wd wp Пошук: ⬜

Францішак Смуглевіч

Францішак Смуглевіч (польск.: Franciszek Smuglewicz, літ.: Pranciškus Smuglevičius, 6 кастрычніка 1745, Варшава — 6 (18) верасня 1807, Вільня) — польскі мастак, заснавальнік беларускай і літоўскай нацыянальнай школ жывапісу.

Біяграфія

Першымі настаўнікамі былі бацька мастак Лукаш Смуглевіч (апроч Францішка, яшчэ чатыры яго сыны звязаны з выяўленчым мастацтвам) і сваяк Шыман Чаховіч.

У 1763—1764 гадах вучыўся ў Рыме ў Антоніа Марона(руск.) бел., з 1765 года як стыпендыят караля Станіслава Аўгуста ў рымскай Акадэміі святога Лукі. У Рыме працаваў над інтэр’ерам касцёла Святога Станіслава(англ.) бел., таксама супрацоўнічаў з Вінчэнца Брэна пры інвентарызацыі палаца Нерона (Domus Aurea(руск.) бел.). У адукацыйных мэтах капіраваў творы майстроў.

У 1784 годзе вярнуўся ў Варшаву. У 1785 годзе і, пасля перапынку, з 1797 года жыў і працаваў у Вільні, у 1786—1797 гадах у Варшаве, дзе заснаваў прыватную школу жывапісу.

Заснаваў кафедру жывапісу і рысунка ў Галоўнай віленскай школе, у 1803 годзе ператворанай у імператарскі Віленскі ўніверсітэт, і кіраваў ёю; прафесар (1797). Гэта быў пачатак так званай віленскай школы жывапісу. Яго вучнямі былі, сярод іншага: Іосіф Аляшкевіч, Юзаф Пешка, Мацей Тапольскі(польск.) бел. і Матэвуш Такарскі(польск.) бел..

У 1800—1801 гадах па запрашэнні цара Паўла І жыў і працаваў у Санкт-Пецярбургу, у прыватнасці афармляў інтэр’еры Міхайлаўскага замка.

Быў пахаваны на могілках Роса (Расу) у Вільні. Аднак дакладнае месца яго пахавання было невядома ўжо ў канцы XIX стагоддзя.

Творчасць

Жывапіс па сваім характары класіцыстычны (пераважна карціны на тэмы старажытнай гісторыі і Бібліі, партрэты; алегарычныя і бытавыя сцэны), з элементамі барока. Пісаў карціны для касцёлаў Варшавы і іншых гарадоў Польшчы. У віленскім касцёле Святых Пятра і Паўла знаходзіцца адно з палотнаў Смуглевіча на рэлігійную тэму — «Развітанне свв. Пятра і Паўла» (1804).

Аўтар цыкла акварэлей з краявідамі архітэктурных помнікаў Вільні (1785; Мастацкі музей Літвы), якія маюць значэнне крыніцы каштоўнай іконаграфічнай інфармацыі пра былыя ці незваротна перабудаваныя збудаванні. Дзякуючы шматлікім рэпрадукцыям шырока вядомыя акварэлі Смуглевіча, якія зафіксавалі браму віленскай гарадской сцяны і разваліны каралеўскага замка ў Вільні.

У 1790 годзе пачаў незавершаную серыю малюнкаў і літаграфій па польскай гісторыі ў сто гравюр, якія ілюстравалі гісторыю польскай нацыі, напісаную Адамам Нарушэвічам.

Не грэбаваў заказамі на выпадковыя працы — «Павел Ксаверый Бжастоўскі аб’яўляе Статут сялянам Паўлава», 1795.

З братам Антоніем Смуглевічам малявалі фрэскі палацаў у Дабжыцы(польск.) бел., Смілаве(польск.) бел. і Любострані(руск.) бел.. Таксама ў 1802 годзе яны разам дэкаравалі залу пасяджэнняў у Галоўнай віленскай школе, цяпер Зала Смуглявічуса Вільнюскага ўніверсітэта (чытальная зала рэдкай кнігі бібліятэкі Вільнюскага ўніверсітэта(руск.) бел.). Фрэскі ў зале пасяджэнняў прадстаўлялі 12 антычных персанажаў: Сакрата, Плутарха, Піндара, Анакрэонта, Гесіёда, Геракліта, Арыстоцеля, Эўрыпіда, Дыягена, Гамера, Архімеда і Платона

Творчасць аказала вялікі ўплыў на развіццё літоўскага выяўленчага мастацтва.

Літоўскія сяляне
Персідскія паслы ў караля Эфіопіі. Каля 1785 (Літоўскі мастацкі музей(руск.) бел., Вільнюс).
Скіфскія паслы ў Дарыя. Каля 1785 (Літоўскі мастацкі музей(руск.) бел., Вільнюс).
Партрэт сям’і Прозар. 1789 (Нацыянальны музей, Варшава).
Прысяга Тадэвуша Касцюшкі на кракаўскім рынку. 1797 (Нацыянальны музей, Познань).
Эсфір перад Ксерксам. 1778

Вядомыя творы

«Літоўскія сяляне» (Вільнюская карцінная галерэя(руск.) бел. Мастацкага музея Літвы)
«Смерць Віргініі» (Вільнюская карцінная галерэя(руск.) бел. Мастацкага музея Літвы)
«Скіфскія паслы ў Дарыя» (Вільнюская карцінная галерэя(руск.) бел. Мастацкага музея Літвы)
«Партрэт сям’і Прозар» (1789, Нацыянальны музей, Варшава)
«Прысяга Касцюшкі» (1797, Нацыянальны музей, Познань)

Зноскі

1 2 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #129760668 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 3 мая 2014.
1 2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #129760668 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 15 снежня 2014.

Літаратура

Дробаў Л. Н. Смуглевіч Францішак // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15: Следавікі — Трыо. — С. 62. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15), ISBN 985-11-0035-8.
Дробов Л. Н. Живопись Белоруссии XIX — начала XX в. — Мн.: «Навука і тэхніка»,1974. (руск.)
Гісторыя беларускага мастацтва: У 6-ці т. Т. 3: Канец ХVІІІ — пач. XX ст. / Рэдкал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш.; рэд. тома Л. М. Дробаў, П. А. Карнач. — Мн.: «Навука і тэхніка», 1989.
Pranciškus Smuglevičius ir jo epocha. Vilnius: Vilniaus dailės akademijos leidykla, 1997. ISBN 1392-0316-10.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Францішак Смуглевіч
Смуглевіч Францішак на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларусь у асобах і падзеях»
Professor Pranciskus Smuglevicius Архівавана 26 лістапада 2004.