wd wp Пошук:
    ⬜

    Беларусь і канфлікт на ўсходзе Украіны

    Асноўны артыкул: Узброены канфлікт на ўсходзе Украіны

    Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка і лідары «Нармандскай чацвёркі» на перамовах у Мінску. 11 лютага 2015 года.

    Рэспубліка Беларусь і яе грамадзяне ў рознай ступені былі ўцягнуты ў канфлікт на ўсходзе Украіны. Падзеі адзначыліся наймаштабнейшым удзелам беларусаў у баявых дзеяннях за мяжой у XXI стагоддзі[1].

    Мірны працэс

    У маі 2014 года начальнік упраўлення інфармацыі МЗС Рэспублікі Беларусь Дзмітрый Мірончык заклікаў бакі ўзброенага канфлікту да мірнага дыялогу. Ён заявіў, што рашэнне дадзенага пытання павінна грунтавацца на аб’яднальных пачатках, і яго неабходна шукаць у першую чаргу ў рамках шырока агульнанацыянальнага дыялогу, у якім былі б прадстаўлены інтарэсы ўсіх сіл[2].

    У ліпені ў Мінску быў запушчаны мірны працэс па ўкраінскім канфлікце. Тут жа ў якасці рабочага органа для вырашэння аператыўных пытанняў створана трохбаковая кантактная група, якая складаецца з прадстаўнікоў Украіны, непрызнаных Данецкай і Луганскай народных рэспублік, Расіі, а таксама АБСЕ. Для вырашэння крызісу з кіраўнікоў дзяржаў і дыпламатаў Расіі, Украіны, Францыі і Германіі сфармавалася так званая «Нармандская чацвёрка». У лютым 2015 года на сустрэчы прадстаўнікоў гэтай групы ў Мінску прысутнічаў і Аляксандр Лукашэнка. У рамках серыі сустрэч і перамоў былі падпісаныя шэраг пагадненняў, вядомых як «мінскія». Сярод іх:

    У той жа час у місію АБСЕ па маніторынгу сітуацыі ў зоне баявых дзеянняў былі накіраваны двое беларускіх вайскоўцаў[3].

    Выступіўшы пасярэднікам ва ўкраінскім крызісе, краіна прыцягнула да сябе павышаную ўвагу з розных бакоў. Беларускія ўлады, акрамя ўтрымання Расія і ЗША ад нарошчвання супрацьстаяння па прадмеце канфлікту на Данбасе, таксама дамагаюцца паляпшэння сваіх іміджавых пазіцый на Захадзе[4].

    Тым не менш Беларусь дамагалася большай ролі ў мірным урэгуляванні. Так, у лістападзе 2017 года міністр замежных спраў Уладзімір Макей заявіў пра гатоўнасць накіраваць беларускіх вайскоўцаў-міратворцаў на Данбас, калі гэта падтрымаюць усе зацікаўленыя бакі[5]. У верасні 2019 года прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка зноў падняў гэтую тэму. Лідар дзяржавы паведаміў аб тым, што яго краіна гатовая ўвесці сваіх міратворцаў на Данбас і ўзяць на кантроль працяглы ўчастак украінска-расійскай мяжы. Ён таксама выказаўся аб узаемаадносінах з суседнімі славянскімі дзяржавамі і аб пазіцыі рэспублікі да таго, што адбываецца ўнутры іх[6]. За ўвод беларускіх міратворцаў таксама выступіў саветнік прэзідэнта Украіны Пятра Парашэнкі, былы генеральны сакратар НАТА Андэрс Фог Расмусэн. Аднак, як заявіла намеснік кіраўніка МЗС Украіны Алена Зеркаль, Рэспубліка Беларусь не можа прымаць удзелу ў міратворчай місіі ААН у Данбасе з-за членства ў АДКБ[7].

    Беларусы-камбатанты

    Памятная дошка беларусам у Кіеве, якія загінулі ў ходзе Данбаскага канфлікта на баку Узброеных сіл Украіны.

    Гл. таксама: Спіс беларусаў, якія загінулі за Украіну Грамадзяне краіны ваявалі як на баку Узброеных Сіл Украіны (Тактычная група «Беларусь» з чэрвеня 2015, атрад «Пагоня» з чэрвеня 2014 па верасень 2016, батальёны «Азоў»[8] і «Тарнада»[9], а таксама звычайныя падраздзялення УСУ[1]), так і на баку данбаскіх узброеных фарміраванняў (у складзе батальёна «Усход» і казачых атрадаў[10]). У баях за Ілавайск (жнівень—верасень 2014) зафіксаваны ўдзел атрада «Пагоня», калі вызначыліся байцы з пазыўнымі «Брэст», «Вусач» і «Бугор», якія здолелі падбіць ў вулічных баях танк Т-72 і дзве БМД узброеных фарміраванняў ДНР. Тактычная група «Беларусь» прымала ўдзелу ў баях за Аўдзееўку, Пескі, Валнаваху, Мар’інку.

    На 28 сакавіка 2018 года, паводле дадзеных беларускіх уладаў, у канфлікце ўзялі ўдзел 188 наймітаў і добраахвотнікаў з Рэспублікі Беларусь[10]. Аднак існуюць і іншыя лічбы. Так, па дадзеных Белсата, агульная колькасць удзельнікаў канфлікту з беларускім грамадзянствам да гэтага часу дасягнула 1 тыс. чалавек[1]. У ГУБАЗіК краіны заявілі, што прыток у зону баявых дзеянняў беларусаў, характэрны для першых гадоў унутрыўкраінскага крызісу, да 2018 года быў збіты. На той момант праваахоўныя органы правяралі датычнасць наёмніцтву на тэрыторыі Украіны больш за 730 беларускіх грамадзян і асоб без грамадзянства, якія пражываюць у краіне[10].

    Паводле Грамадскага сектара атрада «Пагоня», у вайне на Данбасе з украінскага боку прынялі ўдзел каля 200—250 беларускіх грамадзян. Сааўтар дакументальнай кнігі «Добробаты», былы прэс-афіцэр батальёнаў «Днепр-1» і «Данбас» Васіліса Трафімавіч называла лічбу ў 400—500 чалавек, прычым менавіта асоб з грамадзянствам Рэспублікі Беларусь, без уліку этнічных беларусаў і ўраджэнцаў краіны з украінскай арміі. Паводле словаў ветэрана канфлікту Аляксандра Жучкоўскага, па колькасці байцоў у шэрагах данбаскіх фарміраванняў Беларусь абыходзіць толькі Расія. Колькасць беларускіх наймітаў і добраахвотнікаў на баку самаабвешчаных рэспублік ён ацаніў у 700—1000 чалавек. У 2016 годзе беларус Аляксандр Агреніч (пазыўны «Горыніч»), які ўзначальваў падраздзяленне разведкі данбаскіх фарміраванняў, назваў лічбу ў 700—800 камбатантаў[1].

    На сакавік 2020 года вядома пра гібель 20 грамадзян і ўраджэнцаў Беларусі, па 10 на кожным з бакоў канфлікту.

    ЧасМесцаБокІмяХарактар
    31 жнiўня 2014[11][12]Луганскi аэрапорт,
    невядома    		Луганская Народная Рэспубліка Фарміраванні ЛНР,
    УС Украiны    		Вадзім Васілеўскі¹,
    Васіль Ганчарэнка    		бой,
    хвароба
    28 верасня 2014[11]Данецкi аэрапорт УС УкраiныЮрый Сакалочкабой
    27 лiстапада 2014[11]Дэбальцава УС УкраiныАляксандр Будзькобой
    14 снежня 2014[11]невядомаЛуганская Народная Рэспубліка Данецкая Народная Рэспубліка Фарміраванні ЛНР/ДНРДзмітрый Калашнікаўбой
    16 студзеня 2015[11]невядомаЛуганская Народная Рэспубліка Данецкая Народная Рэспубліка Фарміраванні ЛНР/ДНРАляксандр Мельнікаўбой
    1 лютага 2015[11]ля ТроiцкагаЛуганская Народная Рэспубліка Фарміраванні ЛНРСяргей Напрэяўбой
    12 лютага 2015[11]ля Логвінава УС УкраiныІгар Туркаўбой
    20 красавіка 2015[11]АлчэўскЛуганская Народная Рэспубліка Фарміраванні ЛНРСяргей Сцебixаўпадарваўся на міне
    7 мая 2015[11]Луганскае УС УкраiныДзмітрый Казачонакбой
    3 лiпеня 2015[11]РаеўкаЛуганская Народная Рэспубліка Фарміраванні ЛНРВадзім Васілеўскі¹бой
    28 жнiўня 2015[11]Белы Камянец УС УкраiныАляксандр Чаркашынпамёр ад ран
    15 снежня 2015[11]ля КамiнтэрнаваДанецкая Народная Рэспубліка Фарміраванні ДНРВадзiм Савiшчаў цi Савічаўбой
    9 студзеня 2016[11]невядомаДанецкая Народная Рэспубліка Фарміраванні ДНРЯўген Конанаўбой
    15 красавіка 2016[11]ЖалабокЛуганская Народная Рэспубліка Фарміраванні ЛНРАндрэй Мaкiчбой
    8 верасня 2016[11]Мар’iнка УС УкраiныАлег Вярэнічбой
    3 лістапада 2016[12]невядома УС УкраiныАлег Падароўскіхвароба
    1 студзеня 2018[11]невядомаДанецкая Народная Рэспубліка Фарміраванні ДНРГеоргій Аўдзееўбой
    30 сакавіка 2018[11]невядомаЛуганская Народная Рэспубліка Данецкая Народная Рэспубліка Фарміраванні ЛНР/ДНРРаман Бязрукаўбой
    18 лютага 2020[13]невядомаЛуганская Народная Рэспубліка Фарміраванні ЛНРАнтон Каровінбой

    ¹ Васіль Кліменцьевіч і Васіль Аляксандравіч, аднафамільцы.
    *У спіс не ўключаны Віталь Цiлiжэнка, які загінуў 10 жніўня 2015 у Валнавасе. Нягледзячы на тое, што ён быў членам ТГ «Беларусь», Цiлiжэнка не меў беларускага грамадзянства і не быў ураджэнцам краіны[14].

    Крымінальны пераслед

    Па артыкуле 361-3 крымінальнага кодэкса рэспублікі за ўдзел на тэрыторыі замежнай дзяржавы ва ўзброеных канфліктах або ваенных дзеяннях караецца да 5 гадоў абмежавання волі або ад 2 да 5 гадоў турмы, а па артыкуле 361-1 за стварэнне экстрэмісцкага фарміравання альбо кіраўніцтва такім фарміраваннем або структурным падраздзяленнем, які ўваходзіць у яго, пагражае да 10 гадоў турмы[15].

    Актыўна адсочваць ветэранаў канфлікту беларускія сілавікі пачалі з 2015 года. У 2017 годзе следчыя распачалі 10 крымінальных спраў, і ўжо да крымінальнай адказнасці прыцягнулі сем чалавек. Са слоў начальніка Галоўнага ўпраўлення па барацьбе з арганізаванай злачыннасцю і карупцыяй (ГУБАЗіК) МУС палкоўніка міліцыі Мікалая Карпянкова, акрамя гэтага ўстаноўлена больш за 20 грамадзян Украіны, Расіі, Таджыкістана, якія пражывалі на тэрыторыі Беларусі і ваявалі на Данбасе[10]. Старшыня КДБ Валерый Вакульчык у 2019 годзе заявіў, што фігурантамі крымінальных спраў аб найміцтве з’яўляюцца 138 чалавек. Суды, як правіла, праходзяць у закрытым рэжыме і не заўсёды вядомы СМІ. Найбольш гучнымі сталі наступныя[8]:

    Гл. таксама: Справа аб злачынствах батальёна «Тарнада»(руск.) бел. 9 верасня 2015 года ў гасцінічным комплексе пад Кіевам супрацоўнікамі крымінальнага вышуку і ваеннай пракуратуры Украіны быў затрыманы берасцеец Данііл Аляксандравіч Ляшук (нар. 1 лістапада 1995[16]), вядомым таксама як «Маджахед». Ён абвінавачваўся ў датычнасці да марадзёрства, выкраданняў, жорсткіх катаванняў насельніцтва Луганскай вобласці. Беларуса ўкраінскія праваахоўныя органы шукалі больш за два месяца. Яму былі прад’еўленыя абвінавачванні, прадугледжаныя часткай 1 артыкула 255 («стварэнне злачыннай арганізацыі з мэтай здзяйснення цяжкага або асабліва цяжкага злачынства або ўдзел у ёй, або ўдзел у злачынствах, якія здзяйсняюцца такой арганізацыяй»), часткай 5 артыкула 27 («дапамаганне ў здзяйсненні злачынства або яго ўтойванне»), часткай 2 артыкула 365 («перавышэнне ўлады або службовых паўнамоцтваў, калі яно суправаджалася гвалтам, прымяненнем зброі або пакутлівымі і абражвалі асабістую годнасць пацярпелага дзеяннямі»), часткай 3 артыкула 146 («незаконнае пазбаўленне волі або выкраданне чалавека, учыненае ў складзе арганізаванай групы, якія пацягнулі цяжкія наступствы» і часткай 2 артыкула 127 КК Украіны («катаванні, учыненыя па папярэдняй змове групай асоб, або службовай асобай з выкарыстаннем свайго службовага становішча»). Паводле звестак следства, у перыяд паміж 13 сакавіка і 2 красавіка 2015 года Ляшук браў удзел у выкраданні і катаваннях 10 чалавек[17]. Галоўны ваенны пракурор Анатоль Маціёс адзначыў, што менавіта ён «з надзвычайным цынізмам і дзёрзкасцю, жорсткасцю і бязлітаснасцю здзяйсняў найбольш жорсткія катаванні мясцовага насельніцтва Луганскай вобласці, арганізоўваў і прымаў непасрэдны ўдзел у згвалтаванні затрыманых, якіх ён разам з іншымі падазраванымі выкрадаў з карыслівых меркаванняў»[9].

    Раней Ляшук лічыўся як каляфутбольны «правы» рэпер Дэні Мэд, удзельнічаў у бойках з членамі «антыфа», ліхацеў за брэсцкі «Дынама». За ім таксама зафіксаваны сімпатыі да баевікоў ІДІЛ і нацысцкіх ідэй. 24 лістапада 2014 года ён выехаў з Брэста на маршрутным аўтобусе на Украіну. Ляшук уступіў у роту патрульнай службы міліцыі асаблівага прызначэння «Тарнада» ДУ МУС Украіны ў Запарожскай вобласці пад камандаваннем неаднаразова судзімага Руслана Анішчанка. У пачатку 2015-га беларус атрымаў раненні ў баях пад Луганскам. Пасля днепрапятроўскага шпіталя вярнуўся ў шэрагі роты «Тарнада»[18].

    У красавіку 2017 года Абалонскі суд Кіева вынес прысуд 12 байцам добраахвотніцкай спецроты міліцыі «Тарнада», у тым ліку і Ляшуку. Беларус атрымаў 10 гадоў турмы[9].

    Гл. таксама: Інцыдэнт з рэйсам Ryanair 4978 23 мая 2021 года борт FR4978 ірландскай авіякампаніі Ryanair, які ляцеў з Афін у Вільнюс, атрымаў паведамленне аб мінаванні і прызямліўся ў нацыянальным аэрапорце Мінск. Першапачаткова дзяржаўнае агенцтва БелТА паведаміла, што ініцыятыва датэрміновага прызямлення зыходзіла ад пілотаў аднак пасля прадстаўнік Ryanair паведаміў, што курс самалёта быў зменены па ўказанні Беларускага цэнтра па кіраванні паветраным рухам. Ад беларускіх дыспетчараў, па сцвярджэнні авіякампаніі, паступіла інфармацыя пра пагрозу выбуху на борце самалёта. Пасля пасадкі быў затрыманы беларускі апазіцыйны актывіст Раман Пратасевіч, які раней ваяваў на Данбасе ў складзе праўрадавага батаёна «Азоў». Прадстаўнікі самаабвешчаных рэспублік абвінавачваюць беларуса ў здзяйсненні злачынстваў супраць мірнага насельніцтва. Прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка заявіў, што не пярэчыць супраць таго, каб асобы з ЛНР/ДНР прыехалі ў Мінск і дапыталі затрыманага[19].

    Гуманітарная дапамога

    Першая гуманітарная дапамога для жыхароў паўднёва-усходняй Украіны была сабрана і накіравана ў снежні 2014 года Саюзам афганцаў Беларусі, сумесна з групай «СССР» і расійскімі аднадумцамі. Груз дастаўлены ў Новасветлаўку. Валанцёры прывезлі ежу для маючых патрэбу жыхароў і больш за 35 тысяч кніг, якія пайшлі ў бібліятэкі Данбаса[20].

    26 красавіка 2017 года Аляксандр Лукашэнка агучыў намеры адправіць цяпер ужо ўрадавую гуманітарную дапамогу[21]. У чэрвені груз быў адпраўлены. Гуманітарная дапамога складалася з стандартнага прадуктовага і гігіенічнага камплекта з разліку на чатыры тысячы чалавек. У яго ўваходзілі сланечнікавы алей, крупы і макаронныя вырабы, цукар, мясныя кансервы, дрожджы, мука, шампунь, мыла, зубная паста, мыйныя і іншыя гігіенічныя сродкі. Агульная вага грузу склала 58 тон[22].

    У чэрвені 2018 па маршруце Мінск—Кіеў—Севераданецк—Краматорск адправіўся новы канвой з гуманітарнай дапамогай для жыхароў рэгіёна. Груз уключаў прадукты харчавання, коўдры, палаткі, перасоўныя дызельныя электрастанцыі і абутак, а таксама 150 камплектаў парт і крэслаў для дзяцей старэйшага школьнага ўзросту, 75 шаф для школьных прылад і падручнікаў і 44 халадзільнікі «Атлант». Агульная вага грузу складала 55 тон, агульным коштам каля 80 тыс. долараў. У Кіеве былі выгружаны прадукты, а мэбля і халадзільнікі адпраўленыя непасрэдна ва Усходнюю Украіну[23][24].

    Бежанцы

    Па дадзеных камісара ААН па справах бежанцаў, да лістапада 2016 года ў краіну прыбыло каля 160 тыс. украінскіх бежанцаў[25]. Далёка не ўсе яны былі з Данбаса. Частка іх прайшла працэдуру натуралізацыі, частка атрымала дазвол на пастаяннае пражыванне, частка проста атрымала часовы прытулак і пасля нармалізацыі сітуацыі вярнулася ў дзяржаву грамадзянскай прыналежнасці або пераехала ў трэція ккраіны Па распараджэнні Аляксандра Лукашэнкі бежанцам былі прадастаўлены льготы, у тым ліку прыярытэт пры афармленні дакументаў і садзейнічанне ў працаўладкаванні. Як заявіў начальнік Дэпартамента па грамадзянстве і міграцыі МУС Аляксей Бягун, на 2020 год больш за 3 тыс. 850 грамадзян Украіны мелі на тэрыторыі Беларусі дадатковую абарону, таксама некаторым з іх прадастаўлены статус бежанца, 2/3 з’яўляліся асобамі працаздольнага ўзросту і працавалі на тэрыторыі краіны, 12 % грамадзян знаходзіліся ў адпачынку па доглядзе дзіцяці, многія ўкраінцы, якія атрымалі дадатковую абарону, нарадзілі ў рэспубліцы дзяцей і досыць інтэнсіўна інтэграваліся ў грамадства[26].

    Па словах беларускага юрыста Максіма Ганцавіча, большасць украінцаў нават не спрабавалі атрымаць статус бежанца і знаходзіліся фактычна ў статусе працоўных мігрантаў. Многія ўвогуле не лічылі патрэбным станавіцца на ўлік у пасольстве і не спрабавалі афіцыйна працаўладкавацца. Акрамя таго, некаторыя перасякалі мяжу шмат разоў, а нехта не меў намер атрымліваць від на жыхарства або знаходзіцца ў Беларусі кароткачасова. Але большасць людзей проста не ведалі, што пры перасячэнні мяжы ім адразу ж трэба было заявіць аб падачы на статус бежанца. Замест гэтага яны спачатку ехалі да сваякоў або сяброў, а ўжо потым звярталіся ў аддзелы па грамадзянстве і міграцыі за рэгістрацыяй[27].

    Гл. таксама

    Літаратура

    Зноскі

    1. 1 2 3 4 По разные стороны баррикад: сколько белорусов прошли через войну на Донбассе? // Белорусский партизан, 27 февраля 2018
    2. ↑ Беларусь призывает все стороны украинского конфликта незамедлительно сесть за стол переговоров // Беларусь Сегодня, 15 мая 2014
    3. ↑ Денис Бурковский. Правда ли, что 600 белорусских солдат могут отправиться в Сирию? Разбираемся в вопросе Архівавана 5 лютага 2021. // TUT.BY, 1 февраля 2021
    4. ↑ Пётр Петровский.Белорусско-украинские отношения: по лезвию майдана // Евразия. Эксперт, 22 июля 2016
    5. ↑ Кто такие белорусские миротворцы и поедут ли они на Донбасс? // Наша Ніва, 15 ноября 2017
    6. ↑ «Белорусских миротворцев на Донбассе будут воспринимать как своих»: политолог — о заявлении Лукашенко // Комсомольская правда, 26 сентября 2019
    7. ↑ «Это всё отговорки»: почему Киев выступил против белорусских миротворцев в Донбассе // RT, 20 февраля 2018
    8. 1 2 КГБ продолжает вычислять белорусов, воюющих за границей(недаступная спасылка) // Комсомольская правда, 12 марта 2019
    9. 1 2 3 Вынесены приговоры бывшим бойцам украинского батальона «Торнадо». Белорус Ляшук получил 10 лет Архівавана 22 студзеня 2021. // TUT.BY, 7 апреля 2017
    10. 1 2 3 4 Почти 200 белорусов приняли участие в боевых действиях на Украине // Sputnik, 23 марта 2018
    11. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Белорусы, которые погибли на Донбассе в боях за Украину и «ЛДНР». Списки с обеих сторон(недаступная спасылка)
    12. 1 2 На Донбассе в боях за Украину погибли восемь уроженцев Беларуси. Список
    13. ↑ «Мыслями жил в СССР». Во время атаки боевиков на Донбассе погиб гражданин Беларуси Архівавана 3 кастрычніка 2021. // Интекс-пресс, 21 февраля 2021
    14. ↑ https://www.obozrevatel.com/crime/08591-v-boyu-pod-volnovahoj-pogib-pervyij-boets-belorusskoj-gruppyi-pravogo-sektora.htm
    15. ↑ УГОЛОВНЫЙ КОДЕКС РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ
    16. ↑ Бывшая девушка брестского «Моджахеда» рассказала о нём «Вечёрке» Архівавана 8 жніўня 2018.
    17. ↑ Футбольний фанат, репер, боєць-доброволець, ісламіст — чотири життя «торнадівця» «Моджахеда»
    18. ↑ Белорусам, участвующим в чужой войне, на родине светит уголовная статья «Наемничество» // СБ. Беларусь Сегодня, 10 февраля 2016
    19. ↑ Лукашенко не против, чтобы представители ЛНР задавали вопросы Протасевичу
    20. ↑ На Донбасс прибыла гуманитарная помощь из братской Белоруссии
    21. ↑ Беларусь планирует направить гуманитарную помощь жителям Донбасса
    22. ↑ Белоруссия направила гуманитарную помощь для жителей Донбасса
    23. ↑ Как Беларусь оказывает гуманитарную помощь разным странам мира
    24. ↑ На Донбасс прибыла гуманитарная помощь из Беларуси (Фото, Видео) Архівавана 7 мая 2021.
    25. ↑ За время войны на Донбассе Беларусь приняла 160 тысяч украинцев
    26. ↑ Бегун: мигрантов из Украины по-прежнему привлекает стабильность на территории Беларуси
    27. ↑ Столкновение менталитетов: почему украинские переселенцы не приживаются в Белоруссии

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (5):
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Старонкі з модулем Hatnote з гатовым фарматаваннем
    Катэгорыя·Войны Беларусі
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Запыты на пераклад з рускай
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі
    Катэгорыя·Вайна на ўсходзе Украіны