wd wp Пошук: ⬜

Маціяс Габсбург

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з імем Мацвей. .mw-parser-output .ts-wikidata-positions-uppercasefirst a,.mw-parser-output .ts-wikidata-positions-uppercasefirst span.iw{display:inline-block}.mw-parser-output .ts-wikidata-positions-uppercasefirst a::first-letter,.mw-parser-output .ts-wikidata-positions-uppercasefirst span.iw::first-letter{text-transform:capitalize}

Маціяс, Мацвей, Маціяш, (ням.: Matthias, венг.: Mátyás, чэшск.: Matyáš; 24 лютага 1557 — 20 сакавіка 1619) — кароль Германіі (рымскі кароль) з 1612 года, імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі, эрцгерцаг Аўстрыйскі з 20 студзеня 1612 года (замяшчаў імператара Рудольфа II з 1593 года), кароль Венгрыі пад імем Мацьяш II, кароль Чэхіі пад імем Маціяш II, з дынастыі Габсбургаў.

Біяграфія

Сын імператара Максіміліяна II і Марыі Іспанскай, дачкі імператара Карла V і інфанты Ізабелы Партугальскай. Выхавальнікам Маціяса быў навуковы дыпламат Агі Жыслен дэ Бусбек (Augler Ghislain de Busbecq).

Па запрашэнні каталіцкай, але варожай іспанцам партыі паўднёвых нідэрландскіх правінцый, Маціяс адправіўся туды тайна ў 1577 годзе. У 1578 годзе атрымаў, з вялікімі абмежаваннямі, званне штатгальтара, але, зразумеўшы, што яму не ўдасца дамагчыся ўплыву ў краіне, у 1581 годзе склаў з сябе ўладу.

У 1593 годзе прызначаны намеснікам свайго брата імператара Рудольфа II.

У Вене ён зблізіўся з Мельхіёрам Клезелем, які пазней стаў кардыналам і галоўным саветнікам Маціяса. Калі самаўпраўнасць імператара выклікала вайну з якія абуранымі венграмі і туркамі, Маціяс узяў на сябе аднаўленне спакою. У 1606 годзе ў Вене з князем Трансільваніі Іштванам Бочкаі быў заключаны мір, які гарантаваў рэлігійную свабоду ў Венгрыі. Рудольф не пагадзіўся з яго рашэннямі, і Маціяс уступіў у міжусобную барацьбу з псіхічнахворым імператарам, прымусіўшы брата саступіць яму ў 1608 годзе Аўстрыю, Венгрыю і Маравію, а ў 1611 годзе Чэхію, Сілезію і Лужыцу.

Пасля ўзыходжання на імператарскі прастол на яго палітыку істотны ўплыў аказваў Клезель, які спадзяваўся дамагчыся кампрамісу паміж каталіцкімі і пратэстанцкімі часткамі імперыі з мэтай узмацнення дзяржавы. Яшчэ падчас барацьбы з Рудольфам Маціяс быў вымушаны пайсці на саступкі пратэстантам у Аўстрыі, Маравіі і Венгрыі, каб прыцягнуць іх у якасці сваіх саюзнікаў. Са знешніх ворагаў яму прыйшлося змагацца з трансільванскім князем Бетленам Габарам. Прымірэнчай палітыцы Маціяса супрацьстаялі іншыя прадстаўнікі дому Габсбургаў, у тым ліку яго брат эрцгерцаг Максіміліян, які спадзяваўся забяспечыць пераход прастола да прыхільніка каталіцтва эрцгерцага Фердынанда Штырыйскага, які стаў пазней імператарам Фердынандам II. Па патрабаванні членаў сваёй сям’і бяздзетны Маціяс каранаваў Фердынанда каралём Чэхіі (1617) і Венгрыі (1618).

Спробы ўрада знішчыць правы, пададзеныя пратэстантам, і асабліва «Грамату Вялікасці», падараваную Рудольфам II чэхам у 1609 годзе, выклікала незадавальненне, якое перайшло ў Чэшскае паўстанне, што паклала пачатак Трыццацігадовай вайне. Тым часам як чэхі арганізавалі сваё асобнае кіраванне і аказвалі супраціўленне са зброяй у руках, а жыхары Сілезіі і Маравіі да іх далучыліся, Фердынанд зрынуў Клезеля і вырваў стырны кіравання ў хворага і старога Маціяса, які неўзабаве пасля таго і памёр.

У 1633 годзе рэшткі Маціяса былі перанесены ў Капуцынеркірхэ; ён быў першым імператарам, пахаваным у Імператарскім склепе.

Сям’я

4 снежня 1611 года ажаніўся з эрцгерцагіняй Ганнай Цірольскай, дачкой свайго дзядзькі аўстрыйскага эрцгерцага Фердынанда II. Выжылых дзяцей ад гэтага шлюбу не было.

У кінематографе

У фільме «Батары» (2008) роля імператара Мацвея выканаў Франка Нера.

Зноскі

↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #119400839 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 14 жніўня 2015.
1 2 Матвей (австр. эрцгерцог) // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
↑ Matthias // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
↑ Matthias, Holy Roman Emperor // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
↑ (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.

Спасылкі

Статья К. В. Рыжова. Матвей

Папярэднік: ---	Штатгальтар 1578—1581	Пераемнік: Герцаг Анжуйскі
Папярэднік: Рудольф II	Імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі 1612—1619	Пераемнік: Фердынанд II
Папярэднік: Рудольф II	Кароль Венгрыі 1608—1618	Пераемнік: Фердынанд II
Папярэднік: Рудольф II	Кароль Чэхіі 1611—1617	Пераемнік: Фердынанд II

Пры напісанні гэтага артыкула выкарыстоўваўся матэрыял з Энцыклапедычнага слоўніка Бракгаўза і Ефрона (1890—1907).

Імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі (да Атона I — «рымскія імператары») (800—1806)

800		814		840		843		855		875		877		881		887		891
	Карл I		Людовік I		—		Лотар I		Людовік II		Карл II		—		Карл III		—

891		894		898		899		901		905		915		924		962		973		983
	Гвіда		Ламберт		Арнульф		—		Людовік III		—		Берэнгар I		—		Атон I		Атон II

983		996		1002		1014		1024		1027		1039		1046		1056		1084		1105		1111		1125		1133		1137		1155
	—		Атон III		—		Генрых II		—		Конрад II		—		Генрых III		—		Генрых IV		—		Генрых V		—		Лотар II		—

1155		1190		1197		1209		1215		1220		1250		1312		1313		1328		1347		1355		1378		1410
	Фрыдрых I		Генрых VI		—		Атон IV		—		Фрыдрых II		—		Генрых VII		—		Людовік IV		—		Карл IV		—

1410	1437		1452		1493		1508		1519		1530		1556		1564		1576		1612		1619		1637
	Жыгімонт	—		Фрыдрых III		—		Максіміліян I		—		Карл V		Фердынанд I		Максіміліян II		Рудольф II		Маціяс		Фердынанд II

1637		1657		1705		1711		1740		1742		1745		1765		1790		1792		1806
	Фердынанд III		Леапольд I		Іосіф I		Карл VI		—		Карл VII		Франц I		Іосіф II		Леапольд II		Франц II

Каралінгі — Саксонская дынастыя — Салічная дынастыя — Гогенштаўфены — Вітэльсбахі — Габсбургі