wd wp Пошук:
    ⬜

    Янкель Мордухавіч Кругер

    У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Кругер.

    Я́нкель Мо́рдухавіч (Я́каў Ма́ркавіч) Кру́гер (14 мая 1869, г. Мінск, Расійская імперыя — 19 сакавіка 1940, г. Мінск[3], БССР) — беларускі савецкі жывапісец яўрэйскага паходжання. Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР (1939)[4]. Працаваў пераважна ў бытавым і партрэтным жанрах.

    Біяграфія

    Малюнак Бернардзінскага касцёла ў Слуцку, зроблены ў 1921 годзе падчас этнаграфічнай экспедыцыі па Беларусі

    Нарадзіўся ў Мінску ў мяшчанскай сям’і рамесніка Мордуха Хаімавіча Кругера і яго жонкі Роды, у якой акрамя яго было яшчэ пяцёра дзяцей[5]. Вучыўся ў мясцовым хедары і рамесным вучылішчы. Займаўся ў малявальнай школе М. І. Мурашкі(руск.) бел. ў Кіеве (1883—1886)[4]. Пасля заканчэння з адзнакай малявальнай школы Якаў спрабуе паступіць у Пецярбургскую Акадэмію мастацтваў, але яго як яўрэя не прынялі, спаслаўшыся на адсутнасць у яго права на жыхарства ў Пецярбургу, мастак вымушаны вярнуцца ў Мінск[5].

    Вучыўся ў прафесара Л. Горавіца ў Варшаве (1887—1888)[6], у акадэміі Жуліяна ў Парыжы (1888-95)[4], дзе займаўся па класе Бенжамена Канстана(руск.) бел.. Тым часам шмат працуе, піша карціны і падарожнічае па еўрапейскіх краінах, вывучаючы творы вялікіх майстроў. Пабываў у Лондане, Берліне, Бруселі. Неаднаразова дэманстраваў свае палотны на Парыжскіх выстаўках[5].

    Вярнуўся ў Расійскую імперыю Якаў Кругер у 1895 годзе[5]. Вучыўся ў У. Макоўскага ў Пецярбургскай Акадэміі мастацтваў (1897—1900)[4], куды яго прынялі пры актыўным садзейнічанні І. Рэпіна. Дыпломная карціна «На суд прафесара», выкананая ў жанры бытавога жывапісу, атрымала высокую ацэнку.

    У 1904 годзе пасля вяртання ў Мінск адкрыў там курсы малявання і жывапісу (з 1906 мастацкая школа)[4]. Шматлікія яго вучні сталі вядомымі мастакамі: Г. Фімянтоўскі, В. Руцай, І. Ахрэмчык, І. Мільчын[7], З. Азгур[5], Х. Суцін, М. Кікоін[8], М. Станюта.

    Падчас першай сусветнай вайны сям’я Кругераў была эвакуіравана ў Казань, дзе яна застаецца доўгі час. Якаў займаецца галоўным чынам выкладчыцкай працай[5].

    З 1921 года працаваў на рабфаку Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта[3]. Восенню 1921 года ўваходзіў у склад арганізаванай Беларускім Дзяржаўным музеем этнаграфічнай экспедыцыі па наваколлях Слуцка разам з мастаком П. Гуткоўскім (кіраўнік), фалькларыстам і кампазітарам Уладзімірам Тэраўскім і інш[6]. Працуючы на газету «Кастрычнік» у сельскагаспадарчай камуне «Новае жыццё», стварае цэлы цыкл прац з жыцця працаўнікоў[5].

    У 2-й палове 1930-х гг. Кругер пісаў партрэты І. Сталіна, К. Варашылава, М. Горкага, савецкіх военачальнікаў і партыйных дзеячаў, а таксама жанравыя карціны на тэмы працы[8]. У 1927—1932 гадах — член Усебеларускага аб’яднання мастакоў.

    У 1939 годзе атрымаў ганаровае званне Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР[6]. Жыў у Мінску да канца сваіх дзён.

    Творчасць

    Карціны Кругера адрозніваюцца дакладнасцю характарыстыкі, псіхалагічнай глыбінёй вобразаў[4]. У ранніх партрэтах асноўная ўвага нададзена рысунку, у той час як жывапіс сухаваты, агульны каларыт — залацісты[8]. Працаваў пераважна ў жанры партрэта: «Дзяўчынка ў чырвоным» (1890-я), «Аўтапартрэт у малінавым бераце» (1889), партрэты брата (1896), скрыпача Іегуды Жухавіцкага (1897), Я. Коласа (1923), Я. Купалы (1923). Сярод іншых работ: «На суд прафесара» (1900), «Пагром» (Каля 1905), «Паштальён» (1907), «Дзіцячая калонія» (1930), «Кавальскі цэх» (1937) і іншыя[4].

    У 1900-10 гг. Кругер стварае серыю карцін, якія адлюстроўваюць сцэны яўрэйскага побыту: «Хедар», «Яўрэйскі духоўны суд», «Перапісчык Торы», «За малітвай», «Талмудыст», «Яўрэй, які моліцца», «Каўказскі яўрэй», «Яўрэй з куфлем» і інш. У 1915 г. Кругер стварыў серыю карцін «Яўрэйскія абрады» (не захавалася). Напісаная па слядах рэвалюцыйных падзей карціна «Пагром» была знішчана паліцыяй[8].

    Кругер напісаў шэраг партрэтаў пісьменнікаў, паэтаў, навуковых, палітычных і грамадскіх дзеячаў Беларусі, якія адрозніваюцца інтымнасцю і дэмакратызмам вобразаў: Якуба Коласа, Янкі Купалы, Змітрака Бядулі, Саламона Міхоэлса і іншых[5].

    Аўтапартрэты Якава Кругера
    1889 1899 1922 1931

    Зноскі

    1. 1 2 Кругер Яков Маркович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
    2. ↑ Кругер Яков Маркович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
    3. 1 2 Знiчкi Айчыны(недаступная спасылка) // Голас Радзімы Чацвер, 12 сакавіка, 2009
    4. 1 2 3 4 5 6 7 Кругер Янкель Мордухович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 335. — 737 с.
    5. 1 2 3 4 5 6 7 8 Черняк М. Яков Кругер: «Я художник из Минска» // «Мишпоха» № 10 (2), 2001.
    6. 1 2 3 Ціткоўскі І. Кругер Якаў Маркавіч (Кругер Янкель Мордухавіч) (02.05.1869—18.03.1940) // Мастакі Случчыны. — Слуцк: «Слуцкая ўзбуйненая друкарня», 2006. — 56 c. ISBN 985-6704-00-5
    7. ↑ Мастак з Івянца
    8. 1 2 3 4 Артыкул «Кругер Яков» у Электроннай яўрэйскай энцыклапедыі

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (23):
    Яўрэйскія мастакі
    Памерлі 19 сакавіка
    Выпускнікі Акадэміі Жуліяна
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без назвы артыкула
    Заслужаныя дзеячы мастацтваў Беларускай ССР
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без нумароў старонак
    Мастакі Беларусі
    Мастакі паводле алфавіта
    Вікіпедыя:Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі
    Выкладчыкі БДУ
    Нарадзіліся ў Мінску
    Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Памерлі ў 1940 годзе
    Мастакі СССР
    Пахаваныя на Вайсковых могілках (Мінск)
    Вікіпедыя:Запыты на пераклад з рускай
    Нарадзіліся 14 мая
    Выпускнікі Імператарскай Акадэміі мастацтваў
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без аўтара
    Асобы
    Вікіпедыя:Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных
    Нарадзіліся ў 1869 годзе
    Памерлі ў Мінску