wd wp Пошук:
    ⬜

    Руская мова ў Беларусі

    Доля насельніцтва паводле раёнаў і гарадоў абласнога падпарадкавання, якая заявіла, што дома звычнайна размаўляе на рускай мове. Даныя паводле перапісу 2009 года
    Доля насельніцтва паводле раёнаў і гарадоў абласнога падпарадкавання, якая назвала рускую мову роднай. Даныя паводле перапісу 2009 года

    Руская мова ў Беларусі з’яўляецца адной з дзвюх дзяржаўных моў. Гэты статус руская мова атрымала паводле вынікаў рэспубліканскага рэферэндуму 1995 года, калі за наданне рускай мове статуса дзяржаўнай прагаласавалі 83,3 % грамадзян, якія прынялі ўдзел у рэферэндуме.

    Руская мова ў XXI стагоддзі, забяспечваючы ў цэлым патрэбнасці камунікацыі, не забяспечвае псіхалагічны камфорт жыхароў Беларусі, што становіцца фактарам моўнага супрацьстаяння і канфрантацыі. Руская мова, у адрозненне, напрыклад, ад беларускай, не дазваляе меркаваць пра нацыянальную прыналежнасць рускамоўнага[1].

    Руская мова становіцца своеасаблівым тормазам для пашырэння сфер выкарыстання беларускай мовы. Любое, нават нязначнае, прасоўванне беларускай мовы ў якую-небудзь са сфер сучаснай камунікацыі, дзе яна павінна выкарыстоўвацца як дзяржаўная мова, чыста суб’ектыўна ўспрымаецца многімі рускамоўнымі, у тым ліку беларусамі, як замах менавіта на рускую мову[1].

    Распаўсюджанасць

    Паводле перапісу насельніцтва 1999 года руская мова лічыцца роднай для 24,1 % грамадзян Беларусі. Пры гэтым яе лічаць роднай:

    Перапіс даў магчымасць раздзяліць паняцці «родная мова» і «мова, на якой чалавек размаўляе дома». Паводле яго дадзеных, на рускай мове дома размаўляюць 62,8 % насельніцтва. Пры гэтым дома на рускай мове размаўляюць:

    У гарадах, паводле вынікаў перапісу, на рускай мове размаўляюць 79,8 % насельніцтва, у сельскай мясцовасці — 24,5 %. Некаторыя аналітыкі лічаць, што рэальная карціна распаўсюджанасці рускай мовы іншая, бо многія карыстальнікі трасянкі назвалі яе пры перапісе беларускай мовай. Таксама адзначаецца, што вялікая колькасць людзей, якія рэальна карыстаюцца рускай мовай, пры перапісе назвалі беларускую праз пачуцце нацыянальнага самалюбства[2].

    Беларускі акцэнт

    Пад паняццем «беларускі акцэнт» аб’яднаны асноўныя інтэрферэнтныя з’явы, характэрныя для рускай гаворкі беларусаў (у меншай ступені рускага насельніцтва Беларусі). Да іх адносяцца:

    Уплыў на беларускую мову

    На мяжы XX і XXI стагоддзяў характар уплыву рускай мовы на сістэму беларускай набыў рысы своеасаблівага «антыўплыву». У беларускай мове находзяць сваё адлюстраванне тэндэнцыя да нацыяналізацыі і адыходу ад рускай мовы, што праяўляецца ў вывядзенні з актыўнага ўжывання русізмаў і лексікі, якая супадае з рускай (выстава замест выстаўка (руск.: выставка), заплечнік замест рукзак (руск.: рюкзак)), гэтая тэндэнцыя стымулюе уласныя намінатыўныя магчымасці беларускай мовы. Акрамя таго, суседства дзвюх моў спрыяе змяненню вектару моўнага ўзаемадзеяння і стымулюе збліжэнне беларускай мовы з польскай (актывізацыя ў беларускай мове паланізмаў улетка, імпрэза, мапа, валізка і ішн.)[1].

    Адукацыя і навука

    У 2006—2007 навучальным годзе ў рускамоўных школах і класах навучалася каля 80 % вучняў школ[8]. У 2006 годзе ў рускамоўных школах на рускую мову былі пераведзены прадметы «Гісторыя Беларусі» і «Геаграфія Беларусі», якія раней выкладаліся ў іх на беларускай мове[9].

    Выкладанне ва ўсіх ВНУ і ССНУ вядзецца таксама ў асноўным на рускай мове (за выключэннем спецыялізаваных кафедраў, прытым і выкладчыкам, і студэнтам няпрофільных кафедраў надаецца права выбару рускай мовы як мовы лекцый і адказаў). Адным з прадметаў, па якіх праводзіцца тэсціраванне для паступлення ў ВНУ на нефілалагічныя спецыяльнасці, з’яўляецца на выбар руская або беларуская мова.

    Падрыхтоўка спецыялістаў па спецыяльнасці «Руская філалогія» вядзецца ў 8 ВНУ Беларусі: па дзве ВНУ ў Гомельскай і Мінскай абласцях і па адной ВНУ ў астатніх.

    У беларускай навуцы пераважае руская мова. Так, у канцы 1990-ых гадоў сярод працаўнікоў навукі беларускай мовай карысталіся пры зносінах 13 %, абедзвюма мовамі — 33 %, астатнія 54 % карысталіся толькі рускай мовай[7].

    Культура

    З 18 тэатраў Беларусі рускамоўнымі з’яўляюцца 14. Руская мова таксама пераважае ў беларускіх СМІ (асабліва на тэлебачанні), кнігавыдаўніцтве, справаводстве, працы органаў дзяржаўнай улады, набажэнскай практыцы праваслаўнай царквы і пратэстантскіх устаноў. Каталіцкая царква выкарыстае ў асноўным беларускую і польскую мовы.

    Гл. таксама

    Спасылкі

    Зноскі

    1. 1 2 3 Русский язык в условиях международной интеграции и глобализации. А. А. Лукашанец
    2. ↑ Защитит ли народ белорусский язык
    3. ↑ Мельникова Л. А. Фонетическая интерференция // Типология двуязычия и многоязычия в Беларуси. Мн., 1999
    4. ↑ Мечковская Н. Б. Языковая ситуация в Беларуси: Этические коллизии двуязычия // Russian Linguistics. 1994. Vol. 18
    5. ↑ Коряков Ю. Б. Типология языковых ситуаций и языковая ситуация в Белоруссии: Диссертация на соискание учёной степени канд. филол. наук Архівавана 23 лютага 2008.
    6. ↑ Вешторт Г. Ф. Смешанные формы речи // Типология двуязычия и многоязычия в Беларуси. Мн., 1999. С. 65-73
    7. 1 2 http://linguarium.iling-ran.ru/ling_geo/belarus/LSB-3.shtml Архівавана 30 верасня 2008.
    8. ↑ Беларускія школы ў новым навучальным годзе
    9. ↑ ТБМ предлагает премьер-министру отменить перевод преподавания истории и географии Беларуси на русский язык Архівавана 13 кастрычніка 2014.
    Тэмы гэтай старонкі (2):
    Катэгорыя·Руская мова ў Беларусі
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Запыты на пераклад з рускай