wd wp Пошук:
    ⬜

    Лакота

    Лако́та (саманазва: Lakȟóta, літаральна «аб’яднанне»), таксама вядомыя як паўднёвыя сіў (англ.: Southern Sioux) — індзейскі народ, карэнныя жыхары ЗША. Невялікая група лакота жыве ў Канадзе. Агульная колькасць (2019 г.) — 55 500 чал.[1]

    Гісторыя

    Міграцыя на Вялікія раўніны

    Лакота маюць агульнае паходжанне з астатнімі народамі сіў. У 1659 г., калі сіў усталявалі кантакты з французамі, яны жылі на захад ад Вялікіх азёр. Большасць лакота паходзяць ад тэрытарыяльнай групы Tetonwan («жыхары раўнін»)[2]. Мяркуюць, што ўжо да канца XVII ст. яны насялялі частку Вялікіх раўнін.

    Канчаткова зыход на Вялікія раўніны з лясной зоны Мінесоты адбыўся ў XVIII ст., паколькі ў 1730—1750 гг. землі сіў падвергліся экспансіі ўзброеных агнястрэльнай зброяй аджыбвэ[3]. Яны асвоілі конегадоўлю, што дазволіла ім весці коннае паляванне на бізонаў і іншых жывёл на тэрыторыі сучасных Ваёмінга, Небраскі і Мантаны[4]. У канцы XVIII ст. яны нанеслі паражэнне шаенам, занялі частку зямель каёва.

    Войны з ЗША

    На працягу першай паловы XIX ст. расла міграцыя белых перасяленцаў паміж усходнім і заходнім узбярэжжамі ЗША. Мігранты часцяком сутыкаліся з варожымі адносінамі індзейцаў. Таму было вырашана стварыць бяспечны Арэгонскі шлях. З гэтай мэтай прадстаўнікі ўрада ЗША заключалі пагадненні з індзейскімі плямёнамі. У 1851 г. частка правадыроў сіў заключыла пагадненне ў крэпасці Ларамі[5]. Яно прадугледжвала прызнанне індзейскіх тэрыторый і бяспечны пераход мігрантаў. Аднак лакота, якія не прызнавалі дагавора, працягвалі напады на перасяленцаў. У 1854 г. з-за забітай індзейцамі каровы паміж ваеннымі ЗША і адной з груп лакота адбыўся канфлікт, што скончыўся забойствам атрада амерыканскіх перагаворшчыкаў[6]. У 1855 г. амерыканскія ваенныя забілі каля 100 сіў на тэрыторыі Небраскі.

    Сітуацыя зноў пагоршылася ў 1860-я гг., калі ў мясцовасці Блэк-Хілс, прызнанай свяшчэннай сіў і шаенамі, былі знойдзены радовішчы золата, і белыя золатаздабытчыкі пачалі парушаць межы індзейскіх тэрыторый. У 1866—1868 гг. амерыканскія ваенныя вялі ваенныя дзеянні супраць лакота, арапаха і шаенаў. У 1868 г. па ініцыятыве Кангрэса ў крэпасці Ларамі быў падпісаны новы дагавор з лакота[7]. Ён прадугледжваў ліквідацыю белых пасяленняў у Блэк-Хілс. Аднак гэта не палепшыла сітуацыю, паколькі супольныя атрады маладых воінаў з удзелам лакота працягвалі напады на пасяленцаў і мігрантаў, а золатаздабытчыкі зноў і зноў імкнуліся заняць закрытыя для іх землі.

    У 1876—1877 гг. адбылася так званая «Вялікая вайна з сіў» за Блэк-Хілс. 25 чэрвеня — 26 чэрвеня 1876 г. у бітве каля Літл-Бігхорн лакота нанеслі паражэнне атраду генерала Джорджа Амстронга Кастара[8]. Нягледзячы на гэта, да канца 1877 г. амерыканскія ваенныя здолелі выціскнуць сіў з Блэк-Хілс і дамагліся афіцыйнай адмовы часткі правадыроў лакота ад свяшчэнных тэрыторый.

    Ваенныя дзеянні супраць лакота і іх саюзнікаў працягваліся да 1890 г. і скончыліся паражэннем індзейцаў. У выніку лакота былі вымушаны рассяліцца ў адведзеных для іх рэзервацыях. Буйная група лакота перасялілася ў Канаду, дзе далучылася да суродзічаў-дакота.

    Рух за правы

    У другой палове XX ст. культурныя і палітычныя дзеячы лакота далучыліся да руху за правы індзейцаў у ЗША. У 1980 г. яны дамагліся выплаты 122 мільёнаў долараў кампенсацыі за страчаныя землі. У 2007 г. быў прапанаваны праект аб’яднання рэзервацый ў незалежную Рэспубліку Лакота[9].

    Тэрытарыяльныя групы

    Музыканты з групы Oglála

    Лакота фактычна не мелі адзінага кіравання. У XIX ст. падзяляліся на некалькі тэрытарыяльных груп:

    У нашы дні падзел на тэрытарыяльныя групы працягвае мець важнасць, паколькі кожная група мае асабісты дагавор з урадам ЗША. Захоўваюцца асобныя дыялекты груп.

    Вядомыя асобы

    Зноскі

    1. ↑ Lakota
    2. ↑ Understanding the Great Sioux Nation Архівавана 3 красавіка 2017.
    3. ↑ Thomas Ivan Dahlheimer, A History Of The Dakota People In Minnesota
    4. ↑ Lakota Migration Архівавана 2 снежня 2016.
    5. ↑ The 1851 Fort Laramie Treaty Архівавана 25 ліпеня 2016.
    6. ↑ The Grattan Massacre
    7. ↑ Sioux Treaty of 1868
    8. ↑ Battle Of Little Bighorn. Facts, information and articles about the Battle Of Little Bighorn, a famous battle of the Wild West
    9. ↑ Republic of Lakotah — Mitakuye Oyasin

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (2):
    Катэгорыя·Народы ЗША
    Катэгорыя·Сіў