wd wp Пошук:
    ⬜

    Параграф 175

    Дынаміка прысудаў па § 175 у 1900—1990 гады.

    Магчыма, вы шукалі артыкул пра фільм «Параграф 175». Параграф 175 — антыгомасексуальнае палажэнне крымінальнага кодэкса Германіі[de], што дзейнічала з 1871 па 1968 год. Параграф існаваў у крымінальным заканадаўстве Германіі з 15 мая 1871 года, калі быў уведзены адзін крымінальны кодэкс Германскай імперыі, па 11 чэрвеня 1994 года, калі параграф 175 быў цалкам выкраслены з крымінальнага кодэкса паводле рашэння Бундэстага. Паводле гэтага параграфа пераследаваліся дзеянні сексуальнага характару паміж асобамі мужчынскага полу, а ў ранейшых версіях — таксама і сексуальныя кантакты з жывёламі.

    У гітлераўскай Германіі параграф 175 быў значна больш жорсткі, а пераслед гомасексуальных мужчын прыняў сістэматычны характар. Усяго ў Трэцім рэйху па вінавачанні ў «ненатуральнай распусце» паміж мужчынамі былі асуджаны каля 50 тысяч чалавек. Параграф 175 у яго ўзмоцненай нацысцкай рэдакцыі працягваў дзейнічаць і пасля вайны ў ФРГ. Толькі з 1953 па 1965 год у эпоху канцлера Адэнаўэра па параграфе 175 у ФРГ былі заведзены каля 100 тысяч крымінальных спраў, і ў палове выпадкаў выносіліся абвінаваўчыя прысуды. У ГДР тэкст параграфа быў вернуты да яго данацысцкай версіі, аднак і тут ён працягваў дзейнічаць да ўвядзення ў 1968 годзе новага крымінальнага кодэкса ГДР.

    Пасля лібералізацыі антыгомасексуальнага заканадаўства ў ГДР і ФРГ пад канец 1960-х — пачатку 1970-х гадоў поўнае скасаванне крымінальнага пераследу добраахвотных аднаполых сексуальных кантактаў паміж мужчынамі і раўнаванне ўзросту згоды для гомасексуальных і гетэрасексуальных кантактаў у аб’яднанай Германіі адбыліся толькі ў 1994 годзе.

    Перадгісторыя

    Асноўны артыкул: Пераслед гомасексуальнасці ў германскіх дзяржавах

    Спаленне садамітаў перад каўнярамі Цюрыха, 1482 год.

    У другой палове XIII стагоддзя сексуальныя кантакты паміж мужчынамі, як і шмат іншых «садомскіх грахоў», у Еўропе пад уплывам хрысціянскай маралі былі ўведзены ў ранг цяжкіх злачынстваў, якія караліся аж да смяротнага пакарання. У XVI—XVII стагоддзях адбыўся падзел паміж двума відамі садаміі. Скаталожніцтва па-ранейшаму лічылася цяжкім злачынствам, якое каралася спаленнем жыўцом. Аднаполыя сексуальныя кантакты сталі лічыцца менш сур’ёзным злачынствам, за якое належыла пакаранне смерцю мячом[1].

    На мяжы XVIII—XIX стагоддзяў адбылося змякчэнне сярэднявечнага заканадаўства[2]. У 1791 годзе ў Францыі быў прыняты новы крымінальны кодэкс[fr], заснаваны на правах чалавека і грамадзяніна, які касаваў кары за злачынствы супраць маральнасці[ru][3]. Пазней гэта яшчэ раз было пацверджана і крымінальным кодэксам Напалеона 1810 года[4], які разглядаў у якасці «злачынстваў супраць маралі» (фр.: attentat aux mœurs) толькі тыя сексуальныя дзеянні, якія былі злучаны з парушэннем правоў трэціх асоб, што прывяло да поўнага легалізавання добраахвотных сексуальных адносін паміж мужчынамі[5]. Каральнымі заставаліся толькі гвалтоўныя сексуальныя дзеянні і сексуальныя дзеянні, здзейсненыя ў грамадскім месцы ці з асобай, што не дасягнула 15 гадоў (артыкулы 330—332)[6][7].

    Ліберальнае французскае заканадаўства зрабіла ўплыў на многія паўднёвыя і заходнія нямецкія дзяржавы[4]. Так, прыкладам, каралеўства Баварыя, узяўшы за ўзор Напалеонаўскія кодэксы, у сваім крымінальным кодэксе 1813 года скасавала ўсе злачынствы без пацярпелых[ru], стаўшы першай нямецкай дзяржавай, што дэкрыміналізавала гомасексуальныя кантакты паміж мужчынамі[8][9][6][10]. У наступныя гады гэты прыклад перанялі і некаторыя іншыя германскія дзяржавы, што або зусім скасавалі кары за аднаполыя кантакты паміж мужчынамі, або значна зменшылі тэрміны кары[11].

    У адрозненне ад многіх іншых нямецкіх дзяржаў Прусія ніколі не дэкрыміналізавала гомасексуальныя адносіны паміж мужчынамі[12]. У красавіку 1851 года ўступіў у дзеянне новы крымінальны кодэкс прускіх дзяржаў, § 143 якога таксама агадваў крымінальную кару за «ненатуральную распусту паміж мужчынамі»[12][13]. Пасля ўтварэння ў 1866 годзе Паўночнагерманскага саюза для яго быў створаны новы адзін крымінальны кодэкс, які ў значнай меры арыентаваўся на прускі крымінальны кодэкс 1851 года, і «ненатуральная распуста» (§ 143 прускага УК) быў практычна даслоўна перанята КК Паўночнагерманскага саюза, атрымаўшы ў ім іншы нумар — § 152[14][2][15][13].

    У 1870 годзе крымінальны кодэкс Паўночнагерманскага саюза набыў моц, аднак параграф пра «ненатуральную распусту» атрымаў у ім іншы нумар — § 175. Адтуль 15 мая 1871 года гэты параграф без змены і з тым жа самым нумарам перайшоў у крымінальны кодэкс Германскай імперыі[14][2].

    Увядзенне адзінага імперскага крымінальнага кодэкса

    Пашырэнне § 175 на ўсю Кайзераўскую Германію

    У 1871 годзе адбылося аб’яднанне германскіх дзяржаў у адну імперыю вакол Прускага каралеўства, і з 1 студзеня 1872 года новы крымінальны кодэкс набыў моц у якасці асноўнага крымінальнага кодэкса на тэрыторыі ўсёй імперыі. Такім чынам, § 175 КК Германскай імперыі сваімі каранямі ідзе ў прускі крымінальны кодэкс 1851 года і з’яўляецца ў крымінальнай сістэме аб’яднанай Германіі праз КК Паўночнагерманскага саюза[16].

    Крымінальныя справы па § 175 (1882—1932)[17]
    Гады Усяго спраў* З іх асуджаны
    1882390329
    1883341269
    1884436345
    1885480391
    1886438373
    1887489418
    1888441353
    1889451367
    1890496412
    1891542446
    1892567459
    1893629524
    1894669532
    1895605484
    1896672536
    1897679563
    1898645533
    1899639491
    1900655535
    1901750621
    1902364/393613
    1903332/389600
    1904348/376570
    1905379/381605
    1906351/382623
    1907404/367612
    1908282/399658
    1909510/331677
    1910560/331732
    1911526/342708
    1912603/322761
    1913512/341698
    1914490/263631
    1915233/120294
    1916278/120318
    1917131/70166
    1918157/3118
    1919110/1089
    1920237/39197
    1921485/86425
    1922588/7499
    1923503/31445
    1924850/12696
    19251225/1111107
    19261126/1351040
    1927911/118848
    1928731/202804
    1929786/223837
    1930723/221804
    1931618/139665
    1932721/204801
    * Першая лічба — справы пра «ненатуральную распусту» паміж мужчынамі, другая — паміж чалавекам і жывёлай.

    Варта адзначыць, што пад «ненатуральнай распустай» разумеліся не любыя «распусныя дзеянні» паміж мужчынамі, але толькі такія сексуальныя кантакты, пры якіх палавы орган аднаго мужчыны пранікаў усярэдзіну цела іншага (то бок толькі такія кантакты, якія ў нямецкай мове можна было апісаць паняццем beischlafliche Handlung). Такім чынам, розныя формы непранікальнай мастурбацыі не траплялі пад параграф 175[16][18][19]. Тым часам суддзі і юрысты таго часу вялі роспачныя спрэчкі пра тое, што падыходзіла пад вызначэнне beischlaflich, а што не. Часам на судах даводзілася глыбока ўдавацца ў дэталі і высвятляць, ці былі аголены палавыя органы і ці пранікала сперма аднаго партнёра ў цела іншага[18][19]. Прымяненне § 175 было вельмі цяжкім для суддзяў, бо падсудныя заўсёды маглі дамовіцца і адмаўляць наяўнасць палавога акта, без чаго засудзіць іх было складана. Судовым урачам вельмі рэдка ўдавалася знаходзіць на целе падсудных сляды палавога кантакту[20]. Лік асуджаных за «ненатуральную распусту» до пачатку XX стагоддзя не перавышаў 500 чалавек штогод[21].

    Падобная трактоўка мела значэнне і сэнс пры разглядзе тагачаснага заканадаўства, злучанага з рэгламентацыяй сексуальных адносін дарослых і дзяцей[ru]. Так, згодна § 182 КК, тэрмінам да аднаго года турмы караўся толькі палавы акт, здзейснены мужчынам з «незаганнай дзяўчынкай», якая не дасягнула 16 гадоў[22]. Мэтай гэтага параграфа была не засцярога дзяцей ад сексуальнага замаху ў сённяшнім разуменні, а абарона «дзявоцкай бязгрэшнасці»[23]. Адносна сексуальных кантактаў дарослых жанчын з хлопчыкамі ці дзяўчынкамі старэй 14 гадоў у крымінальным кодэксе не ўтрымвалася ніякіх указанняў[24]. Сексуальныя кантакты з дзецьмі, якія не дасягнулі 14 гадоў, рэгламентаваліся § 176 КК і крымінальна пераследаваліся[25]. Супраць новай хвалі крымінальнага пераследу за «ненатуральную распусту» выступала Баварыя, у якой такія дзеянні ўжо з 1813 года больш не былі незаконнымі. Аднак урад Рэйха «ад імя ўсяго германскага народа» адказаў адмовай, спаслаўшыся на тое, што большасць насельніцтва ацаняе такія дзеянні як злачынныя[26].

    Чарга гучных працэсаў ў 1907—1909 гады, злучаных са справай Хардэна-Ойленбурга[de], значна ўзмацняе антыгомасексуальныя настроі ў грамадстве[27][28].

    У 1909 годзе ствараецца адмысловая камісія па распрацоўцы новага крымінальнага кодэкса. З боку Імперскага ўпраўлення юстыцыі[de] камісіі было паказана захаваць кару «ненатуральнай распусты паміж мужчынамі» і пашырыць адпаведны параграф і на жанчын[29][30][31]. У 1913 годзе Крымінальная Камісія пры Рэйхстагу рэкамендуе далейшае ўзмацненне § 175. Праца па складанні новага крымінальнага кодэкса працягваецца аж до Першай сусветнай вайны[29][30][31]. У 1918 годзе пасля сканчэння вайны ў чарнавым варыянце новага крымінальнага кодэкса рэкамендацыі 1913 года па ўзмацненні кары захоўваюцца[32].

    Спробы рэфармавання ў Веймарскай рэспубліцы

    «§ 175: Ганьба стагоддзя» Курта Хілера[ru] (1922).

    З падзеннем імперыі і стварэннем Веймарскай рэспублікі былі гарантаваны свабоды слова і сходаў усіх грамадзян. Тым часам адбываецца росквіт гомасексуальнага руху[ru] і з’яўляецца вялікі лік арганізацый гомасексуалаў[33]. У 1922 годзе пад кіраўніцтвам міністра юстыцыі Густава Радбруха[de] завяршаецца праца над чарнавым варыянтам новага крымінальнага кодэкса (E 1922[de]). У канчатковым варыянце кодэкса добраахвотныя сексуальныя кантакты паміж дарослымі мужчынамі больш не пераследуюцца (злачыннымі застаюцца прастытуцыя і прымус з выкарыстаннем залежнага становішча)[34].

    Гучны судовы працэс над серыйным забойцам[ru] Фрыцам Хаарманам[de] у 1924 годзе прыводзіць да ўзмацнення істэрыі, рэзкаму скоку абвінаваўчых прысудаў па § 175 і новым дыскусіям пра ўзмацненне жорсткасці заканадаўства[35].

    У 1925 годзе пасля змены кабінета міністраў адбываецца чарговая змена чарнавіка, і аднаполыя сексуальныя кантакты паміж мужчынамі зноў ставяцца па-за законам[36][37]. У прыватнасці, § 296 «Усеагульнага нямецкага крымінальнага кодэкса» агадваў крымінальную адказнасць за палавыя кантакты паміж мужчынамі, стаўшы, такім чынам спадчыннікам § 175[38]. Апроч таго, праект новага КК уводзіў дадатковы § 297 («Цяжкія выпадкі распусты паміж мужчынамі»), які караў за прастытуцыю, кантакты з непаўналетнімі, а таксама прымус да аднаполых сексуальных кантактаў паміж мужчынамі[38].

    Узмацненне жорсткасці заканадаўства тлумачылася спробай абароны «здаровай моладзі» не толькі ад фізічнага спакушэння, але і ад уцягнення ў гомасексуальныя групы шляхам актыўнай прапаганды з дапамогай часопісаў і грамадскіх імпрэз[39]:

    Асабліва ў буйных гарадах ужо цяпер нават пад дзеяннем § 175 можна назіраць, як мужчыны, схільныя да аднаполых кантактаў, яднаюцца ў групы, якія разгортваюць актыўную прапаганду праз свае часопісы і грамадскія імпрэзы; характар іх прыхільнасцей мае на ўвазе ў сабе імкненне ўцягнуць на свой шлях моладзь, якая па прыродзе сваёй не мела аднаполых схільнасцей…

    Арыгінальны тэкст (ням.)   

    Gerade in den Großstädten ist schon jetzt, unter der Herrschaft des § 175, zu beobachten, daß Männer, die dem gleichgeschlechtlichen Verkehr ergeben sind, sich zusammenschließen, durch eigene Zeitschriften und gesellige Veranstalltungen eine rege Propaganda entfalten, und aus der Art der Veranlagung der Beteiligten ergibt sich von selbst das Bestreben, jüngere Personen, die nicht von Natur aus gleichgeschlechtlich veranlagt sind, in ihren Bahn hineinzuziehen…

    — З чарнавіка крымінальнага кодэкса Германскай імперыі версіі 1925 года. Цыт паводле: Stümke[39].

    З 1925 па 1929 гады праект новага крымінальнага кодэкса шматкроць абмяркоўваўся ў Рэйхстагу пры розных яго скліканнях[36][40]. За яго поўнае ці частковае скасаванне выступалі прадстаўнікі КПГ, СДПГ і НДП[41][38].

    Нарэшце, 16 кастрычніка 1929 года камітэт па справах крымінальнага заканадаўства (ням.: Strafrechtsausschuß) пры Рэйхстагу правёў галасаванне па лёсе антыгомасексуальнага заканадаўства[42]. У выніку дэбатаў 15 галасамі супраць 13 быў адхілены § 296, што крыміналізаваў добраахвотныя сексуальныя кантакты паміж дарослымі мужчынамі[43][41]. Пры гэтым пераважная большасць падтрымала ўвядзенне новага § 297, які вылучаў асобна «цяжкую распусту паміж мужчынамі» з ужываннем службовага становішча ці залежнага становішча партнёра, мужчынскую гомасексуальную прастытуцыю[ru] і спакушэнне мужчынамі старэй 21 года непаўналетніх асоб мужчынскага полу. Для падобных «цяжкіх выпадкаў» была агадана кара ад 6 месяцаў турмы да 5 гадоў катаргі[44][45][46]. Другое чытанне законапраекта ў крымінальным камітэце гэтак і не адбылося, бо рэйхстаг быў датэрмінова расфармаваны рэйхсканцлерам Брунінгам і 14 верасня 1930 года адбыліся новыя парламенцкія выбары, на якіх найбольшы прырост атрымала НСДАП, стаўшы другой па велічыні фракцыяй у парламенце[47].

    Навукова-гуманітарны камітэт[de] ахарактарызаваў галасаванні па абодвух параграфах як «адзін крок наперад і два назад»[44]. Гэта тлумачыцца тым, што новы крымінальны кодэкс крыміналізаваў толькі мужчынскую (гомасексуальную) прастытуцыю, але не жаночую (гетэрасексуальную). Апроч таго, незаконнымі аб’яўляліся гомасексуальныя адносіны мужчыны старэй 21 года з непаўналетнім юнаком 16-21 гадоў, тым часам як гетэрасексуальны мужчына вольна мог мець сексуальныя кантакты з непаўналетнімі дзяўчынамі 16-21 гадоў[48]. У будучыні ж меркавалася крыміналізаваць не толькі пранікальныя палавыя кантакты, але і любыя формы гомасексуальных кантактаў[49][37].

    У 1930 годзе пачаліся перамовы паміж Германіяй і Аўстрыяй пра прававую ўніфікацыю, што прыпыніла планы па рэфармаванні крымінальнага кодэкса Германіі[50]. У сакавіку 1930 года адмыслова створаны прававы камітэт па пытаннях уніфікацыяй заканадаўства абедзвюх краін прагаласаваў 23 галасамі «за» і 21 галасамі «супраць» за захаванне раней адпрэчанага параграфа, што крыміналізаваў добраахвотныя сексуальныя кантакты паміж дарослымі мужчынамі[49]. Перамовы працягнуліся да 1932 года, аднак у сувязі з падзеннем Веймарскай рэспублікі планы па складанні новага крымінальнага кодэкса так і не спраўдзіліся[50].

    Узмацненне жорсткасці § 175 і яго прмяненне ў нацысцкай Германіі

    Асноўны артыкул: Гомасексуальнасць у Трэцім рэйху

    Асуджаныя па §§ 175, 175a і 175b (1931—1943)[51]
    Гады Колькасць асуджаных
    Усяго Падлеткі*
    193166589
    1932801114
    1933853104
    1934948121
    19352106257
    19365320481
    19378271973
    19388562974
    19397614689
    19403773427
    19413739687
    19422678665
    1943**2218500

    * Непаўналетнія асобы (14-18 гадоў).
    ** У 1943 годзе наяўныя дадзеныя толькі за першае паўгоддзе былі памножаны на два.
    Дадзеныя за 1940—1943 гады не ўлучаюць далучаныя «ўсходнія вобласці» і Аўстрыю.

    Нацысцкая рэдакцыя параграфа

    § 175

    (1) Калі мужчына здзяйсняе распусту з іншым мужчынам ці дазваляе яму здзяйсняць распусту над сабой, ён караецца турмой. (2) У выпадку, калі вінаваты да моманту здзяйснення дзеяння не дасягнуў 21 года, суд у асабліва лёгкіх выпадках можа адмовіцца ад кары.

    Арыгінальны тэкст (ням.)   

    (1) Ein Mann, der mit einem anderen Mann Unzucht treibt oder sich von ihm zur Unzucht mißbrauchen läßt, wird mit Gefängnis bestraft. (2) Bei einem Beteiligten, der zu Zeit der Tat noch nicht einundzwanzig Jahre alt war, kann das Gericht in besonders leichten Fällen von Strafe absehen.

    § 175а

    Катаргай да дзесяці гадоў, а ў выпадку змякчальных акалічнасцей турмой тэрмінам не менш за тры месяцы караецца:

    1. Мужчына, які здзейсніў распусту з іншым мужчынам, выкарыстоўваючы сілу ці пагрозы прычынення небяспекі для жыцця, ці які дазволіў здзейсніць над сабой распусту;
    2. Мужчына, які здзейсніў распусту ці дазволіў здзейсніць распусту над сабой з выкарыстаннем службовага ці працоўнага залежнага становішча іншага мужчыны;
    3. Мужчына старэй 21 года, які спакусіў асобу мужчынскага полу маладзей 21 года для здзяйснення распусты над ім ці які дазволіў здзейсніць ім распусту над сабой;
    4. Мужчына, які здзяйсняе распусту з іншымі мужчынамі ці дазваляе іншым мужчынам здзяйсняць распусту над сабой на платнай аснове, а таксама які прапануе сябе для гэтых мэт.

    Арыгінальны тэкст (ням.)   

    Mit Zuchthaus bis zu zehn Jahren, bei mildernden Umständen mit Gefängnis nicht unter drei Monaten wird bestraft:

    1. ein Mann, der einen anderen Mann mit Gewalt oder durch Drohung mit gegenwärtiger Gefahr für Leib oder Leben nötigt, mit ihm Unzucht zu treiben, oder sich von ihm zur Unzucht mißbrauchen zu lassen;
    2. ein Mann, der einen anderen Mann unter Mißbrauch einer durch ein Dienst-, Arbeits- oder Unterordnungsverhältnis begründeten Abhängigkeit bestimmt, mit ihm Unzucht zu treiben oder sich von ihm zur Unzucht mißbrauchen zu lassen;
    3. ein Mann über einundzwanzig Jahre, der eine männliche Person unter einundzwanzig Jahren verführt, mit ihm Unzucht zu treiben oder sich von ihm zur Unzucht mißbrauchen zu lassen;
    4. ein Mann, der gewerbsmäßig mit Männern Unzucht treibt oder von Männern sich zur Unzucht mißbrauchen läßt oder sich dazu anbietet.

    § 175b

    Ненатуральная распуста, здзейсненая чалавекам з жывёламі, караецца турмой; таксама можа весці да пазбаўлення грамадзянскіх правоў.

    Арыгінальны тэкст (ням.)   

    Die widernatürliche Unzucht, welche von Menschen mit Tieren begangen wird, ist mit Gefängnis zu bestrafen; auch kann auf Verlust der bürgerlichen Ehrenrechte erkannt werden.

    Значны ўплыў на ўзмацненне жорсткасці антыгомасексуальнага заканадаўства ў нацысцкай Германіі зрабілі падзеі «ночы доўгіх нажоў», калі Гітлер расправіўся над штурмавікамі СА, лідар якіх Эрнст Ром[de] быў гомасексуалам[52][53]. Новая рэдакцыя параграфа 175 была зацверджана 28 чэрвеня і набыла моц з 1 верасня 1935 года[53]. Пры гэтым была значна зменена і пашырана яго фармулёўка. У прыватнасці, словазлучэнне «ненатуральная распуста паміж мужчынамі» было заменена на «распусту з іншым мужчынам»[54]. Гэта дазваляла трактаваць тэкст больш шырока і прымяняць яго не толькі на пранікальныя анальныя палавыя кантакты, як гэта было раней, але і шырыць на любыя іншыя формы сексуальнага ўзаемадзеяння паміж мужчынамі, у тым ліку і без непасрэднага фізічнага кантакту[55][23][52][56][57][58]. Пры ранніх фармулёўках параграфа 175 довад наяўнасці пранікальных анальных кантактаў быў абцяжараны, а ў новай фармулёўцы яго больш не патрабавалася, што істотна палягчала вынясенне абвінаваўчых прысудаў[59]. Пры гэтым сам тэкст закона не паказваў ні мінімальных, ні максімальных тэрмінаў кары[52]. Крыху пазней выракам Імперскага суда па крымінальных справах было дадзена наступнае тлумачэнне (RGSt 73, 78, 80 f): склад злачынства існуе, калі «аб’ектыўна было зачэплена грамадскае пачуццё сораму і суб’ектыўна было жаданне ўзбудзіць юрлівае жаданне аднаго з двух мужчынаў ці трэцяга мужчыны». Пры гэтым нават не патрабавалася наяўнасць узаемных дакрананняў адзін да аднаго[23][60]. У прыватнасці, злачынствам лічыліся не толькі самазадавальненне пры іншым мужчыне, дакрананне эрагаваным пенісам да цела іншага мужчыны і петынг (пры гэтым наяўнасць эякуляцыі не патрабавалася)[61], для ўсталявання наяўнасці злачынства па § 175 зараз было досыць пацалунка ці нават наяўнасці «юрлівага пагляду»[62][57]. Другая частка § 175 давала суднам магчымасць у «асабліва лёгкіх выпадках» адмовіцца ад вынясення карання асобам, што не дасягнулі на момант здзяйснення «злачыннага дзеяння» ўзросту 21 года. Да «лёгкіх», аднак, не ставіліся выпадкі сексуальных кантактаў з пранікненнем[63]. Для выпадкаў «цяжкай распусты» («спакушэнне» моладзі 14—21 гадоў, прастытуцыя, прымяненне гвалту ці выкарыстанне службовага становішча ці залежнага становішча партнёра) быў створаны ўзмацняльны параграф § 175a[62][58]. Выпадкі сексуальных кантактаў з жывёламі, таксама раней залучныя ў параграф 175, былі вынесены без сэнсавай змены ў асобную частку — у § 175b[64][23].

    Варта адзначыць, што аналагаў § 175a, ч. 3 у частцы «гомасексуальнага спакушэння» мужчынам старэй 21 года падлетка 14—21 года для гетэрасексуальных кантактаў у крымінальным заканадаўстве Трэцяга рэйха не існавала[62]. Вінавачанні § 182 КК, які застаўся без змен і агадваў крымінальную кару за скланенне да палавога акту «незаганнай дзяўчынкі», якая не дасягнула 16 гадоў, падаваліся толькі па заяве ад пацярпелых, таму «гетэрасексуальнае спакушэнне» было толькі прыватным вінавачаннем[de], у адрозненне ад «гомасексуальнага спакушэння»[62][16]. Такім чынам, узрост згоды для сексуальных кантактаў з мужчынамі ў дзяўчын складаў 16 гадоў (згодна § 182), а ў юнакоў — 21 год (згодна § 175a)[62]. Адносна сексуальных кантактаў дарослых жанчын з хлопчыкамі ці дзяўчынкамі старэй 14 гадоў у крымінальным кодэксе зусім не ўтрымвалася ніякіх указанняў[65]. Сексуальныя кантакты з дзецьмі, якія не дасягнулі 14 гадоў, рэгламентаваліся ў § 176 КК, што застаўся без змен з 1876 года[25], дзе не ўлічвалася, ці былі такія кантакты разнаполымі ці аднаполымі.

    Указ Гімлера пра стварэнне Імперскага Цэнтральнага бюро па барацьбе з гомасексуалізмам і абортамі.

    Усяго ў Трэцім рэйху па параграфе 175 былі асуджаны каля 50 тысяч мужчынаў[66]. Тэрыторыі, што ўваходзілі ў «стары рэйх» і новыя рэйхсгау, утвораныя на анексаваных і акупаваных тэрыторыях, фармальна з’яўляліся раўнапраўнымі кіраванымі тэрыторыямі (ням.: Verwaltungsbezirk), аднак новыя тэрыторыі мелі адрозную ад «старога рэйха» прававую прастору. Такім чынам, крымінальнае права «старога рэйха» не мела сілу на новых тэрыторыях, на іх дзеяла ўласная заканадаўчая база[67]. У тым ліку гэта тычылася і заканадаўства ў дачыненні гомасексуальных кантактаў.

    Дадатковыя метады кантролю і пераследу

    Для сістэматычнага ўліку і кантролю гомасексуальных мужчын 10 кастрычніка 1936 года сакрэтным указам Генрыха Гімлера было заснавана Імперскае цэнтральнае бюро па барацьбе з гомасексуалізмам і абортамі[de] пад кіраваннем гестапа[68][69][70][71]. Асноўным заданнем бюро было вядзенне велізарнай картатэкі на ўсіх гомасексуальных мужчын, а таксама мужчын, якія падазраліся ў гомасексуальнасці[72][73][58].

    Ужо з 30-х гадоў гомасексуальных мужчынаў скіроўвалі ў канцэнтрацыйныя лагеры пад так званыя «ахоўныя арышты[de]», якія здзяйсняліся без суда і следства. Знаходзячыся ў лагерах, гомасексуалы праводзілі ў іх дні, тыдні ці нават месяцы, перш чым іх справы афіцыйна перадавалася юстыцыі[74]. Да сярэдзіны 1930-х гадоў знаходжанне падазроных у гомасексуальных кантактах мужчын у канцлагерах насіла часовы характар[75]. Са снежня 1937 года, паводле новай рэдакцыі «Закона супраць небяспечных рэцыдывістаў[ru]», неаднаразова асуджаныя па параграфе 175, як і іншыя «небяспечныя рэцыдывісты» на нявызначаны тэрмін змяшчаліся ў канцэнтрацыйныя лагеры[76]. З 1940 года ў канцлагеры бестэрмінова сталі скіроўваць і ўсіх вызваленых з турмы гомасексуалаў, якія мелі больш аднаго партнёра[77]. Дакладная колькасць гомасексуальных мужчын, дэпартаваных у канцэнтрацыйныя лагеры, невядома. Сёння прынята лічыць, гэты лік складае ад 5 до 15 тысяч чалавек[78][79][80].

    Адменна жорстка Гітлер патрабаваў караць членаў партыі і яе асноўных падраздзяленняў за гомасексуальныя кантакты[81]. У сваім указе «Пра захаванне чысціні ў СС і паліцыі» ад 15 лістапада 1941 года ён узмацніў кару па параграфах 175 і 175a для членаў СС і паліцыі. Так, злачынства па гэтых параграфах цяпер каралася смерцю[82][83][84][85]. У «менш цяжкіх выпадках» мінімальны тэрмін арышту быў павялічаны да 6 месяцаў[82][83][86]. Асобы, што не дасягнулі 21 года да моманту здзяйснення злачынства і «спакушаныя» да злачынства, у асаліва лёгкіх выпадках маглі быць вызвалены ад кары[82][86].

    Нацысцкая спадчына і развіццё ў паваеннай Германіі

    Акупаваная Германія ў першыя паваенныя гады

    Германія ў 1945—1949 гадах, падзеленая на чатыры зоны акупацыі, з тэрыторыямі, адышоўшымі ад яе па выніках Патсдамскай канферэнцыі.

    З капітуляцыяй Германіі 7 мая 1945 года тэрыторыя краіны была падзелена на чатыры зоны акупацыі — амерыканскую, брытанскую, французскую і савецкую. На Патсдамскай канферэнцыі, якая адбылася 17 ліпеня 1945 года, прадстаўнікі «вялікай тройкі» Антыгітлераўскай кааліцыі (ЗША, Вялікабрытанія, СССР) прынялі рашэнне захаваць існае на дадзены момант крымінальнае заканадаўства Германіі і «паштучна» касаваць законы, якія ў сваёй аснове ўтрымліваюць ідэі нацыянал-сацыялізму ці падзяляюць людзей па расавай ці сацыяльнай прыкмеце[87]. Для забеспячэння прававой уніфікацыі саюзнікамі быў створаны Кантрольны савет, што стаў вярхоўным органам улады ў акупаванай Германіі[de].

    Заходняя зона акупацыі

    Ад пачатку акупацыі заставалася невыразным, што рабіць з антыгомасексуальнымі параграфамі. Спачатку Кантрольным саветам планавалася аднавіць параграф 175 да версіі 1871 года і ад параграфа 175a пераняць толькі пункт 1 (згвалтаванне)[88]. Ужо ў ліпені 1945 года створаная пры магістраце Берліна праверкавая юрыдычная камісія (ням.: Juristischer Prüfungsausschuss), мэтай якой была праверка прынятых у часы нацыянал-сацыялізму законаў на нацыяналістычны характар, у сваім выраку ад 6 снежня 1946 года рэкамендавала вярнуць параграф 175 да версіі 1871 года і пераняць параграф 175a ў змененай рэдакцыі[89]. Тым не менш, з усіх 62 законаў, прынятых Кантрольным саветам, сярод якіх траціну касавалі вызначаныя нацысцкія законы і пастановы, ніводзін з іх не тычыўся «ненатуральнай распусты» паміж мужчынамі[90].

    Такім чынам, у заходняй зоне акупацыі, а потым і ў ФРГ, параграф 175 быў захаваны ў яго нацысцкай рэдакцыі, у якой ён і праіснаваў у Заходняй Германіі да 1969 года без змен[91]. Кантрольны савет законам N 11 ад 30 студзеня 1946 года скасаваў многія законы, прынятыя ў Трэцім рэйху, як неправавыя[de], аднак рэдакцыя § 175 ад 1935 года ў іх лік не ўваходзіла[92]. Параграф 175 працягваў прымяняцца ў яго нацысцкім разуменні, калі крыміналізаваліся не толькі сексуальныя кантакты з пранікненнем, але і любыя гомасексуальныя целавыя кантакты і любыя дзеянні паміж мужчынамі, скіраваныя на сексуальнае задавальненне ці ўзрушанасць[93]. Часам нават, па-ранейшаму, не патрабавалася і непасрэднага фізічнага кантакту[93].

    Савецкая зона акупацыі

    Пакуль заканадавец не мог вызначыцца, што рабіць з антыгомасексуальнымі параграфамі, суды на месцах выносілі прысуды па іх нацысцкай версіі. Аднак, калі ў заходніх зонах акупацыі суддзі не сумняваліся ў легітымнасці сваіх дзеянняў, то ў савецкай зоне акупацыі не назіралася выразнай лініі ў дзеяннях суддзяў[89]. Так, прыкладам, ужо 1 лістапада 1945 года зямельны ўрад Цюрынгіі вярнуў параграф 175 да варыянту 1871 года. Саксонія законам ад 3 снежня 1945 года разам скасавала ўсе законы і пастановы, прынятыя пасля 30 студзеня 1933 года. У Саксоніі-Ангальт вышэйшы зямельны суд 25 ліпеня 1947 года прызнаў параграфы 175 (у новай версіі) і 175a «тыпова нацысцкімі» і скасаваў іх[89]. У той жа час Вярхоўны суд Берліна[de] ў розных прысудах у 1946—1947 гадах пацвердзіў легітымнасць нацысцкай рэдакцыі параграфа[89]. Аднак у лютым 1949 года на тэрыторыі ўсіх земляў савецкай зоны акупацыі тэкст параграфа 175 быў афіцыйна вернуты да нацысцкай рэдакцыі[94].

    Дрэздэнскі псіхіятр Рудольф Клімер (ням.: Rudolf Klimmer) у 1947 годзе ў сваіх працах адкрыта выказваўся за скасаванне § 175 і змякчэнне § 175a. Яго прапановы былі адхілены ўрадам, які палічыў, што перад дзяржавай стаяць куды важнейшыя праблемы, чым рашэнне такога дробнага пытання[95]. У 1948 годзе член саксонскага Ландтага[de] Курт Гробель (ням.: Curt Gröbel) адправіў рэзалюцыю[en] ўсім ландтагам краіны, усім партыям і муніцыпальным урадам з заклікам выступіць за скасаванне § 175[95].

    Развіццё ў Федэратыўнай Рэспубліцы Германіі

    Справы па § 175 у ФРГ (1950—1965)[96]
    Гады Усяго спраў З іх прысуджана
    195022461920
    195126352167
    195229642476
    195328692388
    195432302564
    195530752612
    195632473124
    195736303182
    195836793530
    195941413530
    196036943143
    196134963005
    196236863098
    196334392803
    196434982907
    196531042538
    Усяго:5263344231

    ФРГ у першыя паваенныя гады

    У першыя паваенныя дзесяцігоддзі перад Германіяй востра ўстала дэмаграфічнае пытанне. Федэральны канцлер Конрад Адэнаўэр 20 кастрычніка 1952 года ў сваім звароце да міністру па справам сям’і[de] патрабаваў павышэння нараджальнасці[ru] і ўмацавання сям’і праз узмацненне жадання мець дзяцей[97]. У эпоху Адэнаўэра «здаровая сям’я» была абвешчана «першакрыніцай» і «найважнейшым вочкам дзяржавы» і была пастаўлена пад асаблівую абарону артыкула 6 Канстытуцыі ФРГ[98]. Разам з узмацненнем жорсткасці законаў пра развод, забарону абортаў, супраціўленне планаванню нараджальнасці[en] і шыранню супрацьзачаткавых сродкаў, захаванне нацысцкай рэдакцыі § 175 стала адным са звён дзяржаўнай «абароны сям’і»[98].

    Усе спробы абскарджання закона ў судовым парадку ў разнастайных інстанцыях адхіляліся, і суды не знаходзілі прыкмет нацыянал-сацыялістычнай ідэалогіі і ідэалогіі «расавай гігіены[ru]» ў нацысцкай рэдакцыі параграфа 175[92][99]. Толькі адзінкі суддзяў адважваліся прызнаваць § 175 такім, што супярэчыць прававой дзяржаве. Так, прыкладам, 22 чэрвеня 1951 года зямельны суд[de] Гамбурга пры вынясенні прысуду па § 175 пастанавіў, што пазбаўленне волі[ru] з’яўляецца неадэкватнай карай і вынес кару ў выглядзе сімвалічнага штрафу ў памеры 3 DM[100]. У той жа час Вярхоўны суд ФРГ[de] у 1951 годзе пастанавіў, што ўзмацненне параграфа 175 у 1935 годзе не насіла ідэалагічнага нацыянал-сацыялістычнага характару, хоць і прызнаў, што гэты параграф выкарыстоўваўся нацыстамі і для барацьбы з непажаданымі рэжыму персонамі[101].

    Выракі Канстытуцыйнага суда і іх наступства

    Канстытуцыйны суд ФРГ[de] 17 снежня 1953 года пастанавіў, што новая рэдакцыя § 175 у 1935 годзе была прынята ў належным парадку і цягам многіх гадоў прымянялася і не была аспрэчана[102]. У сваім рашэнні ад 10 мая 1957 года Канстытуцыйны суд таксама не знайшоў прыкмет нацыянал-сацыялістычнай ідэалогіі ў нацысцкай версіі § 175 і пацвердзіў, што гэты параграф «не супярэчыць ідэям свабоднай дэмакратычнай дзяржавы»[91][103][104].

    “ Лесбійская любоў і мужчынская гомасексуальнасць у прававым сэнсе ўтвараюць непараўнальныя дзеянні… Лесбіянкам нашмат прасцей удаецца ўстрыманне, тым часам як гомасексуальныя мужчыны імкнуцца да задавальнення сваіх распушчаных сексуальных жаданняў… ”

    — З выраку Канстытуцыйнага суда ФРГ (1957)[105]

    Пазоўнікі паказвалі ў сваёй заяве, што крыміналізацыя толькі сексуальных кантактаў паміж мужчынамі і ўсталяванне рознага ўзросту згоды для дзяўчынак і хлопчыкаў пры палавым кантакце з мужчынам (§ 182 усталёўваў узрост згоды для дзяўчынак у 16 гадоў, а § 175a — для хлопчыкаў у 21 год) супярэчыць артыкулу 3 Канстытуцыі ФРГ пра роўнасці мужчыны і жанчыны[106]. У сваім рашэнні суд паказаў, што артыкул 3 недастасоўны ў адносінах да гомасексуальнасці, спасылаючыся на біялагічныя адрозненні паміж мужчынам і жанчынай[107][108][109][110].

    Апроч таго, суд выказаў думку пра тое, што жаночая гомасексуальнасць не так небяспечная для грамадства, як мужчынская, спаслаўшыся на тое, што, на думку суда, лесбійская прастытуцыя і выпадкі спакушэння дзяўчынак жанчынамі пашыраны значна менш аналагічных феноменаў у асяроддзі гомасексуальных мужчынаў і лесбіянства не так моцна заўважна ў грамадстве, як мужчынская гомасексуальнасць[111]. Апроч таго, паводле тэксту абгрунтавання, складана правесці мяжу паміж лесбійскімі адносінамі і «далікатным жаночым сяброўствам»[112].

    Таксама, на думку суда, з прычыны абзаца 1 артыкула 2 Канстытуцыі ФРГ, свабода асобы можа быць абмежавана, калі яна ўваходзіць у супярэчнасць з маральнымі законамі[113][114][115]. Пры гэтым пры вызначэнні паняцця «маральных законаў» (ням.: Sittengesetz) суд спаслаўся на маральныя ўяўленні дзвюх найбуйнейшых цэркваў (каталіцкай і евангелічнай)[113][114]. Апроч таго, суд выказаў думку, што скасаванне § 175 не ляжыць у кампетэнцыі Канстытуцыйнага суда, а заканадавец дагэтуль не распачаў ніякіх дзеянняў па дэкрыміналізацыі[116]. Ва ўзмацненні § 175 шляхам яго шырання на любыя формы гомасексуальнай актыўнасці суд таксама не бачыў парушэння прынцыпаў прававой дзяржавы, бо, паводле яго думкі, з пункту погляду маральнасці практычна няма ніякіх адрозненняў паміж гэтымі рознымі формамі сексуальных практык[116].

    Студэнт-медык Ханс Ц. з Гамбурга ў 1956 годзе быў прысуджаны да двух гадоў турмы з прычыны 15 даказаных выпадкаў па § 175, у тым ліку васьмі «працягаў». Пасля адбывання тэрміну ён знаходзіць працу ў порце. У 1960 годзе залічаецца ў Акадэмію мастацтваў, аднак у 1964 годзе зноў прыгаворваецца па параграфе 175 да пяці месяцаў умоўна, губляе сваю стыпендыю і зноў ідзе працаваць у порт. Годам пазней Хансу адмаўляюць у атрыманні ліцэнзіі кіроўцы таксі па прычыне асуджанасцей, пасля чаго ён гіне пад коламі грузавіка[117].

    Пастанова Канстытуцыйнага суда 1957 года выклікала рэзкі скок колькасці вынесеных прысудаў. Так, калі ў 1950 годзе па параграфах 175 і 175a былі асуджаны 1920 мужчын, то ў 1958—1959 гады — ужо па 3530 мужчын[118]. Крымінальная статыстыка паказвае, што за першыя 15 гадоў існавання ФРГ па антыгомасексуальным параграфе былі асуджаны амаль 45 тысяч мужчын[119][109].

    Паводле паліцэйскай статыстыкі, толькі кожная чацвёртая справа па вінавачанні ў гомасексуальнасці была даведзена да суда[120][109]. Толькі з 1953 па 1965 гады ў эпоху Конрада Адэнаўэра па параграфе 175 у паліцыі былі зарэгістраваны больш за 100 тысяч выпадкаў[121][118][109]. Усяго ж у ФРГ да 1969 года былі асуджаны больш за 50 тысяч чалавек, што больш чым у чатыры разы перавышае лік прысудаў, вынесеных за 1918—1932 гады ў Веймарскай рэспубліцы[118][109]. У тым ліку і тыя мужчыны, якім удалося перажыць нацысцкія лагеры, пасля 1945 года нярэдка зноў асуджаліся па § 175 і скіроўваліся ўжо ў турмы ФРГ[122][120].

    Падсуднасць гомасексуальных мужчын мела далёка ідучыя наступствы. Так, прыкладам, у 1957 годзе адміністрацыйны суд[en] Берліна пацвердзіў практыку пазбаўлення асуджаных па § 175 кіроўчых праў, абгрунтаваўшы гэта тым, што наяўнасць кіроўчых праў можа нібы спрыяць рэцыдыву[en][123]. Часопісы і газеты Der Weg, Der Kreis, Freond і Humanitas рэгулярна публікавалі прававую інфармацыю і рэкамендацыі для гомасексуальных мужчын у выпадках затрымання, арышту, допыту, ператрусу жытла[124].

    Праект новага крымінальнага кодэкса (1962)

    У 1954 годзе міністрам юстыцыі[de] Томасам Дэлерам[de] была створана камісія па распрацоўцы праекта новага крымінальнага кодэкса ФРГ[125]. Шырокія дыскусіі выклікалі «Справаздачы Кінсі[en]», якія выйшлі ў 1949 годзе. Паводле іх 37 % амерыканскіх мужчын цягам жыцця хоць бы аднойчы мелі гомасексуальны кантакт, і выдадзеныя брытанскім урадам «Справаздачы Вольфендэна»[en], што выступали за дэкрыміналізацыю «прастой гомасексуальнасці». Нягледзячы на тое, што большасць членаў камісіі выказваліся супраць крымінальнага пераследу добраахвотных сексуальных кантактаў паміж мужчынамі, чарнавыя варыянты 1959, 1960 і 1962 утрымвалі артыкулы, яки крыміналізавалі іх, засноўваючыся на «асаблівай думцы[en]»[125].

    Захаванне крымінальнага пераследу гомасексуальных мужчын апраўдвалася, у тым ліку, і «патрэбай» абмяжоўваць гомасексуалаў у іх грамадзянскіх правах, стрымваючы тым самым «гомасексуальную прапаганду» праз гей-часопісы і розныя імпрэзы, што праводзіліся гомасексуаламі[126].

    Асабліва ў буйных гарадах можна часта назіраць, што мужчыны, якія аддаюцца аднаполым сексуальным кантактам, з дапамогай сваіх часопісаў і імпрэз разгортваюць актыўную прапаганду. <…> Пасля скасавання крымінальнага карання наступным іх крокам варта чакаць барацьбу за поўнае прызнанне аднаполых кантактаў грамадствам. <…> Перадусім, гомасексуальным мужчынам нічога не будзе замінаць абцяжарваць атачальных сваім супольным жыццём у шлюбападобных адносінах…

    Арыгінальны тэкст (ням.)   

    Gerade in den Großstädten ist zu beobachten, daß Männer, die dem gleichgeschlechtlichen Verkehr ergeben sind, durch eigene Zeitschriften und gesellige Veranstaltungen eine rege Propaganda entfalten. <…> Nach Beseitigung der Strafbarkeit wäre ihre nächste Aufgabe, sich für die gesellschaftliche Anerkennung gleichgeschlechtlicher Handlungen einzusetzen. <…> Vor allem stände auch für die Homosexuellen nichts im Wege, ihre nähere Umgebung durch Zusammenleben in eheähnlichen Verhältnissen zu belästigen. <…>

    — З тлумачальнай запіскі ўрадавага праекта новага крымінальнага кодэкса (1962), цыт. паводле Stümke[127].

    Рэфармаванне і лібералізацыя

    § 175

    (1) Турмой караецца:

    1. мужчына старэй 18 гадоў, што здзяйсніў распусту з мужчынам, не дасягнулым 21 года, ці які дазволіў яму здзейсніць распусту над сабой,
    2. мужчына, які прымусіў іншага мужчыну да здзяйсненню распусты над ім ці да здзяйсненню ім распусты над сабой, скарыстаўшыся яго залежным службовым ці іншым становішчам,
    3. мужчына, што здзяйсніў распусту з мужчынамі ці які дазваляе здзяйсняць распусту над сабой на камерцыйнай аснове ці які прапануе сябе ў дадзенай ролі.

    (2) У выпадках абзаца 1 пункта 2 спроба здзяйснення злачынства таксама караецца. (3) У выпадках, калі падазроны да моманту здзяйснення дзеяння не дасягнуў 21 года, суд можа адмовіцца ад кары.

    Арыгінальны тэкст (ням.)   

    (1) Mit Gefängnis wird bestraft

    1. ein Mann über achtzehn Jahre, der mit einem anderen Mann unter einundzwanzig Jahren Unzucht treibt oder sich von ihm zur Unzucht mißbrauchen läßt,
    2. ein Mann, der einen anderen Mann unter Mißbrauch einer durch ein Dienst-, Arbeits- oder Unterordnungsverhältnis begründeten Abhängigkeit bestimmt, mit ihm Unzucht zu treiben oder sich von ihm zur Unzucht mißbrauchen zu lassen,
    3. ein Mann, der gewerbsmäßig mit Männern Unzucht treibt oder von Männern sich zur Unzucht mißbrauchen läßt oder sich dazu anbietet.

    (2) In den Fällen des Absatzes 1 Nr. 2 ist der Versuch strafbar. (3) Bei einem Beteiligten, der zur Zeit der Tat noch nicht einundzwanzig Jahre alt war, kann das Gericht von Strafe absehen.

    Лібералізацыя антыгомасексуальнага заканадаўства ў ФРГ адбылася на хвалі ўсеагульнай «сексуальнай рэвалюцыі[en]». Законам ад 25 чэрвеня 1969 года быў зменены тэкст параграфа 175, у якой таксама былі аб’яднаны выпадкі параграфа 175a[128]. У новай рэдакцыі параграфа добраахвотныя сексуальныя кантакты паміж мужчынамі старэй 21 года больш не крыміналізаваліся[129]. Караліся толькі (у тым ліку і добраахвотныя) гомасексуальныя кантакты з асобамі, што не дасягнулі 21 года, прымус да аднаполага кантакту з выкарыстаннем залежнага становішча і мужчынская гомасексуальная прастытуцыя[129].

    Па вымозе Бундэсвера ўзрост згоды для сексуальных кантактаў паміж мужчынамі быў усталяваны ў 21 год. Такім чынам, прыкладам, маладыя людзі 17 гадоў маглі бесперашкодна займацца сексам адзін з адным. Аднак пры наступе 18 гадоў іх дзеянні рабіліся крымінальна каральнымі і яны павінны былі сексуальна ўстрымлівацца да наступу 21-гадовага ўзросту[130]. Параграф 175b, што крыміналізаваў сексуальныя кантакты з жывёламі, таксама быў цалкам скасаваны, а параграф 182, што караў за пазбаўленне некранутасці дзяўчын до 16 гадоў, працягваў дзейнічаць у нязменным выглядзе[130].

    Законам ад 23 лістапада 1973 года ўрад ФРГ прыняў новую рэдакцыю параграфа 175, у якой узрост сексуальнай згоды для сексуальных кантактаў паміж мужчынамі быў зніжаны з 21 года до 18 гадоў[131][129][132]. Апроч таго, быў скасаваны пераслед мужчынскай гомасексуальнай прастытуцыі і дадатковая кваліфікацыя, злучаная з выкарыстаннем залежнага становішча непаўналетняга, бо яна ўжо была ў гендарна-нейтральным параграфе 174[131]. Таксама ў тэксце закона знікла слова «распуста» (ням.: Unzucht), якое было заменена на больш нейтральнае словазлучэнне «дзеянні сексуальнага характару»(ням.: sexuelle Handlungen)[133].

    § 175

    Гомасексуальныя кантакты. (1) Мужчына старэй 18 гадоў, што здзяйсніў дзеянні сексуальнага характару з мужчынам, які не дасягнуў 18 гадоў, ці які дазволіў яму здзейсніць такія дзеянні над сабой, караецца пазбаўленнем волі тэрмінам да 5 гадоў ці грашовым штрафам.

    (2) Суд можа адмовіцца ад пераследу і кары, калі:

    1. Падазроны не дасягнуў 21 года да моманту здзяйснення злачынства ці
    2. Улічваючы паводзіны асобы, супраць якой былі здзейснены сексуальныя дзеянні, віна абвінавачанага ўяўляецца нязначнай.

    Арыгінальны тэкст (ням.)   

    Homosexuelle Handlungen. (1) Ein Mann über achtzehn Jahre, der sexuelle Handlungen an einem Mann unter achtzehn Jahren vornimmt oder von einem Mann unter achtzehn Jahren an sich vornehmen läßt, wird mit Freiheitsstrafe bis zu fünf Jahren oder mit Geldstrafe bestraft.

    (2) Das Gericht kann von einer Bestrafung nach dieser Vorschrift absehen, wenn

    1. der Täter zur Zeit der Tat noch nicht einundzwanzig Jahre alt war oder
    2. bei Berücksichtigung des Verhaltens desjenigen, gegen den sich die Tat richtet, das Unrecht der Tat gering ist.

    Тэкст параграфа 182, што вызначае ўзрост згоды для гетэрасексуальных кантактаў у 16 гадоў, быў злёгку падкарэктаваны, аднак яго сэнс застаўся нязменным[134]. Канстытуцыйны суд ФРГ у тым жа годзе пацвердзіў канстытуцыйнасць розных узроставых планак для гомасексуальных і для гетэрасексуальных кантактаў[132].

    У 1980 годзе Свабодная дэмакратычная партыя прапанавала поўнае скасаванне параграфа 175, сустрэўшы адпор з боку блока ХДС/ХСС[135]. Поўнае скасаванне закона падтрымвалі таксама Партыя зялёных і Германская камуністычная партыя[de][136].

    Развіццё ў Германскай Дэмакратычнай Рэспубліцы

    Першыя паваенныя гады ў ГДР

    Пасведчанне ахвяры фашызму, прызнанае магістратам Усходняга Берліна ў 1949 годзе несапраўдным па прычыне асуджэння па § 175

    У савецкай зоне акупацыі Германіі яшчэ да ўтварэння ГДР суды ўжо ставілі сабе пытанне пра правамернасць далейшага выкарыстання параграфаў 175 і 175a ў нацысцкай рэдакцыі[137]. Ужо ў верасні 1948 года Вярхоўны зямельны суд у Гале прызнаў неправавы характар нацысцкай версіі гэтых параграфаў і паказаў на іх абмежаванае часовае ўжыванне да стварэння новага крымінальнага кодэкса. У сакавіку 1950 года Вярхоўны суд ГДР[de] пацвердзіў гэтае рашэнне, паводле якога па параграфе 175 пераследаваліся толькі гомасексуальныя кантакты з пранікненнем[137]. Фактычна гэта азначала вяртанне да практыкі, што мела месца ў Веймарскай рэспубліцы. Пры гэтым суд удакладніў, што § 175a, уведзены ў 1935 годзе, застаецца без змены і працягвае дзейнічаць[88][136][138]. Вынікам такой палітыкі стала тое, што з моманту ўтварэння ГДР значна скараціўся лік мужчын, асуджаных па «гомасексуальных параграфах»[137].

    У 1952 і ў 1957 гадах пры ўрадзе ГДР былі створаны ініцыятыўныя групы, мэтай якіх была распрацоўка новага крымінальнага кодэкса. У абодвух выпадках ураду было рэкамендавана скасаваць крымінальны пераслед добраахвотных сексуальных кантактаў паміж мужчынамі з захаваннем кары за прымус і прастытуцыю[139]. Аднак у 1959 годзе гэтыя прапановы былі адпрэчаны кіруючай партыяй САПГ па прычыне «несумяшчальнасці гомасексуальнасці з сацыялістычнай мараллю»[140].

    Закон «Пра дадаткі ў крымінальны кодэкс» ад 11 снежня 1957 года агадваў адмову ад пераследу за дзеянні, якія «не ўяўляюць небяспеку» для ГДР, «зацікаўленням працоўнага нямецкага народа» і асобным грамадзянам. Ужо тады многія суддзі, спасылаючыся на гэты закон, вызвалялі ад адказнасці мужчын за гомасексуальныя кантакты з асобамі старэй 18 гадоў. Гэта пазіцыя пазней знайшла сваё адлюстраванне і ў новым крымінальным кодэксе, прынятым 12 студзеня 1968 года[137].

    Новы крымінальны кодэкс ГДР (1968)

    Тым не менш, прапанаваны ў 1968 годзе міністрам юстыцыі ГДР Хільдай Беньямін[de] праект новага крымінальнага кодэкса ГДР выклікаў шырокія дыскусіі ва ўрадзе. Сярод іншага праект агадваў безумоўнае скасаванне кары за добраахвотныя гомасексуальныя кантакты[141]. Пры ўсім гэтым урадавыя дыскусіі адносна антыгомасексуальнага заканадаўства не трапляюць у прэсу[142]. Зацверджаны Народнай палатай[de] новы крымінальны кодэкс ГДР, у якім аднаполыя сексуальныя кантакты паміж мужчынамі старэй 18 гадоў больш не крыміналізуюцца, уступае ў дзеянне 1 ліпеня 1968 года[136][142].

    § 151

    Дарослы, што здзяйсніў дзеянні сексуальнага характару з падлеткам свайго пола, караецца пазбаўленнем волі да трох гадоў ці ўмоўным зняволеннем.

    Арыгінальны тэкст (ням.)   

    Ein Erwachsener, der mit einem Jugendlichen gleichen Geschlechts sexuelle Handlungen vornimmt, wird mit Freiheitsstrafe bis zu drei Jahren oder mit Verurteilung auf Bewährung bestraft.

    Варта адзначыць, што паўналецце[de] ў ГДР ужо з 1950 года наставала ў 18 гадоў. У той жа час у ФРГ аж да 1975 года маладыя людзі да 21 года, па-ранейшаму, лічыліся непаўналетнімі (§ 2 BGB[ru])[143][144]. Такім чынам, § 151 новага крымінальнага кодэкса ГДР усталёўваў узрост сексуальнай згоды для аднаполых кантактаў (прытым як паміж двума мужчынамі, гэтак і паміж дзвюма жанчынамі) на адзнацы ў 18 гадоў, тым часам як узрост згоды для разнаполых кантактаў, згодна § 149 КК ГДР, складаў 16 гадоў[142].

    “ Гомасексуальнасць, таксама як і гетэрасексуальнасць, уяўляе сабою варыянт сексуальных паводзін. Гомасексуальныя людзі не выходзяць за рамкі сацыялістычнага грамадства, і іх грамадзянскія правы, як і правы ўсіх іншых грамадзян, павінны ахоўвацца. ”

    — З пастановы Вярхоўнага суда ГДР (1987)[145]

    Параграф 3 новага КК ГДР загадваў адмаўляцца ад кары за дзеянні, што не аказалі ўплыву на правы і зацікаўленні грамадзян і грамадства. Засноўваючыся на гэтым, Вярхоўны суд ГДР без якіх-небудзь публічных дэбатаў у сваім рашэнні ад 11 жніўня 1987 года пастанавіў адмовіцца ад крымінальнага пераследу за гомасексуальныя кантакты з асобамі старэй 16 гадоў. Неўзабаве законам ад 14 снежня 1988 года § 151 КК ГДР быў цалкам скасаваны, і было наказана ў дачыненні гомасексуальных кантактаў выкарыстоўваць тыя ж праўныя нормы, што і для гетэрасексуальных (то бок згодна § 149 КК ГДР)[146][147][148].

    Узрост сексуальнай згоды для аднаполых і для разнаполых кантактаў быў зраўнаваны і склаў 14 гадоў, а сексуальныя кантакты з падлеткамі 14-16 гадоў (як аднаполыя, гэтак і разнаполыя) заставаліся злачыннымі толькі ў выпадках выкарыстання адсутнасці «палавой сталасці» падлетка, у адпаведнасці з § 149 КК ГДР. Такім чынам, гомасексуальныя кантакты больш не згадваліся ў крымінальным кодэксе краіны[147]. Новае правіла набыло моц 1 ліпеня 1989 года[147].

    Нягледзячы на лібералізацыю заканадаўства, дзяржава, як і суседняя ФРГ, гэтак і не прызнавала асуджаных у Трэцім рэйху па § 175 ахвярамі рэпрэсій[136].

    Развіццё ў аб’яднанай Германіі

    Канчатковае скасаванне параграфа

    Паводле дадатку да дагавора пра б’яднанне Германіі[de], які ўступіў у сілу 29 верасня 1990 года і рэгуляваў уступ праўных нормаў ФРГ на далучанай тэрыторыі, заканадаўства ФРГ набывала моц на тэрыторыі былой ГДР неадкладна з моманту далучэння, у той жа час дагавор агадваў некаторыя адступы. У прыватнасці, на тэрыторыях «новых земляў[de]» працягвалі дзеяць палажэнні параграфаў 149—150 КК ГДР, паводле якіх узрост згоды складаў 16 гадоў, у тым ліку і для гомасексуальных кантактаў абодвух палоў[130]. У той жа час на тэрыторыі «старых земляў[de]», па-ранейшаму, прымяняліся палажэнні § 175 і § 182 КК ФРГ[149][150]. Гэта прыводзіла да парадоксу, паводле якога, прыкладам, сексуальны кантакт паўналетняга мужчыны з 16-гадовым падлеткам не з’яўляўся злачынствам ва Усходнім Берліне, аднак крымінальна караўся Заходнім[130].

    Для прывядзення заканадаўства да адной нормы 31 мая 1994 года Бундэстаг пад кіраваннем «чорна-жоўтай кааліцыі[de]» хрысціянскіх і свабодных дэмакратаў пры падтрымцы Сацыял-дэмакратычнай партыі, Партыі дэмакратычнага сацыялізму[de] і Партыі зялёных канчаткова скасавалі § 175 КК ФРГ і § 149 КК ГДР, і наказы § 182 КК ФРГ у новай рэдакцыі былі сфармуляваны ў гендарна-нейтральнай форме і пашыраны ў тым ліку і на гомасексуальныя кантакты абодвух палоў, а таксама на сексуальныя кантакты дарослых жанчын з падлеткамі мужчынскага полу, якія не дасягнулі 16 гадоў. Адпаведны закон набыў моц 11 чэрвеня 1994 года[151][152][153]. Такім чынам, на тэрыторыі заходняй Германіі ў 1994 годзе ўпершыню ў гісторыі нямецкай дзяржаўнасці былі крыміналізаваны добраахвотныя сексуальныя кантакты паўналетніх жанчын з падлеткамі 14-15 гадоў абодвух палоў[154].

    Рэабілітацыя асуджаных

    Падрабязней гл. таксама: Гомасексуальнасць у Трэцім рэйху#Рэабілітацыя асуджаных па параграфе 175 у паваенны час Пытанне пра легітымнасць вынесеных па параграфе 175 прысудаў падымалася ў Заходняй Германіі яшчэ з 1969 года пасля лібералізацыі антыгомасексуальнага заканадаўства, у той жа час у ГДР падобныя дыскусіі не вяліся[155]. Асноўным «каменем спатыкнення» ў дадзеных дыскусіях доўгі час з’яўляўся вырак Канстытуцыйнага суда ФРГ, вынесены ў 1957 годзе[155]. Першая афіцыйная парламенцкая ініцыятыва па пытанні пра рэабілітацыі і выплаце кампенсацый асуджаным за добраахвотныя гомасексуальныя кантакты паміж дарослымі ў ФРГ і ў ГДР была занесена ў Бундэстаг у 2000 годзе ад фракцыі Партыі дэмакратычнага сацыялізму і была адразу ж адхілена, не атрымаўшы ніякай грамадскай агалоскі[156].

    Тэма рэабілітацыі асуджаных гомасексуалаў стала прадметам гарачых палітычных дыскусій толькі праз два гады. У выніку 23 ліпеня 2002 гады Бундэстаг рэабілітаваў мужчын, асуджаных у 1935—1945 гады па § 175 (кантакты без абцяжарвальнай кваліфікацыі[de]) і 175a п. 4 (мужчынская гомасексуальная прастытуцыя) ў рэдакцыі ад 28 чэрвеня 1935 года[157][156][158]. Прысуды па § 175a п. 3 (спакушэнне непаўналетніх асоб да 21 года) скасаваны не былі[158]. Апроч таго, прысуды па тых жа самых § 175 і 175a п. 4, што працягвалі дзейнічаць без змены ў ФРГ і вынесеныя пасля 1949 года, таксама не былі закрануты[158]. Такая сітуацыя выклікала шмат пратэстаў у грамадстве. У прыватнасці, Нямецкае таварыства сексолагаў[de] назвала прыняты закон «палітычнай пачварнасцю», бо касаваліся прысуды за тыя ж самыя дзеянні, здзейсненыя ў часы Трэцяга рэйха, якія ў ФРГ працягвалі лічыцца крымінальна каральнымі[156].

    Ніякія наступныя спробы паўплываць на заканадаўца не мелі поспехаў[156]. Пацярпелі няўдачу заявы фракцыі «Левых» у лістападзе 2008 года[159] і фракцыі «Саюз 90/Зялёныя» ў снежні таго ж года[160] ў Бундэстагу, якія ставілі на парадак дня пытанне пра рэабілітацыю і выплату кампенсацый асуджаным за добраахвотныя аднаполыя сексуальныя кантакты ў ФРГ і ГДР. У маі 2009 года абедзве заявы былі адпрэчаны фракцыямі ХДС, СДПГ і СвДП, са спасылкай на то, што пераслед па параграфам 175 і 175a быў пацверджаны Канстытуцыйным судом ФРГ[161]. У той жа час 7 ліпеня 2010 года Бундэстаг аднагалосна прыняў рэзалюцыю, у якой выказаў шкадаванне пра тое, што нацысцкая рэдакцыя параграфа 175 выкарыстоўвалася ў ФРГ без змены аж да 1969 года, а таксама прызнаў зневажэнне гонару і годнасці гомасексуальных мужчын, якое адбывалася да 1994 года ў сувязі з існаваннем крымінальнага артыкула за гомасексуальныя кантакты[162].

    У снежні 2010 года[163] і ў лістападзе 2012 года[164] фракцыяй «Саюз 90/Зялёныя» і ў верасні 2012 года фракцыяй «Левых»[165] пытанне пра рэабілітацыю і выплату кампенсацый асуджаным пасля 1945 года гомасексуалам было пастаўлена паўторна, аднак разгледжана так не было і страціла актуальнасць з прычыны сканчэння перыяду дзеяння парламента[166].

    У сваім афіцыйным дакладзе, падрыхтаваным для пасяджэння прававога камітэта Бундэстага, які адбыўся ў 2013 годзе, суддзя Ульрых Кеслер (ням.: Ulrich Keßler) адзначыў, што асноўная праблематыка масавага скасавання выракаў па антыгомасексуальных параграфах палягае ў тым, што ў ФРГ і ў ГДР меў месца розны ўзрост згоды для гомасексуальных і гетэрасексуальных кантактаў. У сувязі з гэтым пры масавым скасаванні могуць быць скасаваны прысуды, вынесеныя за спакушэнне дзяцей. У тым жа дакладзе Кеслер аднак паказаў, што скасаванне выракаў па § 175 і § 175а, вынесеных у ФРГ да 1994 года і ў ГДР да 1968 года, у многіх выпадках можа быць здзейснена ў масавым парадку, бо ў выпадку гомасексуальнага кантакту з падапечнымі (§ 174) і дзецьмі (§ 176)[de] для гомасексуальных мужчын прысуды па параграфам 175 і 175a выносіліся дадаткова (сукупнасць злачынстваў[ru]). У выпадку ж з прысудамі па § 151 КК ГДР, вынесенымі ў ГДР пасля 1968 года, справа ідзе складаней, бо крымінальны кодэкс ГДР 1968 года выразна праводзіў адрозненне паміж гомасексуальнымі (§ 151) і гетэрасексуальнымі (§ 149 і § 150) палавымі злачынствамі[167].

    22 сакавіка 2017 года ўрад Германіі прапанаваў законапраект, аўтарам якога выступіў міністр юстыцыі ФРГ Хайка Маас, які касуе ўсе прысуды па § 175, вынесеныя ў паваеннай Германіі. Апроч таго, законапраект мяркуе кампенсацыю асуджаным у памеры 3000 еўра за прысуд плюс 1500 еўра за кожны пачаты год турэмнага зняволення. Законапраектам таксама агадана і «калектыўная рэабілітацыя» ў форме фінансавай падтрымкі Федэральнага фонду Магнуса Хіршфельда[de] ў памеры 500 тысяч еўра штогод[168]. 23 чэрвеня 2017 года закон быў прыняты Бундэстагам, аднак у апошняй канчатковай рэдакцыі праекта быў зменены ўзрост згоды з 14 на 16 гадоў, тым самым мужчыны, асуджаныя па параграфе 175 за кантакты з падлеткамі 14-15 гадоў, былі выключаны з рэабілітацыі[169].

    Заўвагі

    1. ↑ Schäfer, 2006, с. 23
    2. 1 2 3 Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 98
    3. ↑ Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 274
    4. 1 2 Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 275
    5. ↑ Stümke, 1989, с. 12
    6. 1 2 BVerfGE 6, с. 391
    7. ↑ Schäfer, 2006, с. 24
    8. ↑ Herrn, 1999, с. 12
    9. ↑ Stümke, 1989, с. 7
    10. ↑ Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 98, 275
    11. ↑ Stümke, 1989, с. 11
    12. 1 2 Stümke, 1989, с. 21
    13. 1 2 BVerfGE 6, с. 392
    14. 1 2 Schäfer, 2006, с. 28
    15. ↑ Stümke, 1989, с. 20
    16. 1 2 3 Rehabilitierung § 175, 2012, с. 26
    17. ↑ Stümke, 1989, с. 26, 90
    18. 1 2 Stümke, 1989, с. 23
    19. 1 2 BVerfGE 6, с. 392-393
    20. ↑ Stümke, 1989, с. 23-24
    21. ↑ Stümke, 1989, с. 25
    22. ↑ StGB, § 182, в редакции от 01.01.1872
    23. 1 2 3 4 Rehabilitierung § 175, 2012, с. 27
    24. ↑ Rehabilitierung § 175, 2012, с. 26-27
    25. 1 2 StGB, § 176, в редакции от 20.03.1876
    26. ↑ Stümke, 1989, с. 21-22
    27. ↑ Herrn, 1999, с. 17, 19
    28. ↑ Stümke, 1989, с. 43
    29. 1 2 Herrn, 1999, с. 20, 23
    30. 1 2 Stümke, 1989, с. 49-52
    31. 1 2 BVerfGE 6, с. 393
    32. ↑ Herrn, 1999, с. 23
    33. ↑ Stümke, 1989, с. 53
    34. ↑ Herrn, 1999, с. 26
    35. ↑ Herrn, 1999, с. 27
    36. 1 2 Herrn, 1999, с. 28
    37. 1 2 Stümke, 1989, с. 65
    38. 1 2 3 Jellonnek, 1990, с. 44
    39. 1 2 Stümke, 1989, с. 66
    40. ↑ Stümke, 1989, с. 65-78
    41. 1 2 Stümke, 1989, с. 81
    42. ↑ Stümke, 1989, с. 78
    43. ↑ Jellonnek, 1990, с. 46
    44. 1 2 Jellonnek, 1990, с. 47
    45. ↑ Stümke, 1989, с. 81-82
    46. ↑ Herrn, 1999, с. 29
    47. ↑ Jellonnek, 1990, с. 50
    48. ↑ Jellonnek, 1990, с. 47-48
    49. 1 2 Jellonnek, 1990, с. 48
    50. 1 2 Herrn, 1999, с. 32
    51. ↑ Grau, 2004, [Цыт. паводле: Kriminalität und Gefährdung der Jugend, с. 89]
    52. 1 2 3 Mengel, 2012, с. 23
    53. 1 2 BVerfGE 6, с. 394
    54. ↑ BVerfGE 6, с. 396
    55. ↑ Jellonnek, 1990, с. 122
    56. ↑ Grau, 2004, с. 93
    57. 1 2 Stümke, 1989, с. 109
    58. 1 2 3 Herrn, 1999, с. 34
    59. ↑ BVerfGE 6, с. 397
    60. ↑ Mengel, 2012, с. 24
    61. ↑ Grau, 2004, с. 93-94
    62. 1 2 3 4 5 Pretzel, 2002, с. 25
    63. ↑ Grau, 2004, с. 94
    64. ↑ BVerfGE 6, с. 394-395
    65. ↑ Rehabilitierung § 175, 2012, с. 28
    66. ↑ Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 72
    67. ↑ Grau, 2011, с. 26
    68. ↑ Jellonnek, 1990, с. 123
    69. ↑ Grau, 2004, с. 122
    70. ↑ Stümke, 1989, с. 111
    71. ↑ Grau, 2011, с. 87
    72. ↑ Jellonnek, 1990, с. 129
    73. ↑ Grau, 2004, с. 124, 139
    74. ↑ Pretzel, 2002, с. 36
    75. ↑ Jellonnek, 1990, с. 329
    76. ↑ Grau, 2004, с. 172, 183-188
    77. ↑ Jellonnek, 1990, с. 139
    78. ↑ Jellonnek, 1990, с. 12, 328
    79. ↑ Grau, 2004, с. 327
    80. ↑ Stümke, 1989, с. 127
    81. ↑ Grau, 2004, с. 242
    82. 1 2 3 Grau, 2004, с. 244
    83. 1 2 Stümke, 1989, с. 121
    84. ↑ Herrn, 1999, с. 37
    85. ↑ Jellonnek, 1990, с. 30
    86. 1 2 Jellonnek, 1990, с. 31
    87. ↑ Schäfer, 2006, с. 50
    88. 1 2 Rehabilitierung § 175, 2012, с. 46
    89. 1 2 3 4 Rehabilitierung § 175, 2012, с. 47
    90. ↑ Schäfer, 2006, с. 50-51
    91. 1 2 Stümke, 1989, с. 132
    92. 1 2 Stümke, 1989, с. 132-133
    93. 1 2 Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 174
    94. ↑ Rehabilitierung § 175, 2012, с. 48
    95. 1 2 Herrn, 1999, с. 38
    96. ↑ Stümke, 1989, [Цыт. паводле: J. Baumann. Paragraph 175, Berlin, 1968, с. 64]
    97. ↑ Stümke, 1989, с. 139-140
    98. 1 2 Stümke, 1989, с. 141
    99. ↑ Herrn, 1999, с. 44
    100. ↑ Mengel, 2012, с. 28-29
    101. ↑ Mengel, 2012, с. 29-30
    102. ↑ Mengel, 2012, с. 32
    103. ↑ Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 175, 334
    104. ↑ Mengel, 2012, с. 31-32
    105. ↑ Rehabilitierung § 175, 2012, с. 29-30
    106. ↑ BVerfGE 6, с. 420
    107. ↑ Stümke, 1989, с. 134
    108. ↑ Mengel, 2012, с. 38
    109. 1 2 3 4 5 Rehabilitierung § 175, 2012, с. 29
    110. ↑ BVerfGE 6, с. 421-426
    111. ↑ BVerfGE 6, с. 427-429
    112. ↑ BVerfGE 6, с. 429
    113. 1 2 Mengel, 2012, с. 36
    114. 1 2 Rehabilitierung § 175, 2012, с. 30-31
    115. ↑ Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 335
    116. 1 2 Mengel, 2012, с. 37
    117. ↑ Rehabilitierung § 175, 2012, с. 20
    118. 1 2 3 Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 175
    119. ↑ Stümke, 1989, с. 146
    120. 1 2 Stümke, 1989, с. 147
    121. ↑ Jellonnek, 1990, с. 10
    122. ↑ Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 362
    123. ↑ Stümke, 1989, с. 142
    124. ↑ Stümke, 1989, с. 143
    125. 1 2 Mengel, 2012, с. 41
    126. ↑ Stümke, 1989, с. 137-139
    127. ↑ Stümke, 1989, с. 138-139
    128. ↑ Rehabilitierung § 175, 2012, с. 31
    129. 1 2 3 Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 176
    130. 1 2 3 4 Rehabilitierung § 175, 2012, с. 32
    131. 1 2 Rehabilitierung § 175, 2012, с. 33
    132. 1 2 Herrn, 1999, с. 56
    133. ↑ Stümke, 1989, с. 153
    134. ↑ Rehabilitierung § 175, 2012, с. 34
    135. ↑ Stümke, 1989, с. 165
    136. 1 2 3 4 Stümke, 1989, с. 166
    137. 1 2 3 4 Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 178
    138. ↑ Herrn, 1999, с. 43
    139. ↑ Herrn, 1999, с. 45, 47
    140. ↑ Herrn, 1999, с. 48
    141. ↑ Herrn, 1999, с. 51
    142. 1 2 3 Herrn, 1999, с. 52
    143. ↑ Von 21 auf 18(ням.) . Schekker, Ausgabe 66 (1 сакавіка 2009). Праверана 11 ліпеня 2014.
    144. ↑ Bundestag beschließt Senkung der Volljährigkeit(ням.) . Deutscher Bundestag (18 сакавіка 2014). Праверана 11 ліпеня 2014.
    145. ↑ Verfolgung Homosexueller in Deutschland: Werd endlich ein bisschen Mann(ням.) . Spiegel Online (4 чэрвеня 2014). Архівавана з першакрыніцы 8 чэрвеня 2014. Праверана 8 чэрвеня 2014.
    146. ↑ Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 178-179
    147. 1 2 3 Herrn, 1999, с. 65
    148. ↑ УК ГДР (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 11 чэрвеня 2013. у рэд. 1974 года (ням.)
    149. ↑ Terror gegen Homosexuelle, 2002, с. 177
    150. ↑ Schäfer, 2006, с. 279
    151. ↑ Rehabilitierung § 175, 2012, с. 35
    152. ↑ Schäfer, 2006, с. 278
    153. ↑ Herrn, 1999, с. 72
    154. ↑ Schäfer, 2006, с. 283
    155. 1 2 Rehabilitierung § 175, 2012, с. 44
    156. 1 2 3 4 Rehabilitierung § 175, 2012, с. 45
    157. ↑ Gesetz zur Änderung des Gesetzes zur Aufhebung nationalsozialistischer Unrechtsurteile in der Strafrechtspflege(ням.) . Bundesgesetzblatt (23 ліпеня 2002). Праверана 11 красавіка 2017.
    158. 1 2 3 Pretzel, 2002, с. 18
    159. ↑ Antrag zur Rehabilitierung für die Verfolgung und Unterdrückung einvernehmlicher gleichgeschlechtlicher Handlungen in der Bundesrepublik Deutschland und der Deutschen Demokratischen Republik und Entschädigung der Verurteilten(ням.) . Deutscher Bundestag (13 лістапада 2008).
    160. ↑ Antrag zur Rehabilitierung und Entschädigung der nach 1945 in Deutschland wegen homosexueller Handlungen Verurteilten(ням.) . Deutscher Bundestag (17 снежня 2008). Праверана 11 красавіка 2017.
    161. ↑ Rehabilitierung § 175, 2012, с. 40, 41, 45
    162. ↑ Rehabilitierung § 175, 2012, с. 39
    163. ↑ Antrag der Rehabilitierung und Entschädigung der nach 1945 in Deutschland wegen homosexueller Handlungen Verurteilten(ням.) . Deutscher Bundestag (1 снежня 2010). Праверана 11 красавіка 2017.
    164. ↑ Antrag zu Maßnahmen zur Rehabilitierung und Unterstützung der nach 1945 in beiden deutschen Staaten wegen einvernehmlicher homosexueller Handlungen Verurteilten(ням.) . Deutscher Bundestag (7 лістапада 2012). Праверана 11 красавіка 2017.
    165. ↑ Antrag zur Rehabilitierung und Entschädigung der verfolgten Lesben und Schwulen in beiden deutschen Staaten(ням.) . Deutscher Bundestag (26 верасня 2012). Праверана 11 красавіка 2017.
    166. ↑ Rehabilitierung § 175, 2012, с. 41
    167. ↑ Ulrich Keßler. Stellungnahme zur Anhörung des Rechtsausschusses am 15.05.2013 // Deutscher Bundestag (ням.)
    168. ↑ Paragraf 175: Zehntausende Homosexuelle werden rehabilitiert(ням.) . Welt N24 (22 сакавіка 2017). Праверана 11 красавіка 2017.
    169. ↑ Opfer des Paragrafen 175: Bundestag beschließt Rehabilitierung von Schwulen(ням.) . Der Tagesspiegel (23 чэрвеня 2017). Праверана 18 кастрычніка 2017.

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (8):
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Старонкі з модулем Hatnote з чырвонай спасылкай
    Катэгорыя·Гомасексуальнасць у гісторыі
    Катэгорыя·Крымінальны пераслед гомасексуальных адносін
    Катэгорыя·Правы ЛГБТ у Германіі
    Катэгорыя·Крымінальнае права Германіі
    Катэгорыя·Прававая сістэма нацысцкай Германіі
    Катэгорыя·Гісторыя крымінальнага права
    Катэгорыя·Гісторыя ЛГБТ-руху ў Германіі