Лейпцыг
Ле́йпцыг (ням.: Leipzig (i), лац.: Lipsia в.-луж.: Lipsk) — буйнейшы горад у Саксоніі, Германія. Да 1990 года ўваходзіў у склад ГДР. Па дадзеных на 30 верасня 2006 года, у Лейпцыгу пражывае каля 505 тысяч чалавек. Назва горада паходзіць ад славянскай назвы Ліпск (месца, дзе растуць ліпы). Горад знакаміты сваімі кірмашамі, якія адбываюцца тут кожныя 2 гады і збіраюць тысячы наведвальнікаў.
Гісторыя
Першыя славянскія пасяленні на тэрыторыі Лейпцыга пачалі з’яўляцца ў VII — IX ст. У 1015 годзе пасяленне Лібзі было ўзгадана ў хроніках Біскупа Тэтмара фон Мерсебурга [1]. Каля 1165 года горад атрымаў грамату “Імперскага кірмашовага горада”.
У 1409 годзе быў заснаваны Лейпцыгскі ўніверсітэт — 2-гі па старасці ў Германіі. Гэта вызначыла развіццё горада як цэнтра культуры. У горадзе жылі і працавалі такія людзі, як Іаган Себасцьян Бах, Роберт Шуман, Фрыдрых Шылер. Нарадзіліся кампазітар Рыхард Вагнер і Готфрыд Лейбніц.
У 1813 годзе каля горада адбылася Бітва Народаў, у гонар якой быў усталяваны мемарыял.
У 1839 годзе з Лейпцыга ў Дрэздэн была адчыненая першая “доўгая” чыгунка. З таго часу Лейпцыг стаў важным транспартным вузлом. У Лейпцыгу зараз знаходзіцца самы вялікі па плошчы чыгуначны тэрмінал у Еўропе.
23 мая 1863 года Фердынанд Ласаль заснаваў у Лейпцыгу першую працоўную партыю Германіі.
У канцы Другой сусветнай вайны большая частка горада была знішчана англійскай авіяцыяй падчас бамбардзіровак. 18 красавіка 1945 года, горад быў заняты амерыканскімі войскамі, а 2 ліпеня быў аддадзены пад кантроль савецкай Чырвонай Арміі. Пасля вайны горад стаў адным з найбуйнейшых гарадоў Германскай Дэмакратычнай Рэспублікі.
У 1900 годзе ў Лейпцыгу была заснавана Футбольная Асацыяцыя Германіі, а ў 2006 годзе ў горадзе адбылося некалькі футбольных матчаў у рамках Кубка Свету па футболу 2006.
Эканоміка
Лейпцыг з’яўляецца важным прамысловым цэнтрам. Горад мае развітыя машынабудаўнічую, электратэхнічную, паліграфічную, тэкстыльную і інш. прамысловасць. З’яўляецца буйным міжнародным гандлёвым цэнтрам.
Буйныя кампаніі, якія размешчаны ў горадзе і вакол яго:
Транспарт
Лейпцыг знаходзіцца на перакрыжаванні важных чыгуначных шляхоў з поўдня на поўнач і з усходу на захад. Каля горада знаходзяцца 2 аэрапорта: Leipzig/Halle Airport і Altenburg-Nobitz Airport.
Адукацыя
У Лейпцыгу знаходзіцца адзін са старэйшых еўрапейскіх універсітэтаў — Лейпцыгскі ўніверсітэт, заснаваны ў 1409 годзе. Сярод знакамітых выпускнікоў можна назваць Іагана Вольфганга Гётэ, Готфрыда Лейбніца, Фрыдрыха Ніцшэ, Карла Лібкнехта, Рыхарда Вагнера.
У Лейпцыгу ў 1843 годзе была заснавана музычная кансерваторыя, пасля пераўтвораная ва Універсітэт Музыкі і Тэатра. Адным з яе заснавальнікаў быў Фелікс Мендэльсон.
Акадэмія выяўленчага мастацтва была заснавана ў 1764 годзе.
Культурныя помнікі
- Thomaskirche (Касцёл Св. Томаса) — найбольш знакаміта тым, што менавіта ў ёй Іаган Себасцьян Бах працаваў кантарам, і як дом знакамітага хора Thomaner;
- Völkerschlachtdenkmal (мемарыял Бітвы Народаў) — самы вялікі помнік у Еўропе, пабудаваны ў гонар перамогі над Напалеонаўскімі войскамі;
- Gewandhaus — дом знакамітага Gewandhaus Orchestra, гэта трэці будынак з такой назвай;
- Altes Rathaus — старая ратуша была пабудавана ў 1556 годзе. Зараз там знаходзіцца музей гісторыі горада;
- Neues Rathaus — новая ратуша, пабудаваная на рэштках замка Pleißenburg, у якім праходзілі дэбаты паміж Іаган Экам і Марцінам Лютэрам у 1519 годзе;
- City-Hochhaus Leipzig (гарадскі небаскроб Лейпцыга) — пабудаваны ў 1972 годзе. З’яўляецца часткай універсітэта. Гэта самы высокі будынак у Лейпцыгу;
- Auerbach’s Keller (склеп Аўэрбаха) — малады Гётэ еў і піў тут, калі вучыўся ў Лейпцыгу. Гэта адно з месц дзеі Фауста, прычым адзінае рэальна існуючае;
- Städtisches Kaufhaus (гарадскі ўнівермаг) — першы будынак для кірмашоў у свеце. Зараз з’яўляецца домам для офісаў, невялікіх крамак і рэстаранаў. Нягледзячы на назву, знаходзіцца ў прыватнай уласнасці;
- Bundesverwaltungsgericht — Нямецкі федэральны адміністрацыйны суд. Быў найвышэйшым дзяржаўным судом паміж 1888 і 1945 гадамі.
Сярод месцаў, на якія варта звярнуць увагу, можна таксама вылучыць оперу і лейпцыгскі заапарк, у якім знаходзіцца самая вялікая калекцыя прыматаў у свеце. Nikolaikirche (Касцёл Св. Мікалая) быў месцам з якога пачаліся мірныя дэманстрацыі за ўз’яднанне Германіі. У Лейпцыгу таксама знаходзіцца музей «Дом Шылера»[de].
Міжнародныя сувязі
Адміністрацыя Лейпцыга падпісала пагадненні пра братэрства з наступнымі гарадамі:
- Кіеў, Украіна (1961)
- Балоння, Італія (1962)
- Кракаў, Польшча (1973)
- Брно, Чэхія (1973)
- Ліён, Францыя (1981)
- Фесалонікі, Грэцыя (1984)
- Гановер, Германія (1987)
- Ханджын, Кітай (1988)
- Франкфурт-на-Майне, Германія (1990)
- Бірмінгем, Вялікабрытанія (1992)
- Х’юстан, ЗША (1993)
- Траўнік, Боснія і Герцагавіна (2003)
Лейпцыг уваходзіць у сетку еўрапейскіх гарадоў Eurocities.
Вядомыя асобы
- Вальтэр Ульбрыхт
- Карл Густаў Карус
- Макс Клінгер
- Вячаслаў Іванавіч Мянькоўскі (нар. 1959) — беларускі гісторык. Доктар гістарычных навук (2003), прафесар (2009).
Заўвагі
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Лейпцыг- Афіцыйная старонка горада
Населеныя пункты паводле алфавіта
Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Вікіпедыя:Артыкулы са спасылкамі на элементы Вікідадзеных без беларускага подпісу
Гарады Саксоніі