У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Глебка. Пятро Глебка (6 ліпеня 1905, в. Вялікая Уса, цяпер Уздзенскі раён, Мінская вобласць — 18 снежня 1969; Псеўданімы: Язэп Касіла, Асот і інш.) — беларускі паэт , драматург , перакладчык, грамадскі дзеяч. Акадэмік АН Беларускай ССР (1957, член-карэспандэнт з 1950). Член Саюза пісьменнікаў СССР (1934)[2].
Пятро Глебка нарадзіўся ў сялянскай сям’і. У 1923 скончыў Уздзенскую сямігодку і спрабаваў паступіць у БДУ, але няўдала. Вучыўся ў Белпедтэхнікуме (1924—1927), дзе пазнаёміўся з П. Трусам і М. Лужаніным, актыўна супрацоўнічаў з імі ў насценнай газеце. У 1925 Глебка ўступіў у шэрагі «Маладняка», у гэтым жа годзе ў газетах «Беларуская вёска», «Савецкая Беларусь», часопісах «Работніца і сялянка», «Беларускі піянер» з’явіліся першыя вершы П. Глебкі. Пачынаў П. Глебка як тыповы маладняковец — з «маладняцкім задорам», са «стальной» верай у «залатое ранне» краіны. З пераходам П. Глебкі ў 1926 у літаратурна-мастацкае аб’яднанне «Узвышша» мяняецца яго творчая манера. Яна становіцца больш стрыманай, рэфлексійна-разважлівай, псіхалагічна-паглыбленай. У 1928—1930 сакратар часопіса «Узвышша».
У 1927 Пятро Глебка перавёўся на літаратурна-лінгвістычнае аддзяленне педагагічнага факультэта БДУ, дзе атмасфера ў цэлым спрыяла інтэлектуальнаму росту і мастацкай творчасці.
Пасля заканчэння ўніверсітэта ў 1930 годзе[2] П. Глебка працаваў загадчыкам літаддзела ў газеце «Калгаснік Беларусі», у часопісе «Полымя рэвалюцыі». Кансультант па паэзіі ў СП БССР (1934—1936). Падчас Вялікай Айчыннай вайны — у рэдакцыях франтавых газет «За Савецкую Беларусь», «За свабодную Беларусь». Пад псеўданімам Язэп Касіла друкаваў сатырычныя творы ў газеце-плакаце «Раздавім фашысцкую гадзіну» і ў «Партызанскай дубінцы». У 1943—1945 рэдактар выдавецтва ЦК КП(б)Б «Савецкая Беларусь», галоўны рэдактар Дзяржаўнага выдавецтва БССР у Маскве[2].
З 1945 года працаваў у Інстытуце літаратуры, мовы і мастацтва Акадэміі навук Беларускай ССР, узначальваў групу па складанні «Руска-беларускага слоўніка» (1953). У 1952—1956 гадах кіраваў сектарам лексікаграфіі, з 1957 года — дырэктар Інстытута мовазнаўства. У 1957—1969 гадах Глебка узначальваў інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору Акадэміі навук Беларускай ССР. У 1966—1969 гадах — акадэмік-сакратар Аддзялення грамадскіх навук Акадэміі навук Беларускай ССР[2].
Член КПСС з 1942.
Абіраўся дэпутатам Вярхоўнага Савета Беларускай ССР у 1955—1967 гадах[2]. Удзельнічаў у рабоце сесій Генеральнай Асамблеі ААН (1955, 1956, 1957, 1964).
Меў багаты хатні кнігазбор[3], экслібрысы да якога стварылі знаныя беларускія мастакі Яўген Красоўскі (сяр. 1960-х), Мікалай Тарасікаў (кан. 1950-х), Анатоль Тычына (1960), Яўген Ціхановіч (1969). Мастак Мікола Купава па замове жонкі паэта выканаў экслібрыс (каля 1980), з якім асноўная частка кнігазбору П. Глебкі была перададзена ў бібліятэку НАН Беларусі (1986)[4].
Друкаваўся з 1925 года[2]. Першы зборнік П. Глебкі — «Шыпшына» (1927) — красамоўны ўзор лірычнай паэзіі, сведчанне яго самабытнага таленту[2]. Лірыка паэта набывае сімволіка-алегарычныя абрысы, становіцца выразна медытатыўнай. Лірычны герой усё часцей самавыяўляецца праз мінорныя таны, праз вірлівы каскад супярэчлівых думак і перажыванняў. Тэма кахання стала адным з важных сродкаў самавыяўлення П. Глебкі. Вобраз каханай лейтматывам праходзіць праз цыкл вершаў «Краса маладосці» (1927). Створаны паэтам эскіз прыроды ў яго прыродаапісальных цыклах таксама спрыяе раскрыццю стану лірычнага героя («Дрыжаць у шэрані», «Клён завяў», «Гнуцца вербы», «Спаткаем вясну», «Месяц нурцуе» і інш.). У пазнейшых зборніках паэзіі — «Урачыстыя дні» (1930), «Хада падзей» (1932), «Чатыры вятры» (1935), «Мужнасць» (1938) — яскрава адбілася атмасфера літаратурнага жыцця 30-х гадоў з яе натхнёным услаўленнем гераічнай сучаснасці і апафеозам рэвалюцыі.
Рэчаіснасць бачылася маладому Глебку ў рамантычным святле, а будучыня Беларусі — мройліва і светла. Беларускія інтэнцыі паэта часам набываюць ясенінскія інтанацыі, пра што П. Глебка сам прызнаецца пазней у аўтабіяграфіі.
Сярод найлепшых вершаваных твораў ваеннага часу варта назваць «Партызаны», «Смерць салдата», «Родны хлеб», «Пасылка», «Гай», «Жывое слова», «Пра кнігі», «Беларусі», «Пералом», «Зварот» і інш. У цэлым жа лірыка ваеннага перыяду адметная ў маштабе ўсёй беларускай савецкай літаратуры 1941—1945, і, мабыць, не будзе памылкай лічыць яе вяршыняй літаратурна-мастацкай працы паэта.
Пераклаў на беларускую мову шмат твораў рускіх і савецкіх паэтаў. Песні на вершы Глебкі напісалі У. Алоўнікаў, Р. Пукст, А. Багатыроў, М. Чуркін і інш.
Творы паэта перакладзены на многія замежныя мовы.
Пазнаёміўся з Купалам увесну 1926 года на кватэры паэта. На працягу многіх гадоў быў у цесным сяброўстве з песняром і адчуваў яго падтрымку і дапамогу як паэт. Стаў адным з вучняў і паслядоўнікаў Купалы. Разам са сваім настаўнікам рэдагаваў творы Т. Шаўчэнкі. У некаторых творах Глебкі адчуваецца ўплыў Купалавай паэмы «Безназоўнае». Услед за Янкам Купалам развіваў у беларускай літаратуры жанр драматычнай паэмы. Прысвяціў Я. Купалу свае вершы «Песня» і «Жывое слова». Аўтар шматлікіх артыкулаў і ўспамінаў пра паэта: «Аб мове Янкі Купалы» («ЛіМ», 10 жніўня 1948 года), «Неапублікаваныя купалаўскія радкі» («ЛіМ», 30 чэрвеня 1951 года), «Шлях да сэрца народа» («Огонёк», 1952, № 28), «Вялікі пачатак» («ЛіМ», 28 мая 1955 года і іншыя[5].
П. Глебка вылучаўся глыбокім разуменнем ролі гуманітарнай навукі ў лёсе народа. Задоўга да таго, як акадэмік АН Беларусі П. Ф. Глебка (з 1957) узначаліў Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору (ІМЭФ) АН БССР (1957—1969), а затым усё аддзяленне грамадскіх навук, ён клапаціўся аб развіцці мовы, яе культуры і дзяржаўным статусе, аб шляхах мовазнаўства і іншых галін навукі ў рэспубліцы. П. Ф. Глебка прымаў непасрэдны ўдзел у распрацоўцы плана выдання зводу беларускай народнай творчасці (БНТ). Ініцыяваная ім серыя БНТ налічвае каля 50 тамоў твораў традыцыйнай культуры[6]. Па яго прапанове навуковыя супрацоўнікі ІМЭФ АН Беларусі пачалі збор і падрыхтоўку да выдання помнікаў гісторыі і культуры Беларусі (7 тамоў). Як вучоны і арганізатар навукі П. Ф. Глебка далучыўся да выпрацоўкі стратэгічных кірункаў развіцця тэатразнаўства і фалькларыстыкі, мастацтвазнаўства і этнаграфіі, кіназнаўства і этнамузыкалогіі.
Кузьма Чорны ў сваім дзённіку характарызаваў Глебку наступным чынам:
(9 жніўня 1944):
“Ён самы асвечаны і культурны з усіх сённяшніх жывых беларускіх пісьменнікаў і самы большы абладальнік яснай думкі. Вышэйшая асвета дала яму вялікую карысць. Яго талент узбагачан думкаю, ясным розумам. Кафедра беларускага універсітэта была ашчасліўлена такім прафесарам. Але ж, бачыце, (…) [хоча] і «жыць, як паэт»[7].
Перакладаў на беларускую мову з рускай і ўкраінскай моў. Пераклаў на беларускую мову творы М. Горкага, А. Пушкіна, М. Лермантава, М. Някрасава, А. Чэхава, У. Маякоўскага, Т. Шаўчэнкі, М. Бажана, А. Пракоф’ева(руск.) бел., А. Суркова(руск.) бел. і іншых[2].
Пятро Глебка на Вікісховішчы |