wd wp Пошук: ⬜

Канцлер вялікі літоўскі

Вялікі канцлер літоўскі — дзяржаўная пасада ў Вялікім княстве Літоўскім, кіраўнік канцылярыі, у распараджэнні якога знаходзіўся ўвесь штат установы[1]. Праз канцлера вялікі князь перадаваў усе магчымыя загады адносна дзейнасці канцылярыі: аб правільным напісанні тытула вялікага князя маскоўскага[2], «содраньи» лістоў, што не мелі законную сілу[3], выдачы розных копій[4]. Канцлер павінен быў «пилне стереч» выкананне гаспадарскіх загадаў[5].

Княскія канцлеры

Першапачаткова, да з’яўлення пасады вялікага канцлера, прыватнага канцлера меў кожны князь. У такой якасці згадваюцца:

• Мікалай Малдрык (1429) — канцлер Вітаўта.
• Федка Казлоўскі (1445) — канцлер Свідрыгайлы.

Вялікія канцлеры літоўскія

• Міхал Кезгайла (1444—1476)
• Алехна Судзімонтавіч (1478—1491)
• Мікалай Радзівіл «Стары»(1492—1510)
• Мікалай Радзівіл (1510—1522)
• Альбрэхт Гаштольд (1522—1539)
• Ян Юр’евіч Глябовіч (1546—1549)
• Мікалай Радзівіл «Чорны» (1550—1565)
• Мікалай Радзівіл «Руды» (1566—1579)
• Астафій Валовіч (1579—1587)
• Леў Сапега (1589—1623)
• Альбрэхт Станіслаў Радзівіл (1623—1656)
• Крыштаф Жыгімонт Пац (1658—1684)
• Марцыян Аляксандр Агінскі (1684—1690)
• Дамінік Мікалай Радзівіл (1690—1697)
• Караль Станіслаў Радзівіл (1698—1719)
• Міхал Сервацы Вішнявецкі (1720—1735)
• Ян Фрыдэрык Сапега (1735—1751)
• Фрэдэрык Міхал Чартарыйскі (1752—1775)
• Аляксандр Міхал Сапега (1775—1793)
• Яўхім Храптовіч (1793—1795)

Літаратура

• Груша А. Канцылярыя Вялікага княства Літоўскага 40-х гадоў XV — першай паловы XVI ст. — Мінск, 2006. — 215 с. (бел.)
• Груша А. Службовы склад i структура канцылярыi ВКЛ 40-х гадоў XV — першай паловы XVI ст. // Metriciana: Даследаваннi i матэрыялы Метрыкi Вялiкага Княства Лiтоўскага. — 2001. — Т. 1. — С. 11-45. (бел.)
• Bardach J. O praktyce kancelarii litewskiej za Zygmunta I Starego // Studia z ustroju i prawa Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV—XVII wieku. — Warszawa, 1970. (польск.)
• Korczak L. Litewska Rada wielkoksiążęca w XV wieku. — Kraków, 1998. (польск.)
• Rachuba A. Kancelarie pieczetarzy WKsL w latach 1569—1765 // Lietuvos Metrika. 1991—1996 metu tyrinejimai. — Vilnius, 1998. — S. 256—271. (польск.)

Зноскі

1. ↑ Pietkiewicz, K. Wielkie Księstwo Litewskie pod rządami Aleksandra Jagiellończyka: studia nad dziejami państwa i społeczeństwa na przełomie XV i XVI wieku / Krzysztof Pietkiewicz. — Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1995. — 256 s. — S. 16—18. — (Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Seria historia; № 185). — ISBN 83-232-0620-1
2. ↑ Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі (далей — НГАБ). КМФ-8. — Воп. 1. — Спр. 15. — Арк. 182 адв.
3. ↑ НГАБ. КМФ-8. — Воп. 1. — Спр. 15. — Арк. 143 адв.; спр. 27. — Арк. 94 адв.
4. ↑ НГАБ. КМФ-8. — Воп. 1. — Спр. 29. — Арк. 52 адв.
5. ↑ НГАБ. КМФ-8. — Воп. 1. — Спр. 15. — Арк. 182 адв.

Тэмы гэтай старонкі (2):
Канцлеры вялікія літоўскія
Цэнтральныя ўрады Вялікага Княства Літоўскага