wd wp Пошук: ⬜

Чыншавік

Чыншавік (ад лац.: census, censeo, censitarius «раблю вопіс, ацэнкі»; фр.: censier, censiere, seigneur; ням.: Zins — «працэнт, падатак»; італ.: censuario, censitaire «аброчны, чыншавы, атрымлівае або плацілі чынш, цэнз»; польск.: czynsz; літ.: Činšas; ст.-слав: книсъ «падатак») — у Рэчы Паспалітай асоба, хто плаціць чынш (адбываецца ад «цэнз») з катэгорыі вольнага насельніцтва (мяшчан, сялян);

падатак (руск.: подать), цэнзітарій, ўладальнік ўчастка зямлі на падставе «чыншевага права», у сілу якога ён можа распараджацца сваім валоданнем, як уласнік; у рэчаіснасці жа ён не мае права ўласнасці, і абавязаны, у карысць асобы, якую закон лічыць сапраўдным ўласнікам ўчастка, выконваць вызначаныя павіннасці, адмяніць якія не можа ні той, ні іншай бок.
Бестэрміновы спадчынны арандатар зямлі або фруктовага сада, які выплачвае чынш ўласніку.
Выгляд залежнай уласнасці (лац.: dominium utile), пры якой ўладальніку (чыншавіку) належыць права валодання у згодзе з вярхоўным ўладальнікам, карыстання і распараджэння маёнткам (адчужэння, закалотамі, завяшчанням і клопату сервітуту ад лац.: servitus, servitutis «паднявольны стан»).
Які мае выбраць «цэнз» (чынш).

Памешчыкі былі зацікаўлены ў «ачыншаванні» арандатараў, таму што іх прыбытак вырастаў. Гадавы арэнднай платы 6 «мераў» і 3 «кошыкі збожжа» (дзве меры пшаніцы, жыта і аўса). Арэнда за грошы была ніжэй, чым арэндная плата ў натуральнай форме.

«Чыншавае права» дзейнічала ў Расійскай імперыі, у Беларускіх губернях. І у Беларускіх губернях цэлыя паселішчы (мястэчкі) былі пабудаваныя на «чыншаваму праве». Многія з якіх існуюць дагэтуль.

Гл. таксама

Крыніцы

«Акты издаваемые Виленскою Археографическою Комиссиею для разбора Древних Актов», г. Вильна, 1865—1915, том I—XXXIX;
«Полный церковно-словянский словарь», составил священник магистр протоиерей Григорий Дьяченко, 1900 г., c. 251;
за ред. академіка АН УРСР О. С. Мельничука, «Словник іншомовних слів», м. Київ, 1985 р., с. 914—915;
Попов М., «Полный словарь иностранных слов, вошедших в употребление в русском языке», 1907 г.;
Ушаков Д. Н., «Толковый словарь», 1935—1940 гг.;
Тришин В. Н., «Словарь синонимов ASIS», 2010 г.;
Брокгауз Ф. А. и Ефрон И. А., «Энциклопедический словарь»;
«Большой французско-русский и русско-французский словарь»;
«Большой итальяно-русский и русско-итальянский словарь»;
Гайдай Л., «Історія України в особах, термінах, назвах і поняттях», м. Луцьк, від. «Вежа», 2000 р.;
за ред. І. Підкови та Р.Шуста, «Довідник з історії України», м. Київ, вид. «Генеза», 1993 р.;
відпов. ред. Валерій Смолій, «Малий словник історії України», м. Київ, вид. «Либідь», 1997 р.;
Juliusz Bardach, Gerard Labuda, opr. Tadeusz Manteuffel, «Rozwój gospodarki towarowej na wsi i w mieście, w: Historia Polski», «PWN», Warszawa, 1960 r., s.372.

Тэмы гэтай старонкі (1):
Катэгорыя·Феадалізм