wd wp Пошук: ⬜

Дзмітрый Мікалаевіч Сянявін

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Сянявін.

Дзмітрый Мікалаевіч Сяня́він (6 (17) жніўня 1763 — 5 (17) красавіка 1831) — адмірал, пасля 1825 года які камандаваў Балтыйскім флотам. У 1807 годзе, узначальваючы Другую Архіпелагскую экспедыцыю рускага флоту, атрымаў над туркамі перамогі ў Афонскай бітве і пры Дарданэлах.

Біяграфія

Нарадзіўся 6 (17 жніўня) 1763 года ў вёсцы Камлёва Бароўскага павета Калужскай губерні. Належыць да дваранскага роду Сянявіных, чый лёс быў цесна звязана з гісторыяй рускага флоту з самага моманту яго заснавання. Сын прэм’ер-маёра ў адстаўцы Мікалая Фёдаравіча Сянявіна, які некаторы час служыў генеральс-ад’ютантам у свайго стрыечнага брата Аляксея Навумавіча Сянявіна.

Пачатак кар’еры

У 1773 годзе запісаны ў Марскі кадэцкі корпус (Санкт-Пецярбург). У 1777 годзе атрымаў чын гардэмарына; здзейсніў два навучальныя плаванні па Балтыйскаму мору. Бліскуча здаўшы іспыты на афіцэрскае званне, 1 мая 1780 года ўзведзены ў мічманы і прызначаны на карабель «Князь Уладзімір».

У 1780—1781 гадах удзельнічаў у экспедыцыі рускай эскадры, адпраўленай да берагоў Партугаліі для падтрымання узброенага нейтралітэту падчас Вайны за незалежнасць ЗША.

У 1782 годзе пераведзены на Азоўскую флатылію; служыў на карвеце «Хоцін». У 1783 годзе ўзведзены ў лейтэнанты і прызначаны сцяг-афіцэрам пры контр-адмірале Ф. Ф. Мекензі. Удзельнічаў у прыладзе Ахтыярскага порта (Севастопаль). У 1786 годзе — камандзір пакетбота «Карабут», які курсаваў паміж Севастопалем і Стамбулам.

Да пачатку руска-турэцкай вайны 1787—1791 гадоў даслужыўся да чыну капітан-лейтэнанта. У першы перыяд вайны займаў пасаду флаг-капітана пры камандуючым Чарнаморскім флотам адмірале М. І. Войнавічы. Падчас аблогі рускімі войскамі Ачакава (другая палова 1788 года) здзейсніў паспяховую дыверсію ля берагоў Малой Азіі: знішчыў каля дзясятка турэцкіх гандлёвых суднаў і здолеў адцягнуць увагу турэцкага флоту ад раёна баявых дзеянняў; у снежні 1788 года ўзнагароджаны ордэнам Св. Георгія 4-ступені. Прызначаны ў чыне капітана 2-га рангу ад’ютантам да князя Р. А. Пацёмкіну. Затым паслядоўна камандаваў баявымі караблямі «Мучанік Лявонцій», «Св. Уладзімір», «Навархія». Адрозніўся пры разгроме турэцкага флоту ў бітве ля мыса Каліякрыя 31 ліпеня (11 жніўня) 1791 года. Адрозніўся ў бітве каля Варны.

Напалеонаўскія войны

Падчас войны Другой кааліцыі з Францыяй, у чыне капітана 1-га рангу камандаваў лінейным караблём «Св. Пётр» і ўдзельнічаў у паходзе эскадры Ф. Ф. Ушакова ў Міжземнае мора. Падчас аперацыі па авалоданні Іанічнымі астравамі кіраваў захопам 2 (13 лістапада) 1798 года крэпасці Св. Маўра і браў удзел у штурме Корфу 20 лютага (3 сакавіка) 1799 года.

Пасля заканчэння паходу ў 1800 годзе прызначаны камандзірам Херсонскага порта. У 1803 годзе стаў камандзірам Севастопальскага порта.

У 1804—1805 гадах служыў флоцкім начальнікам у Рэвелі.

У 1805 годзе выраблены ў віцэ-адміралы. 10 (22) верасня 1805 года ўзначаліў рускую эскадру з шасці караблёў, пасланую з Кранштата ў Міжземнае мора для барацьбы з французамі. Па прыбыцці на Корфу 18 (30) студзеня 1806 года ўступіў у камандаванне ўсімі рускімі марскімі і сухапутнымі сіламі ў Міжземнамор’і. Імкнучыся прадухіліць захоп Напалеонам I Грэцыі і захаваць Іанічныя астравы ў якасці галоўнай базы рускага флоту, здзейсніў шэраг наступальных аперацый на Адрыятыцы (Другая Архіпелагская экспедыцыя), перш за ўсё ў Далмацыі і Чарнагорыі: пры падтрымцы чарнагорцаў захапіў 2 (14) сакавіка 1806 года крэпасць Бока-дзі-Катара, напачатку чэрвеня вымусіў французаў ачысціць Брэна, у канцы лета няўдала спрабаваў авалодаць Рагузай, а 19 верасня (1 кастрычніка) 1806 года ўзяў Кастэль-Нуова.

Пасля разрыву адносін паміж Расіяй і Асманскай імперыяй (Руска-турэцкая вайна, 1806—1812) і пачаткам ваенных дзеянняў, пакінуўшы частку сіл для абароны Корфу, у лютым 1807 года павёў эскадру з васьмі лінейных караблёў і аднаго фрэгата ў Эгейскае мора і ў сакавіку блакіраваў Дарданэлы. 10 сакавіка захапіў востраў Тэнедас. 10 (22) —11 (23) мая 1807 года нанёс паражэнне турэцкаму флоту ў Дарданэльскай, а 19 чэрвеня (1 ліпеня) 1807 года ў Афонскай бітвах, нягледзячы на колькасную перавагу праціўніка; паспяхова ўжыў новы прыём бою — засяроджванне падвойнай перавагі сіл (два сваіх карабля супраць аднаго варожага) на вырашальным участку бою, у гэтым выпадку супраць турэцкіх флагманаў. Спробы турак прарваць блакаду Стамбула былі сарваны, і рускі флот усталяваў кантроль над Эгейскім морам. Гэта прымусіла Порту пайсці на заключэнне Слабадзейскага перамір’я з Расіяй 12 (24) жніўня 1807 года.

Паводле ўмоў Тыльзіцкага міру 25 чэрвеня (7 ліпеня) 1807 года Д. М. Сянявін перадаў Францыі бухту Катара на Адрыятычным моры, Іанічныя астравы і ў верасні адплыў на радзіму.

Аднак пасля аб’вяшчэння Расіяй вайны Вялікабрытаніі, яго караблі ў канцы кастрычніка былі блакаваны ў Лісабоне перавышаючымі сіламі брытанскага флоту. Пасля доўгіх перамоў, у жніўні 1808 года заключыў з англічанамі пагадненне аб інтэрнаванні эскадры ў брытанскіх портах на час вайны. У верасні 1808 — жніўні 1809 года знаходзіўся з караблямі на Портсмуцкім рэйдзе. У жніўні 1809 года атрымаў дазвол адвесці эскадру ў Рыгу. Па вяртанні на радзіму ў верасні 1809 года патрапіў у няласку да Аляксандру I.

У 1811 годзе перакладзены на пасаду камандзіра Рэвельскага порта.

Падчас Айчыннай вайны 1812 года атрымала адмова на сваю просьбу пра залічэнне ў дзеючую армію. У красавіку 1813 года звольнены ў адстаўку.

Другі прыход

Вернуты на службу ў 1825 годзе ў сувязі з пагрозай новай вайны з Асманскай імперыяй, прызначаны камандуючым Балтыйскім флотам; атрымаў званне генерал-ад’ютанта.

У 1826 годзе ўзведзены ў адміралы. У 1826 г. быў прызначаны ў Вярхоўны крымінальны суд па справе дзекабрыстаў. У тым жа годзе абраны ганаровым членам Пецярбургскай акадэміі навук.

У 1830 годзе цяжка захварэў і 5 (17 красавіка) 1831 года сканаў. Пахаваны ў Санкт-Пецярбургу ў Аляксандра-Неўскай лаўры.

Памяць

Імем Д. М. Сянявіна названы:

Архіпелаг «Астравы Сянявіна» ва ўсходняй частцы Каралінскіх астравоў у Ціхім акіяне.
Мыс у Брыстальскім заліве Берынгава моры.
Мыс на востраве Сахалін,
Паўвостраў і мыс на Камчатцы.
Вуліцы ў Севастопалі і Махачкале.
Праспект у Херсоне.

У Вялікім Ноўгарадзе на Помніку «1000-годдзе Расіі» сярод 129 фігур самых выдатных асоб у расійскай гісторыі (на 1862 год) ёсць фігура Д. М. Сянявіна. У Бароўску адміралу ўсталяваны помнік.

8 мая 2014 г. у г. Севастопалі адкрыты помнік Адміралу Сянявіну.

Літаратура

Арцымович. Д. Н. Сенявин. — СПб., 1855.
Бантыш-Каменский Н. Н. Сенявин. // Библиотека для чтения. — 1838. — Т. XXXI.
Давыдов Ю. В. Сенявин. — М.: Молодая гвардия, 1972. — 253 с.: ил., портр.
Скрицкий Н. В. Адмирал Сенявин. — М.: Вече, 2013. — 336 с. — (Военный архив). — 2000 экз. — ISBN 978-5-4444-0406-5.
Шапиро А. Л. Адмирал Д. Н. Сенявин. — М.: Воениздат, 1958. — 373 с.

Спасылкі

Экспедыцыя Сянявіна

Пры напісанні гэтага артыкула выкарыстоўваўся матэрыял з Энцыклапедычнага слоўніка Бракгаўза і Ефрона (1890—1907).