У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Шлем.
шчыт
(тарча)
эмалі або металы
шчыта-
трымальнік
шчыта-
трымальнік
дэвіз
клейнод
бурэлет
намёт
шлем
(прылбіца)
карона
пастамент
ордэн
гербавыя фігуры
стужка для размяшчэння дэвізу
Элементы герба
Шлем[1][2], прылбіца[1][3], або гелм[2] (фр.: le casque) — адзін з элементаў герба, упрыгажэнне гербавага шчыта. Уяўляе сабой выяву часткі ўзбраення, назначэнне якой — ахова галавы і шыі рыцара. На шлеме змяшчаецца бурэлет, карона, клейнод.
Шлемы бываюць закрытыя і адкрытыя. На шчыце знаходзіцца пасярэдзіне[2]. Шлем, павернуты направа, сведчыць аб старажытнасці герба альбо рода яго ўладальніка[3], з XV ст. шлемы сталі рабіць павернутымі да гледача[2].
Калі на шчыце сустракаюцца два шлемы і болей (але абавязкова парамі), тады іх краты павінны быць павернуты адзін да аднаго. Калі іх тры — сярэдні шлем павернуты проста, а тыя, што па баках, павінны быць павернуты кратамі да яго[2].
На думку геральдыста Аляксея Шаланды тэрмін «прылбіца», уведзены А. Цітовым, наўрад ці ён можа задаволіць айчынных геральдыстаў, не зусім удалым ён таксама лічыць тэрмін «шолам». Паводле беларускіх слоўнікаў другой паловы XVI — першай паловы XVII ст., у слова «шлем» было некалькі адпаведнікаў: «прилбица», «мисюрка», «шишак». Апошнім варыянтам, «шишак», карыстаўся ў першай палове XVII ст. аўтар геральдычнага трактата князь Ю. А. Ябланоўскі[2].
Набольш шырока ў шляхецкай геральдыцы Вялікага Княства Літоўскага выкарыстоўваўся іншы тэрмін — «гелм». Ён паходзіў ад нямецкага слова «helm», якое трапіла спачатку ў Польшчу і замацавалася там у форме «hełm», а пазней перайшло ў беларускую мову[2].
Адрозніваюць шлемы:
шлем імператара і каралёў — залаты адкрыты шлем без кратаў[2];
у прынцаў крыві, герцагаў і вялікіх князёў — адкрыты срэбраны шлем[2];
У графаў — срэбраны шлем з дзевяццю крацінамі, павернуты на тры чвэрці[2];
У баронаў — срэбраны шлем з сямю крацінамі, павернуты на тры чвэрці;
у старажытнай шляхты — срэбраны шлем з сямю крацінамі, павернуты ў профіль[2];
у набілітаванай шляхты — срэбраны шлем з амаль апушчанымі кратамі, павернуты ў правы бок і профіль[2];
у незаконнанароджаных — срэбраны шлем з апушчанымі кратамі, павернуты проста[2].