. Усё няўдала… Мы працягвалі правакацыі ў Беларусі. Нашым заданнем было пасяліць у галавах моладзі ідэю пра неабходнасць тэрору. Мы масава засылалі ў Мінск і іншыя гарады інструкцыйныя і прапагандысцкія матэрыялы. » — [41]

    		 »

    2014-ы год

    Жалобная працэсія развітання з Міхаілам Жызнеўскім. На фота можна заўважыць побач украінскія сцягі, сцягі УНСО і беларускі Бел-чырвона-белы сцяг.

    Да аб’яднання з «Правым сектрам» у рух уваходзілі таксама і грамадзяне Беларусі. Адным з іх быў журналіст і член УНА-УНСО Міхаіл Жызнеўскі («Локі»). Ён быў адным з першых загінулых на Еўрамайдане ў Кіеве. Гэта адбылося падчас сутыкненняў пратэстоўцаў з міліцыяй на вуліцы Грушэўскага.

    У 2017-м Міхаіл Жызнеўскі быў пасмяротна ўзнагароджаны ордэнам «Залатая Зорка» і атрымаў званне Герой Украіны.[42]

    Ідэалогія і імідж

    Партыйная платформа Украінскай нацыянальнай асамблеі — Украінскай народнай самаабароны 1994 г. прадугледжвала Кіеў як цэнтар новага, панславянскага, усходняга вайсковага блоку.[43] Эксперт па міжнароднай бяспецы Эндру МакГрэгар у 2006 годзе заявіў, што УНА-УНСО «можна лепш за ўсё ахарактарызаваць як уплывовы маргінальны рух» і «яго высокая вядомасць супярэчыць яго абмежаванай колькасці». Гімн руху «Застанься, мілая, не плач, каханая» — рэпрыза «Bella ciao».[2]

    Ідэолагі руху прапагандуюць гістарычную нянавісць да некаторых народаў (напр. палякаў і рускіх).[44]

    Мэты і праграма

    Асноўнымі мэтамі партыі, згодна са Статутам, з’яўляюцца:[45]

    Праграма партыі пабудавана на прынцыпах і правілах грамадзянскага нацыяналізму.

    Выбары

    Парламенцкія, з 1994(гады — спасылкі на старонку выбараў)
    Год Галасоў % Мандатаў
    1994
    148,239
    0.5
    1
    1998
    105,977
    0.39
    0
    2002
    11,839
    0.04
    0 (1)
    2006
    16,397
    0.06
    0
    2007
    0
    0
    0
    2012
    16,913
    0.08
    0

    Парламентарыі УНА-УНСО

    Гл. таксама

    Зноскі

    1. 1 2 3 4 The radical right in Central and Eastern Europe since 1989 by Sabrina Ramet, Pennsylvania University Press. 1999 ISBN 0-271-01810-0 (page 290 and continuing from there)
    2. 1 2 Марш УНСА — гімн УНА-УНСА
    3. ↑ Umland, Andreas; Shekhovtsov, Anton (September–October 2013). “Ultraright Party Politics in Post-Soviet Ukraine and the Puzzle of the Electoral Marginalism of Ukrainian Ultranationalists in 1994–2009”. Russian Politics and Law 51 (5): 33–58. doi:10.2753/RUP1061-1940510502.
    4. 1 2 Right Sector registered as official party, Interfax-Ukraine (22 May 2014)
    5. ↑ LLC, Helix Consulting. Украинские националисты УНАО-УНСО признали, что воевали на стороне Азербайджана в Карабахе(англ.) . www.panorama.am.
    6. ↑ Украина.Ru | Украинская национальная ассамблея - Украинская национальная самооборона (УНА-УНСО) (нявызн.) (недаступная спасылка) (29 студзеня 2012). Архівавана з першакрыніцы 29 студзеня 201229 January 2012. Праверана 11 верасня 2022.
    7. ↑ Консульство Грузии во Львове откроют “герои” кавказской войны(руск.) . Росбалт.
    8. ↑ Сторонники УНА-УНСО - против вступления Украины в НАТО и воевали в Чечне(руск.) . ИА REGNUM.
    9. 1 2 3 (укр.)  Українська національна Ассамблея, Database DATA
    10. ↑ The Constituency № 121, Central Election Commission of Ukraine (2002 regular election)
    11. ↑ Results of voting in single-mandate constituencies, Central Election Commission of Ukraine (2002 regular election)
    12. ↑ A brief course of UNA-UNSO history UNA-UNSO :: Articles (нявызн.).
    13. ↑ Yulia Tymoshenko’s orbits / Ukrayinska Pravda Архівавана 24 верасня 2015.
    14. ↑ The Makeup of the New Verkhovna Rada / Ukrayinska Pravda Архівавана {{{2}}}.
    15. ↑ Far-right Group Flexes During Ukraine «Revolution» Архівавана 6 ліпеня 2011., Associated Press, 1 January 2005]
    16. ↑ Allenova, Olga. Foreign Traces in the Strange War (нявызн.), Kommersant (25 November 2008). Архівавана 4 сакавіка 2016.
    17. ↑ (укр.) Відомості щодо реєстрації виборчих списків кандидатів у депутати Information on the registration of electoral lists of candidates, Central Election Commission of Ukraine
    18. ↑ (укр.) Candidates Архівавана 24 чэрвеня 2013., RBC Ukraine
    19. 1 2 (укр.) Proportional votes Архівавана {{{2}}}. & Constituency seats Архівавана {{{2}}}., Central Election Commission of Ukraine
    20. ↑ Russia launches criminal case against Ukraine’s Tiahnybok (нявызн.). Interfax-Ukraine.
    21. ↑ «Правый сектор» решил выдвинуть Дмитрия Яроша в президенты Украины Архівавана 22 сакавіка 2014.// РИА Новости, 22.03.2014
    22. ↑ Зареєстрували! УНА-УНСО візьме участь в місцевих виборах в жовтні 2015 Архівавана 31 жніўня 2015. // unso.in.ua, 26.08.2015
    23. ↑ Democratic Changes and Authoritarian Reactions in Russia, Ukraine, Belarus and Moldova (Democratization and Authoritarianism in Post-Communist Societies). Архівавана 15 мая 2018. — Cambridge University Press, 1997. — P. 349 ISBN 0-521-59732-3 ()
    24. ↑ Консульство Грузии во Львове откроют «герои» кавказской войны Архівавана 13 жніўня 2009. // Росбалт, 07.08.2009
    25. ↑ LLC, Helix Consulting. Украинские националисты УНАО-УНСО признали, что воевали на стороне Азербайджана в Карабахе(руск.) . www.panorama.am (17 верасня 2010). Архівавана з першакрыніцы 17 мая 2017.
    26. ↑ Самвел Мартиросян. ВОЗМОЖНЫЕ СЦЕНАРИИ МИРОТВОРЧЕСКОЙ ОПЕРАЦИИ В ЗОНЕ КАРАБАХСКОГО КОНФЛИКТА (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 11 ліпеня 2015.
    27. ↑ Хорватия: кирпичики войны и мира Архівавана 5 сакавіка 2016. (руск.)
    28. ↑ Dr N Thomas & K Mikulan. The Yugoslav Wars. Bosnia, Kosovo and Macedonia 1992—2001. p. 13
    29. ↑ Ukraine in the Crossfire. 5 April 2017. https://www.google.de/books/edition/Ukraine_in_the_Crossfire/vYpXDwAAQBAJ?hl=de&gbpv=1&dq=&pg=PT22&printsec=frontcover.
    30. ↑ На стороне грузинских вооруженных формирований в вооруженной агрессии в отношении Республики Южная Осетия принимали участие военнослужащие регулярных воинских подразделений Министерства обороны Украины, а также не менее 200 членов организации УНА-УНСО(недаступная спасылка) // Следственный комитет при прокуратуре Российской Федерации, 24.08.2008
    31. ↑ На стороне грузинских вооруженных формирований в вооруженной агрессии в отношении Республики Южная Осетия принимали участие военнослужащие регулярных воинских подразделений Министерства обороны Украины, а также не менее 200 членов организации УНА-УНСО(недаступная спасылка) // Следственный комитет при прокуратуре Российской Федерации, 24.08.2008
    32. ↑ Роль УНА-УНСО в нападении Грузии на Южную Осетию Архівавана 16 сакавіка 2014. // сайт «Осетинское радио и телевидение», 24.08.2008
    33. ↑ УНСО (нявызн.).
    34. ↑ The radical right in Central and Eastern Europe since 1989 by Sabrina Ramet, Pennsylvania University Press. 1999 ISBN 0-271-01810-0 (page 290 and continuing from there)
    35. ↑ Democratic Changes and Authoritarian Reactions in Russia, Ukraine, Belarus and Moldova (Democratization and Authoritarianism in Post-Communist Societies), Cambridge University Press, 1997, ISBN 0521597323 (page 349)
    36. ↑ State Building and Military Power in Russia and the New States of Eurasia (International Politics of Eurasia), M. E. Sharpe, 1995, ISBN 1563243601 (page 173)
    37. ↑ In Poland, Ukrainian Donbas War Veteran Faces Extradition To Russia(англ.) . RadioFreeEurope/RadioLiberty.
    38. ↑ Volunteer battalions in eastern Ukraine: who are they? | UACRISIS.ORG(нявызн.) , Ukraine crisis media center .
    39. ↑ EXPLAINER: What to expect from the Battle of Donbas, Russia’s new offensive (нявызн.). Kyiv Indepedent.
    40. ↑ Радыё Свабода. «„Дзевяноста шосты“: Ельцын просіць Лукашэнку не расстрэльваць Сіўчыка і Хадыку». (Праверана 11 верасня 2022)
    41. ↑ Д. А. Карчынскі. «Війна в натовпі». — Видавничий дім «Амадей», 1999. — ISBN 966-95281-5-1.
    42. ↑ Указ Президента України № 158/2017 Про присвоєння М.Жизневському звання Герой України
    43. ↑ The radical right in Central and Eastern Europe since 1989 by Sabrina Ramet, Pennsylvania University Press. 1999 ISBN 0-271-01810-0 (page 290 and continuing from there)
    44. ↑ Д. А. Карчынскі. «Війна в натовпі». — Видавничий дім «Амадей», 1999. — ISBN 966-95281-5-1.
    45. ↑ УНА-УНСО визнали партією і дозволили брати участь у виборах
    Тэмы гэтай старонкі (7):
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з вікі-разметкай у малюнку карткі
    Катэгорыя·Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы
    Катэгорыя·Зніклі ў 2014 годзе
    Катэгорыя·Палітычныя партыі паводле алфавіта
    Катэгорыя·Палітычныя партыі, заснаваныя ў 1990 годзе
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных