wd wp Пошук: ⬜

Кацярына Ягелонка

Кацярына Ягелонка (па-польску. Katarzyna Jagiellonka, па-швед. Katarina Jagellonica av Polen 1 лістапада 1526, Кракаў, Рэч Паспалітая — 16 верасня 1583, Замак Трэ-Крунур Стакгольме, Каралеўства Швецыя) — герцагіня Фінляндыі (1562), каралева-кансорт Швецыі (1568), вялікая герцагіня Фінляндыі (1581). З роду Ягелонаў.

Біяграфія

Кацярына Ягелонка — малодшая дачка польскага караля Жыгімонта I і Боны Сфорца, жонка шведскага караля Юхана III, маці польскага караля і вялікаго князя літоўскага Жыгімонта III.

У 1561 году пасля смерці першай жонкі да яе сватаўся Іван Грозны, але яму было адмоўлена і ён жаніўся на Марыі Цемрукоўне. 4 кастрычніка 1562 года Кацярына ў Вільне ажанілася з сынам шведскага караля Густава I і братам кіруючага на той момант караля Эрыка XIV, герцагам фінляндскім Юханам. Юхан не атрымаў ад брата дазволу на шлюб, які спачатку не працівіўся. Але ў 1561 гадзе адбылася рэзкая перамена ў палітычных адносінах Рэчы Паспалітай і Швецыі з прычыны барацьбы за Лівонію. Пры гэтых умовах Эрыку XIV было нязручна, каб яго брат парадніўся з польскім каралём, і ён стаў адгаворваць Юхана ад шлюбу, аднак напоперак жаданню Эрыка XIV вяселле адбылося. Маладажоны пасяліліся ў замку Обу (Фінляндыя).

Дзейнасць Юхана у Лівоніі прымусіла Эрыка XIV объявить вайну брату. Дзеля захопу замку былі адпраўлены войскі і 12 жніўня 1563 году замак капітуліраваў. Ёхан быў адпраўлены ў замак Грыпсхольм (Швецыя). Кацярына па ўласнай волі пайшла з мужам у палон са спасылкай на надпіс на заручальным пярсцёнку — Nemo nisi mors — Ніхто, акрамя смерці [нас не разлучыць].

Эрык XIV заключыў саюз з Расіяй, што азначала, што ён пагадзіўся выдаць Катарыну былому свату Івану IV. Магчыма, цар планаваў выкарыстаць яе ў якасці закладніцы на перамовах з Рэччу Паспалітай. Аднак Эрык адмовіўся выконваць дамоўленасць. Кацярына накіравала Эрыку як мінімум два лісты з просьбай вызваліць ў 1565 годзе.

Пад час заключэння Кацярына нарадзіла ў 1564 году дачку Ізабылу (памерла ў 1566), у 1566 году — сына Жыгімонта, а 17 мая 1568 года — дачка Ганну.

У кастрычніку 1567 годзе Юхан і Кацярына памірыліся з Эрыкам XIV у Вэнтхольмене побач з замкам Свартшё, пасля чаго былі вызвалены. У гэты час Кацярына напісала сваёй сястры Сафіі: «Гасподзь Бог пазбавіў караля Швецыі яго розуму, што дапамагло нам вызваліцца», але яна таксама напісала, што Эрык не зусім з’ехаў з глузду, а «быў апантаны адчаем і раскаяннем з-за яго ўчынкаў, якія не даюць яму спакою»[6]. Увесну 1568 г. рускія пасланцы ў Стакгольме чакалі экстрадыцыі Кацярыны ў Расію. Неўзабаве пасля гэтага пачалося паўстанне Юхана і Карла супраць Эрыка. Падчас паўстання Кацярына жыла ў Вадстэне, а потым некалькі разоў наведвала манастыр у Вадстэны каб зрабіць ахвяраванні.

Кацярына ўрачыста уехала ў Стакгольм і была каранавана вясной 1569 года.

Кацярына выхавала сына Жыгімонта ў каталіцкай веры. У 1587 годзе ён стаў польскім каралём і вялікім князем літоўскім. У 1592 годзе ён стаў шведскім каралём, але яго прыхільнасць да каталіцызму і слабая сувязь з насельніцтвам краіны прывяло да яго змяшчэнню з трону ў 1599 году.

Кацярына памерла ў замку Трэ-Крунур 16 верасня 1583 года, пахавана ў саборы Упсалы [7].

Зноскі

1 2 3 4 Katarina Jagellonica — 1917.
1 2 Katarina Jagellonica // Nationalencyklopedin — 1999. Праверана 9 кастрычніка 2017.
↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #135566967 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 12 снежня 2014.
↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #135566967 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 27 красавіка 2014.
↑ (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
↑ Mattsson, Eva, Furstinnan: en biografi om drottning Katarina Jagellonica, Bring to Life, Vadstena, 2018
↑ С. J. Gardberg. Turun linnan kolme Katarinaa. Keuruu, 1995.

Літаратура

Herman Lindqvist: Historien om Sverige; Gustav Vasa och hans söner och döttrar (Gustav Vasa and his sons and daughters) (1997)
Åke Ohlmarks: Alla Sveriges drottningar (All the queens of Sweden) (1979).
Signum svenska kulturhistoria: Renässansen (The Renaissance) (2005)
Mattsson, Eva: Furstinnan — en biografi om drottning Katarina Jagellonica, Bring to Life, Vadstena, 2018