wd wp Пошук: ⬜

Жалудок

Жалудок[2] (трансліт.: Žaludok, руск.: Желудок) — гарадскі пасёлак у Шчучынскім раёне Гродзенскай вобласці Беларусі. За 22 км ад горада Шчучын, за 12 км ад чыгуначнай станцыі Скрыбаўцы на лініі Масты — Ліда. Насельніцтва 1 060 чал. (2021)[3].

Гісторыя

Асноўны артыкул: Гісторыя Жалудка Вядомы з другой паловы XV стагоддзя як вялікакняжацкае ўладанне. З 1486 года мястэчка, да 1567 года цэнтр павета Віленскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага. Належаў Лацкім, Сапегам, Францкевічам-Радзімінскім. У лютым 1706 года галоўная кватэра шведскага караля Карла XII. У XVIII — 1-й чвэрці XIX стагоддзяў уласнасць Тызенгаўзаў. З 1795 года ў складзе Расійскай імперыі, цэнтр воласці Лідскага павета Віленскай губерніі. З 1921 года ў складзе Польшчы, цэнтр гміны Лідскага павета. З 1939 года ў БССР, з 1940 года гарадскі пасёлак, цэнтр раёна. З 1962 у Шчучынскім р-не.

Першы касцёл быў закладзены ў 1490 годзе вялікім князем Казімірам IV. У 1682 годзе Фрацкевічы-Радзімінскія заснавалі ў Жалудку кляштар кармелітаў «старых» (па іншых дадзеных — у 1686). У 1832 годзе кляштар скасаваны, а яго касцёл знішчаны. У 1853 годзе пабудаваны новы парафіяльны касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі.

У пачатку XX стагоддзя была пабудавана сінагога, пасля другой сусветнай вайны прыстасавана пад Дом культуры.

У 1999 годзе пабудавана з дрэва праваслаўная царква на аснове былога будынка медыцынскай установы.

Насельніцтва

XIX стагоддзе: 1829 год — 311 чал., у тым ліку 146 хрысціян і 165 іўдзеяў[4]; 1861 год — 581 чал.; 1863 год — 581 чал.; 1895 год — 674 чал.[5][6]; 1897 год — 1860 чал.[7], у тым ліку 1372 юдэі
XX стагоддзе: 1905 год — 1969 чал.; 1909 год — 1969 чал.; 1919 год — 1557 чал.; 1921 год — 1552 чал. у мястэчку Жалудку і 242 чал. у фальварку Жалудку; 1940 год — 2436 чал.; 1971 год — 2,1 тыс. чал.[5]; 1993 год — 1,8 тыс. чал.[8]; 1995 год — 1,5 тыс. чал.[5]; 1997 год — 1,4 тыс. чал.[9]
XXI стагоддзе: 1 студзеня 2001 года — 1630 чал.[10]; 2006 год — 1,5 тыс. чал.[11]; 2007 год — 1,4 тыс. чал.; 2008 год — 1,4 тыс. чал.; 2009 год — 1290 чал.[12] (перапіс); 2016 год — 1017 чал.[13]; 2017 год — 1002 чал.[14]; 2018 год — 972 чал.[15]; 2019 год — 1089 чал.[3]; 2020 год — 1097 чал.[3]; 2021 год — 1060 чал.[3]

Эканоміка

Прадпрыемствы сацыяльна-бытавога абслугоўвання.

Славутасці

Вядомыя асобы

Канстанцін Тызенгаўз (1786—1853), арнітолаг
Валерый Урублеўскі (1836—1908), удзельнік рэвалюцыйнага руху
Вольга Галіна (Александроўская) (1899—1980), беларуская актрыса
Андрэй Леанідавіч Гурын (нар. 1972) — беларускі ўрач-акушэр-гінеколаг. Кандыдат медыцынскіх навук (2004), дацэнт (2007).

У Жалудку пахаваны Пётр Барташэвіч (1914—1991), беларускі каталіцкі царкоўны дзеяч.

Гл. таксама

Зноскі

↑ Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.
↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).
1 2 3 4 Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2021 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2020 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў, пасёлкаў гарадскога тыпу(руск.) . Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (9 красавіка 2021). Праверана 2021-4-13.
↑ Соркіна І. Мястэчкі Лідскага ўезда ў XIX — пачатку ХХ ст. // Ліда і Лідчына: да 685-годдзя з дня заснавання горада: матэрыялы рэспуб. навук.-практ. канф., (Ліда, 3 кастр. 2008 г.) / рэдкал.: Худык А. П. (гал. рэд.). — Ліда, 2008.
1 2 3 Беларусь, 1995
↑ Krzywicki J. Żołudek // Жалудок // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. — Tom XIV (Worowo — Żyżyn), 1895 (польск.) S. 827.
↑ Rouba N. Przewodnik po Litwe i Białejrusi. — Wilno, 1909.
↑ Шаблюк В. Жалудок // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1993. — 494 с., [8] к.: іл. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2. — С. 363.
↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 6: Дадаізм — Застава. С. 419.
↑ Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Шчучынскага раёна. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2001.
↑ Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9
↑ Перепись населения — 2009. Гродненская область Архівавана 18 верасня 2010. (руск.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу(руск.) . Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.
↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу(руск.) . Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2018 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2017 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу(руск.) . Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2018). Праверана 2 снежня 2018.

Літаратура

Жалудо́к // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 306. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Жалудок
Геаграфічныя звесткі па тэме Жалудок на OpenStreetMap
Гісторыя Жалудка на pawet.net
Жалудок на globustut.by
Жалудок на Radzima.org
Жалудок Архівавана 30 снежня 2008. на jewishgen.org
Лаўрэш Леанід. Палац у Жалудку // Наша Слова № 28 (1543), 15 ліпеня 2021 г.; № 29 (1544), 22 ліпеня 2021. // на pawet.net
Шымялевіч Міхал. Нататкі да манаграфіі Жалудка // Збор твораў / укл. Л. Лаўрэш. — Гродна, 2019. С. 57-72. // на pawet.net