Карыбы
 |
У гэтага паняцця ёсць іншае значэнне Карыбы, індзейцы |
.mw-parser-output .t-geoinfobox td,.mw-parser-output .t-geoinfobox th{min-width:120px}.mw-parser-output .t-geoinfobox td:only-child,.mw-parser-output .t-geoinfobox th:only-child{text-align:center}.mw-parser-output .t-geoinfobox-name{font-size:110%;padding:2px}.mw-parser-output .t-geoinfobox-nickname{font-style:italic}.mw-parser-output .t-geoinfobox-cave th:only-child,.mw-parser-output .t-geoinfobox-mount th:only-child{background:#e7dcc3}.mw-parser-output .t-geoinfobox-surface th:only-child{background:#ffe4c4}.mw-parser-output .t-geoinfobox-blue th:only-child,.mw-parser-output .t-geoinfobox-water th:only-child{background:#c0daff}.mw-parser-output .t-geoinfobox-underwater th:only-child{background:#b0e0e6}.mw-parser-output .t-geoinfobox-green th:only-child{background:#d0f0c0}.mw-parser-output .t-geoinfobox-tomb th:only-child{background:#bbbbbb}.mw-parser-output .t-geoinfobox-yellow th:only-child{background:#fdeaa8}.mw-parser-output .t-geoinfobox-ny th:only-child{background:#cbd5c4;border:1px solid #aaaaaa}.mw-parser-output .t-geoinfobox-ny th:first-child:not(:only-child){background:#cbd5c4;text-align:right;padding:0 0.5em}.mw-parser-output .t-geoinfobox-grey th:only-child{background:#eaecf0}
Карыбы (англ.: Caribbean; састарэлая, памылковая назва — Вест-Індыя ад англ.: West Indies, літ. «Заходняя Індыя») — група астравоў у Атлантычным акіяне паміж Паўночнай і Паўднёвай Амерыкай. Адносіцца да Паўночнай Амерыкі.
Складаецца з Вялікіх і Малых Антыльскіх астравоў і Багамскіх астравоў і некаторых кантынентальных астравоў (каля ўзбярэжжа кантынента) у гэтым рэгіёне. Паверхня ўсіх астравоў роўная 244 890 км² (Вялікія Антыльскія — 216 260, Малыя Антыльскія — 14 095 і Багамскія — 14 535). Усе Антыльскія астравы значна ўзвышаюцца над узроўнем мора. Багамскія ж астравы ўтвораны каралавымі рыфамі. Самыя высокія горы знаходзяцца ў заходняй частцы Гаіці (Пік Дуартэ, 3087 м), ва ўсходняй частцы Кубы (2375 м) і ў паўночнай частцы Ямайкі (2341 м); усходнія берагі Малых Антыльскіх астравоў пакрыты раўнінамі; горы стромка спускаюцца ў даліны. Шматлікія бухты астравоў уяўляюць зручныя гавані. Куба, Віргінскія і Багамскія астравы акружаны велізарнымі каралавымі рыфамі, якія выступаюць на паверхню мора і пакрытымі пальмамі. Шматлікія астравы (асабліва Малыя Антыльскія) носяць сляды вулканічнага паходжання.
Вялікія Антыльскія астравы
| Востраў | Плошча, км² |
Насельніцтва, чал. (2009) |
Шчыльнасць насельніцтва, чал./км² |
Краіна |
|---|---|---|---|---|
| Куба | 110 860 | 11 242 621 | 101,41 |  Куба |
| Гаіці | 76 480 | 19 890 000 | 260,07 |  Дамініканская рэспубліка і  Рэспубліка Гаіці |
| Ямайка | 10 991 | 2 735 520 | 248,89 |  Ямайка |
| Кайманавы астравы | 264 | 54 878 | 207,87 |  Кайманавы астравы (Вялікабрытанія) |
| Пуэрта-Рыка | 9 104 | 3 994 259 | 438,74 |  Пуэрта-Рыка (ЗША) |
| Усяго | 207 435 | 37 862 400 | 182,53 | |
Малыя Антыльскія астравы і Багамскія астравы
Клімат
Клімат Карыбскіх астравоў даволі роўны. Гарачая і вільготная пара года, вясна, пачынаецца ў маі; у сярэдзіне месяца выпадае першы перыядычны дождж, штодня каля поўдня. Пасля 14-дзённых дажджоў пачынаецца сухое трапічнае лета; спякота некалькі змякчаецца марскімі прыбярэжнымі вятрамі і ўсходнімі пасатамі, якія дзьмуць на працягу цэлага года; аднак, нягледзячы на моцную спякоту, клімат — вільготны, што спрыяе развіццю тут жоўтых ліхаманак і іншых хвароб, уласцівых трапічным краінам. Чысцейшае і больш здаровае паветра — у горах. У ліпені дажджы мацнейшыя, асабліва на Вялікіх Антыльскіх астравах, а на Малых больш усяго дажджу выпадае ў жніўні і кастрычніку; тады ж адбываюцца вялікія разлівы рэк; са жніўня да кастрычніка бываюць ураганы, якія часта прыносяць вялікую шкоду. З канца лістапада пачынаецца зіма (параўнальна сухі час), якая працягваецца да мая — самая лепшая і прыемная пара года.
Раслінны і жывёльны свет
Астравы пакрыты пышнай амерыканскай расліннасцю; у нізінах — трапічныя расліны, у горах — еўрапейскія фруктовыя дрэвы; у цэнтральных раёнах вялікіх астравоў - велізарныя лугавыя прасторы (саванны). Галоўнае багацце астравоў складаюць прадукты тэхнічных раслін; ваніль дзіка расце ў лясах Ямайкі, агава — на Кубе і Багамскіх астравах; на шматлікіх астравах растуць індыга, какава, какосавыя пальмы, тытунь, бавоўнік. Хлебнае дрэва перасаджана з Таіці на Ямайку. Са збожжавых раслін шмат апрацоўваюць кукурузы, пшаніцы ж вельмі мала. Галоўныя артыкулы экспарту — цукар і кофе. Цукровы трыснёг, які расце на Карыбскіх астравах, быў перавезены сюды з Канарскіх астравоў іспанцамі ў XVI ст., а кафейнае дрэва — галандцамі і французамі з Аравіі.
Да прыбыцця еўрапейцаў на астравах было вельмі мала туземных відаў чацвераногіх жывёл: агуці, пекары (мексіканская свіння), апосум і пароды невялікіх малп; даволі шмат скарпіёнаў, змей; у ціхіх водах жывуць кайманы. На Ямайцы ловяць чарапах; птушкі адрозніваюцца пярэстым апярэннем: папугаі, калібры. Усё свойскія жывёлы перавезены з Еўропы, і цяпер рагатая скаціна і коні сустракаюцца ў дзікай прыродзе, як і ў саваннах Паўднёвай Амерыкі.
Воды карыбскага басейна поўныя жыцця. Прыбярэжныя каралавыя рыфы даюць прытулак велізарнай колькасці жывых істот. Розныя віды беспазваночных, храстковыя і касцявыя рыбы. З буйных драпежнікаў тут водзяцца розныя віды акул, у тым ліку бычыная акула, тыгровая акула, шаўковая акула і карыбская рыфавая акула.
Гл. таксама
Зноскі
Літаратура
- В. В. Пименов, В. Г. Стельмах. Этнические процессы в странах Карибского моря.
- Пры напісанні гэтага артыкула выкарыстоўваўся матэрыял з Энцыклапедычнага слоўніка Бракгаўза і Ефрона (1890—1907).
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Карыбы
Катэгорыя·Картка на Геакары: Выправіць: Каардынаты
Катэгорыя·Вікіпедыя·Карткі з састарэлым параметрам Карта
Катэгорыя·Астравы Карыбскага мора
Катэгорыя·Геаграфія Амерыкі
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Катэгорыя·Прыродныя геаграфічныя аб’екты паводле алфавіта
Category:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%96 %D0%B7 %D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BC%D1%96
Катэгорыя·Архіпелагі паводле алфавіта
Катэгорыя·Вест-Індыя
Катэгорыя·Краіны Карыбскага басейна
Катэгорыя·Матэрыялы ЭСБЕ