Узброеныя сілы Судана (араб. القوات المسلحة السودانية) — ваенная арганізацыя Рэспублікі Судан, прызначаная для абароны свабоды, незалежнасці і тэрытарыяльнай цэласнасці дзяржавы. Складаюцца з сухапутных войскаў, ваенна-марскіх сіл, ваенна-паветраных сіл і сіл народнай абароны (СНА).
У складзе УС Судана на 2018 год налічвалася 104300 вайскоўцаў. З іх 100 000 у сухапутных войсках, 1300 у флоце, 3000 у ВПС. У параваенных фарміраваннях сіл народнай абароны знаходзіцца 20 000 чалавек. Рэзерв СНА — 82 тыс.чалавек[1].
Ваенны бюджэт на 2016 год складаў каля 1 млрд долараў пры ВУП 91,2 млрд (~1% ад ВУП). Каля 50% з якіх пайшло на закупку ўзбраення і ваеннай тэхнікі (УВТ)[2][3]
Па рэгіянальным стандартам УС Судана адносна добра абсталяваныя. Маецца вытворчасць боепрыпасаў да стралковай зброі і бранятанкавай тэхнікі Асноўная частка тэхнікі кітайскай і савецкай/расійскай вытворчасці. З-за палітычнага і эканамічнага ціску краін Еўропы і ЗША адбылося паглыбленне сувязяў з азіяцкімі вытворцамі[4].
У гісторыі Судана вайскоўцы гулялі важкую ролю і ўмешваліся ў палітычнае жыццё. У 1958—1964 і 1969—1985 кіравалі краінай непасрэдна. Амар аль-Башыр прыйшоў да ўлады ў 1989 годзе пры падтрымцы вайскоўцаў, зрынуўшы Садыка аль-Махдзі. Таксама вайскоўцы ўдзельнічалі ў звяржэнні дыктатуры Джафара Мухамеды Німейры. У 2017 годзе на пасаду прэм’ер-міністра быў прызначаны ў Бакр Хасан Салех, які ўдзельнічаў у перавароце 1989 года[5].
З 2006 года Генеральны штаб УС скасаваны і на яго месцы створаны Аб’яднаны штаб, якому падпарадкоўваліся штабы відаў Узброеных Сіл. Нанова сфармаваны штаб Сухапутных войскаў — перш падраздзялення СВ падпарадкоўваліся непасрэдна Генеральнаму штабу. Былі скасаваныя Ваенныя акругі, на іх месцы створаны міжвідавыя камандаванні УС па геаграфічным кірунку[4].
У 2019 годзе ваеннымі скінуты ўжо сам Амар аль-Башыр, вярхоўная ўлада перайшла да пераходным ваеннаму савету Судана пад камандаваннем першага віцэ-прэзідэнта, міністра абароны Авада Бін Аўфа[6]. Да жніўня апазіцыйныя сілы і ўзброеныя сілы сфармавалі Суверэнны савет, які павінен быў узначаліць пераход да грамадзянскага праўлення. Узброеныя сілы засталіся па-ранейшаму сканцэнтраваны на ўнутранай бяспекі, а таксама на памежных пытаннях на поўдні, хоць у жніўні было дасягнута пагадненне з Паўднёвым Суданам аб адкрыцці мяжы.
| Узброеныя сілы Судана[7] | |
|---|---|
| Віды ўзброеных сіл: | Сухапутныя войскі Судана;
Ваена-марскія сілы Судана, уключаючы марскую пяхоту; Ваенна-паветраныя сілы Судана; Сілы народнай абароны Судана.(па звестках на 2011 год) |
| Прызыўной ўзрост і парадак камплектавання: | Узброеныя сілы Судана камплектуюцца па прызыву і на добраахвотнай аснове, мужчынамі і жанчынамі грамадзянамі Судана ва ўзросце 18-33 гадоў; тэрмін службы — 1-2 гады. (па дадзеных на 2011 год) |
| Чалавечыя рэсурсы, даступныя для вайсковай службы: | мужчыны ва ўзросце 16-49: 10,433,973
жанчыны ва ўзросце 16-49: 10,411,443 (2010 ацэначна) |
| Чалавечыя рэсурсы, прыдатныя для вайсковай службы: | мужчыны ва ўзросце 16-49: 6,475,530
жанчыны ва ўзросце 16-49: 6,840,885 (2010 ацэначна) |
| Чалавечыя рэсурсы, якія штогод дасягаюць прызыўнога ўзросту: | мужчыны: 532,030
жанчыны: 512,476 (2010 ацэначна) |
| Ваенныя выдаткі — працэнт ад ВУП: | 3 % (па дадзеных на 2005 год), 43 месца ў свеце[8] |
Камплектуюцца па прызыву. Прызыву падлягае ўсё мужчынскае насельніцтва краіны ва ўзросце ад 18 гадоў. Гранічны ўзрост службы для сяржантаў — 40 гадоў, афіцэраў — 50 гадоў, генералаў — 60 гадоў[9].
Пагадненне аб абароне з Іранам у 2008 годзе, як паведамляецца, уключыла ў сябе дапамогу ў развіцці суданскай абароннай прамысловасці. Камплектаванне Узброеных Сіл грунтуюцца на прызыўніках і яны атрымліваюць аператыўны вопыт ад разгортвання сіл унутранай бяспекі і ўдзелу ў Еменскай вайне кааліцыі на чале з Саудаўскай Аравіяй[9].
Па рэгіянальным стандартам Узброеныя сілы Судана адносна добра аснашчаны і размяшчаюць значнымі запасамі як старых, так і сучасных сістэм. Хоць існуе эмбарга ААН на пастаўкі зброі, яно абмежавана ВТ, выкарыстоўваным у рэгіёне Дарфур. Апошнія набыцця былі лішкі ВТ з доўгачасовага захоўвання атрыманыя ад расійскага і ўкраінскага ўрадаў, не лічачы новых кітайскіх рэактыўных трэнажораў. Дзяржаўная Military Industry Corporation вырабляе шырокі асартымент боепрыпасаў, стралковай зброі і бронетэхнікі для ўнутранага карыстання і экспартнага рынку. Большасць прадуктаў карпарацыі заснаваныя на больш старых сістэмах кітайскай і расійскай распрацовак[9].
Падрыхтоўка ваенных кадраў ажыццяўляецца па трох кірунках:
У сістэму суданскага ваеннага навучання ўваходзяць акадэміі, каледжы, школы і вучылішча. У краіне дзейнічаюць чатыры ваенныя акадэміі (у тым ліку ваенна-марская ў г. Порт-Судан), 17 ваенных каледжаў і вучэльняў па падрыхтоўцы афіцэраў, сем вучэльняў і школ падрыхтоўкі сяржантаў і малодшых тэхнічных спецыялістаў.[4]
Для навучання за мяжой, вайскоўцы адпраўляюцца ў Кітай, Егіпет, Іран.[4]
У чэрвені 2006 года з Беларуссю быў падпісаны дагавор аб ваенным супрацоўніцтве, абмене вопытам і дасягненнямі ў ваеннай вобласці. На падставе дакумента беларускія інструктары далі свае паслугі ў навучанні суданскіх вайскоўцаў[10].
У студзені 2019 года прэс-сакратар прэзідэнта Расіі Дзмітрый Пяскоў пацвердзіў інфармацыю аб дзейнасці расійскіх ваенных інструктараў у Судане, якія займаюцца падрыхтоўкай кадраў. Ён таксама адзначыў, што ў краіне ёсць і прыватныя, і дзяржаўныя спецыялісты[11].
Вярхоўным галоўнакамандуючым УС Судана з’яўляецца прэзідэнт рэспублікі. Галоўнакамандуючы УС праз Савет нацыянальнай абароны і Вышэйшы ваенны савет вызначае асноўныя напрамкі ваеннага будаўніцтва. Яго рашэнні рэалізуе Міністэрства абароны Судана. Непасрэднае кіраванне Узброенымі сіламі ажыццяўляе Аб’яднаны штаб (АШ).[4]
Задачай АШ з’яўляецца выпрацоўка стратэгіі будаўніцтва Узброеных сіл і непасрэднае кіраванне баявымі падраздзяленнямі ў мірны і ваенны час.[4]
Штабы ВПС і СВ дыслакуюцца ў сталіцы краіны. Штаб ВМС знаходзіцца ў г. Порт-Судан[4].
Склад кіраўніцтва Узброеных Сіл
| Савет нацыянальнай абароны | Глаўкам УС | \{\{\{ВПС\}\}\} | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Міністэрства абароны | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Аб’яднаны штаб | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Штаб ВПС | Штаб СВ | Штаб ВМС | |||||||||||||||||||||||||||||||
Склад Аб’яднанага штаба
| Начальнік АШ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Штаб СВ | Штаб ВПС | Штаб ВМС | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Галоўнае ўпраўленне сумесных аперацый | Галоўнае ўпраўленне ваеннай разведкі | Галоўнае ўпраўленне баявой падрыхтоўкі | Галоўнае ўпраўленне ваенных даследаванняў | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Арганізацыйна-мабілізацыйнае ўпраўленне | Ваенна-тапаграфічнае ўпраўленне | Упраўленне тылу | Адміністрацыйнае ўпраўленне | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Асноўны артыкул: Сухапутныя войскі Судана У складзе СВ Судана маецца 5 рот спецыяльнага прызначэння, 1 асобная разведвальная брыгада, 1 танкавая дывізія, 1 механізаваная дывізія, 1 асобная механізаваная брыгада, 15 пяхотных дывізій, 6 асобных пяхотных брыгад, 1 дэсантна-штурмавая брыгада, 1 амфібійная дывізія. Баявое забеспячэнне прадстаўлена трыма асобнымі артылерыйскімі брыгадамі і 1 інжынернай дывізіяй з 9 інжынерных батальёнаў.[12] асноўным злучэннем Сухапутных войскаў з’яўляецца дывізія (колькасцю 8,7-9,2 тыс. чалавек).[4]
На ўзбраенні стаіць 465 танкаў (305 Т-54/-55, 70 Т-72АВ, 10 Тып 85-IIM, 60 Тып 59, 20 M60 + лёгкія танкі: 70 Тып 62, 45 Тып 63), 152 БМП (125 БМП-1/-2, 10 БТР-3, 7 БТР-80А), 415 БТР (да 30 БТР-50, 36 М113 і інш.), 194 артылерыйскія сістэмы (56122-мм 2С1, 10155-мм F3, 20 105-мм М101, 21122-мм Д-30/Д-74/М-30, 75 130-мм М-46/Тып 56-і), 666+ адзінак РСЗА (477 107-мм Type 63, 120 122-мм Град, 50 122-мм Saqr, 18 122-мм Тып 81, 1+ 302-мм WS-1).[12]
ВМС складаюцца з патрульных катэраў тыпу Kurmuk і дэсантных катэраў тыпу LCVP. А таксама маюцца суда забеспячэння.[12] Арганізацыйна ВМС складаюцца з штаба ВМС і ваенна-марской базы Фламінга-Бі (г. Порт-Судан), у якой грунтуюцца атрады дэсантных і патрульных катэраў.[4]
Асноўны артыкул: Ваенна-паветраныя сілы Судана Фарміраванне ўласных ВПС пачалося адразу пасля атрымання незалежнасці 1 студзеня 1957 года. Была заснавана ўласная лётная школа. Першымі баявымі самалётамі былі лёгкія штурмавікі «Правост» Ваенна-транспартная авіяцыя складалася першапачаткова з трох «Персіваль Пэмброук» і двух Дуглас ДС-3. У далейшым закуплены чатыры Фокер Ф27, тры Дорнье До 27 і восем Пілатус ПС-6. Пасля Шасцідзённай вайны, Судан прыступіў да закупак савецкай тэхнікі.[13]
ВПС складаюцца з двух знішчальнэных эскадрылляў на Міг-29 СЭ/УБ, 1 бамбавальных на Су-24 і 2 штурмавых эскадрылляў на Nanchang Q-5 і Су-25/УБ. Некалькі транспартных самалётаў Ан-30, Ан-32, Ан-72, Ан-74 ТК-200/300, C-130, Іл-76, Y-8. 1 VIP-падраздзяленне з Falcon 20F, Falcon 50, Falcon 900, F-27, Іл-62М.[12]
Ударныя верталёты Мі-24/П і Мі-35П сканцэнтраваны ў 2 эскадрыллях. Дзве эскадрыллі транспартных верталётаў Мі-8, Мі-17, Мі-171.[12]
Сілы народнай абароны занятыя аховай органаў дзяржаўнага кіравання, важных прамысловых аб’яктаў, вузлоў паведамленні і падтрыманнем грамадскага парадку. СНА выконваюць функцыі ўнутраных войскаў, ажыццяўляючы аперацыі па ліквідацыі злачынных арганізацый, рассейванні антыўрадавых выступленняў і займаючыся арганізацыяй грамадзянскай абароны. У 2005 годзе некалькі падраздзяленняў гэтых сіл удзельнічалі ў баявых дзеяннях супраць сепаратыстаў у правінцыі Дарфур і баевікоў угандыйскай групоўкі «Гасподняя армія супраціву» на поўдні краіны (цяпер незалежны Паўднёвы Судан).[4]
Акрамя Узброеных Сіл, уласныя баявыя фармаванні маюцца ў Нацыянальнай службы бяспекі і разведкі (НСБР) Судана. Называюцца яны як «Сілы хуткай падтрымкі» і выконваюць функцыі ўнутраных войскаў, займаючыся прыгнётам мецяжоў, барацьбой з кантрабандыстамі і тэрарыстамі. Іх аснову склалі Арабскія племянныя апалчэння «джанджавідаў»[5].