Гальшанскія (літ.: Alšėniškiai) — княжацкі род літоўскага паходжання, нашчадкі ўдзельных літоўскіх князёў. Карысталіся гербам «Гіпацэнтаўр»[1]. Прадстаўнікі роду валодалі буйнымі землеўладаннямі на тэрыторыі сучаснай Беларусі і Украіны, займалі высокія дзяржаўныя і царкоўныя пасады ў ВКЛ. Род згас у 1556 годзе.
Назва роду паходзіць ад вотчыннага(руск.) бел. маёнтка Гальшаны. Генеалагічныя легенды XVI стагоддзя звязвалі паходжанне Гальшанскіх са старажытнай літоўскай дынастыяй Кітаўрасаў, што панавала ў Літве перад дынастыяй Віценя i Гедзіміна. Меркавалася, што Гальшанскія паходзяць ад Гольшы, які вёў свой радавод ад князя Даўспрунка і заснаваў горад Вількамір[2]. Магчыма, князі Гальшанскія сапраўды паходзілі ад кагосьці з родзічаў вялікага князя Трайдзеня (1270—1282), пазбаўленых улады новай дынастыяй.
Радавым гняздом князёў быў Гальшанскі замак недалёка ад Ашмян[3].
Шэраг позніх летапісаў, напрыклад, Летапіс Археалагічнага таварыства, згадвае сярод падданых Гедзіміна «Міндоўгава сына Альгімонта, вялікага князя Гальшанскага». Яўрэінаўскі летапіс называе гэтага ж персанажа «сынам Гольшыным». У той жа групе позніх летапісаў у звестках пра Гольшу, легендарнага заснавальніка Гальшанаў, згадваецца яго сын Альгімонт, Хроніка Быхаўца называе Гольшынага сына Міндоўга, Хроніка літоўская і жамойцкая — абодвух. Калі гэтыя звесткі прынамсі часткова слушныя ў частцы імёнаў і роднасных сувязяў, можна атрымаць генеалогію першых пакаленняў (гл. пункцір агульнага радаводу).
Род згас у 1556 годзе са смерцю князя Сямёна Юр’евіча. Пасля яго смерці валодання Гальшанскіх перайшлі да шасці сясцёр Сямёна, а потым у якасці іх пасагу разышліся сярод княскіх родаў Сапегаў, Заслаўскіх, Палубінскіх(руск.) бел., Курбскіх(руск.) бел., Кірдзеяў, Саламярэцкіх і Вішнявецкіх[3].
Радавым гняздом Гальшанскіх быў маёнтак Гальшаны (цяпер у Ашмянскім раёне Гродзенскай вобласці). Гальшанскія валодалі буйнымі землямі на тэрыторыі сучасных Беларусі (Глуск, Раманаў у Ашмянскім павеце), Украіны (на Валыні — Дубровіцкае і Сцяпаньскае княствы(руск.) бел.) і Літвы[3].
Васіліса | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Гольша | Андрэй кн. вязынскі | Соф’я | Юрый | Януш кн. дубровіцкі | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Марыя | Іван | Васіліса | Фёдар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Альгімонт? | Міндоўг | Даніл | Януш | Уладзімір | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Аляксандр? | Юрый | Анастасія | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Альгімонт | Іван | Сямён Люты | Глеб? | Павел | Багдана | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Юрый | Аляксандр | Ганна | Сямён | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Аляксандр | Васіль | Ядвіга | Андрэй | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ульяна | Ганна | Аляксандра | Марыя | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Міхаіл | Юліянія | Барбара | Соф'я | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Андрэй | Юрый | Ганна | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Барыс? | Сямён | Таццяна | Фядора | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Юліянія | Сямён кн. трабскі | NN дачка | Алена | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||