wd wp Пошук: ⬜

Ятрышнік шлеманосны

Ятрышнік шлеманосны, Зязюлька[3][4][5] (Orchis militaris) — від архідэй роду Ятрышнік.

Назва

Назва роду паходзіць ад грэчаскага слова, якое ў перакладзе азначае «ядро», і звязана, відавочна, з формай клубняў расліны. Відавая назва ў перакладзе з лацінскай мовы азначае«салдат» і дадзена расліне за падабенства кветак з шлемам.

Батанічнае апісанне

Расліна вышынёй 20-45 см, з яйкападобнымі клубнямі. Сцябло з 3-5 ярка-жоўтымі даўгаватымі лісткамі, размешчанымі ў яго ніжняй частцы, і двума лісткападобнымі похвамі — у сярэдняй. Суквецце шматкветкавае, шчыльнае, цыліндрычнае. Кветкі ружавата-лілова-пурпурныя, духмяныя, складанай будовы: 5 пялёсткападобных лісточкаў калякветніка сыходзяцца верхавінамі, утвараючы шлем, шосты (губа) — 3-раздзельны, звісае ўніз і ў аснаванні мае кароткую шпорку. Плод — каробачка. Насенне дробнае, пілаватае. Цвіце ў красавіку — чэрвені. Кветкі апыляюцца чмялямі.

Распаўсюджанне

Святлолюбівая і ценевынослівая расліна[6]. Мезафіт і мезатроф [6]. Расце на вільготных лугах, нізінных балотах, у хмызняках, па берагах вадаёмаў, на лясных палянах, узлесках, у горных, лясных і лесастэпавых раёнах і вельмі рэдка ў стэпавых.

Ахоўны статус

Від занесены ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь. Ахоўваецца на тэрыторыі Літвы, Латвіі, Польшчы, Фінляндыі, Эстоніі, шэрагу рэгіёнаў Расіі і Украіны.

Зноскі

↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісванай у гэтым артыкуле групы раслін да класа аднадольных гл. раздзел «Сістэмы APG» артыкула «Аднадольныя».
↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 90. — 160 с. — 2 350 экз.
↑ Рытов М. В.(руск.) бел. Русские лекарственные растения. т. I. Петроград, 1918
↑ Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927
1 2 Ятрышник шлемоносный: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)

Літаратура

Швец І. У. Ятрышнік // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ ім. Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз. — С. 472—473.

Спасылкі

Ятрышник шлемоносный: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
Зозулинець шоломоносний в Червоній книзі України
В. И. Чопик(укр.) бел., Л. Г. Дудченко(укр.) бел., А. М. Краснова; «Дикорастущие полезные растения Украины(укр.) бел.» Справочник; Киев, Навукова думка(укр.) бел., 1983. (руск.)
Orchis militaris L. // ИАС «ООПТ России» (руск.)