wd wp Пошук:
    ⬜

    Паўліна Вінцэнтаўна Мядзёлка

    Паўліна Вінцэнтаўна Мядзёлка (12(24) верасня 1893, м. Будслаў, Вілейскі павет, Віленская губерня, цяпер Мядзельскі р-н Мінскай вобл. — 13 лютага 1974, Будслаў; Псеўданімы: Паўлінка; крыптанімы: М.) — беларуская артыстка, педагог, мемуарыстка.

    Біяграфія

    Паўліна Мядзёлка (у цэнтры) разам з сяброўкамі па вучобе ў прыватнай жаночай гімназіі К. П. Няздзюравай у Вільні. 1913 год.

    Бацька, Вінцэнт Зыгмунтавіч, у маладосці быў настройшчыкам арганаў і раяляў, пазней рабочым на заводзе, прадаўцом у кааперытыве. Маці, Францішка, была хатняй гаспадыняй. Акрамя Паўліны, у сям’і гадавалася трое сыноў: Казімір, Зыгмусь, Станіслаў. У 1898 годзе сям’я Мядзёлкаў пераехала ў Глыбокае. Там дзяўчынка самастойна вучылася чытаць, яе першым лемантаром была «Gazeta Świąteczna»(польск.) бел., якую выпісваў бацька, потым сапраўдны польскі лемантар К. Промыка(польск.) бел. «Elementarz na którym nauczysz czytać». У 1903 годзе скончыла адзінае ў Глыбокім царкоўна-прыходскае вучылішча, дзе навучанне вялося ўжо на рускай мове. У 1905 годзе да Паўліны незнарок папалі некалькі нумароў газеты «Наша доля», кніга Мацея Бурачка «Дудка беларуская», якія зрабілі на яе моцнае ўражанне і аказалі ўплыў на яе наступную прыхільнасць да ўсяго беларускага.

    З 1907 у Рызе, вучылася на вячэрніх курсах для дарослых. З 1909 у Вільні, займалася ў прыватнай жаночай гімназіі Няздзюравай і Райсмілер. Зблізілася з віленскім беларускім і сацыялістычным рухамі. Увосень 1912, пасля сканчэння гімназіі, накіравалася ў Пецярбург на Вышэйшыя камерцыйныя курсы, якія скончыла ў 1914. У 1913 выканала ролю Паўлінкі ў пецярбургскай прэм’еры п’есы Я. Купалы. Падчас 1-ай сусветнай вайны ў эвакуацыі ў Царыцыне. З восені 1916 у Петраградзе сакратар Беларускага камітэта дапамогі ахвярам вайны. У 1917 працавала ў Кіеве (Саюз гарадоў). У кастрычніку 1917 па дамоўленасці з княгіняй Магдаленай Радзівіл арганізавала беларускую школу ў в. Жорнаўка Ігуменскага пав. Пасля таго, як у сакавіку 1918 школа была закрыта, перабралася ў Мінск.

    Працавала настаўніцай, удзельнічала ў пастаноўках Першага таварыства беларускай драмы і камедыі. Наведвала Вільню і Гродна. З 1918 выступала ў друку з вершамі. З вясны 1919 інспектар беларускіх школ, кіраўнік Грамады беларускай моладзі і драматычнага гуртка ў Гродне. 20 ліпеня 1919 арыштавана польскімі ўладамі за ўдзел у выданні газеты «Родны край» (Гродна), дзе, дарэчы, і друкавалася.

    З пачатку 1920 у Мінску, кіравала беларускай жаночай школай. Зноў арыштавана разам з мужам Т. Грыбам польскімі ўладамі ў маі 1920. Перад наступленнем Чырвонай Арміі вывезена ў Варшаву, сядзела ў турме Уронкі(польск.) бел. на Пазнаншчыне. Пасля вызвалення накіравана на жыхарства ў Лодзь з забаронай пераязджаць на «ўсходнія крэсы». Па падробленых дакументах выехала ў Вільню, потым (у лютым 1921) трапіла ў Літву. У Коўне займалася выданнем агітацыйнай літаратуры, накіраванай супраць польскай акупацыі Заходняй Беларусі. Друкавалася ў газеце «Сялянская доля». З восені 1921 па прапанове Ц. Гартнага працавала ў выдавецкім аддзеле пры савецкім пасольстве ў Берліне.

    У 1922 пераехала ў Латвію, выкладала ў беларускай гімназіі ў Дзвінску (цяпер Даўгаўпілс). У маі 1924 арыштавана латышскімі ўладамі разам з іншымі выкладчыкамі. Апраўдана судом у красавіку 1925. 22.5.1925 разам з братам прыехала ў БССР. Працавала ў сектары мастацтва Інбелкульта. У 1927—1930 гадах выкладала беларускую мову ў Беларускай акадэміі сельскай і лясной гаспадаркі ў Горках.

    Арыштавана ДПУ БССР 18.7.1930 па справе «Саюза вызвалення Беларусі», выслана ў Казань. З восені 1932 выкладала рускую мову і літаратуру ў адной з маскоўскіх школ. Летам 1947 года пераехала ў Будслаў, дзе да 1958 года працавала настаўніцай.

    У Будславе былі напісаны мемуары «Сцежкамі жыцця», якія ў фрагментах пачалі друкавацца з 1958 (асобным выданнем выйшлі ў 1974, праз некалькі месяцаў пасля яе смерці). Новае выданне мемуараў, заснаванае найперш на рукапісах, што захоўваюцца ў асабістым фондзе П. Мядзёлкі (БДАМЛМ, Ф. 403), пераважае папярэдняе амаль у тры разы[1]. Яно ўвабрала ў сябе першую кнігу «Сцежак жыцця» (са шматлікімі адноўленымі фрагментамі), другую кнігу ўспамінаў і «Беглыя нататкі для памяці. Факты, якія не могуць і не павінны быць апублікаваны», а таксама лісты і іншыя дакументы да гісторыі выдання ўспамінаў П. Мядзёлкі.

    Памёрла 13 лютага 1974 года ў Будславе. Дзень свайго сыходу яна вызначыла сама, не вытрымала апошняга выпрабавання — выпрабавання адзінотай[2].

    Пахаваная на старых каталіцкіх могілках у Будславе побач з бацькам і маці[3].

    Узнагароды

    Творы

    Зноскі

    1. ↑ Паўліна Мядзёлка. «Сцежкамі жыцця»
    2. ↑ Паўліна Мядзёлка. «Сцежкамі жыцця», 2018, с. 26
    3. ↑ Месца пахавання Паўліны Мядзёлкі

    Літаратура

    Крыніцы

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (31):
    Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Памерлі 13 лютага
    Нарадзіліся ў Вілейскім павеце
    Аршанскі Маладняк
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з нумарамі старонак
    Узнагароджаныя медалём «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
    Памерлі ў 1974 годзе
    Выкладчыкі Беларускіх настаўніцкіх курсаў (Дзвінск)
    Вікіпедыя:Запыты на пераклад з польскай
    Рэпрэсаваныя ў Польскай Рэспубліцы (1918—1939)
    Пахаваныя ў Мядзельскім раёне
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без назвы артыкула
    Заслужаныя дзеячы культуры Беларускай ССР
    Памерлі ў Будславе
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без аўтара
    Рэпрэсаваныя савецкай уладай
    Асуджаныя па справе «Саюза вызвалення Беларусі»
    Члены Беларускай партыі сацыялістаў-рэвалюцыянераў
    Выкладчыкі Беларускай дзяржаўнай сельскагаспадарчай акадэміі
    Мемуарысты Беларусі
    Нарадзіліся 24 верасня
    Асобы, звязаныя з Янкам Купалам
    Нарадзіліся ў Будславе
    Вікіпедыя:Спасылкі на Энцыклапедыю гісторыі Беларусі без назвы артыкула
    Вікіпедыя:Спасылкі на Энцыклапедыю гісторыі Беларусі без аўтара
    Акцёры Беларусі
    Нарадзіліся ў 1893 годзе
    Выкладчыкі Дзвінскай дзяржаўнай беларускай гімназіі
    Пісьменнікі Беларусі
    Асобы
    Супрацоўнікі Інстытута беларускай культуры