wd wp Пошук: ⬜

Востраў Святой Алены

.mw-parser-output .t-geoinfobox td,.mw-parser-output .t-geoinfobox th{min-width:120px}.mw-parser-output .t-geoinfobox td:only-child,.mw-parser-output .t-geoinfobox th:only-child{text-align:center}.mw-parser-output .t-geoinfobox-name{font-size:110%;padding:2px}.mw-parser-output .t-geoinfobox-nickname{font-style:italic}.mw-parser-output .t-geoinfobox-cave th:only-child,.mw-parser-output .t-geoinfobox-mount th:only-child{background:#e7dcc3}.mw-parser-output .t-geoinfobox-surface th:only-child{background:#ffe4c4}.mw-parser-output .t-geoinfobox-blue th:only-child,.mw-parser-output .t-geoinfobox-water th:only-child{background:#c0daff}.mw-parser-output .t-geoinfobox-underwater th:only-child{background:#b0e0e6}.mw-parser-output .t-geoinfobox-green th:only-child{background:#d0f0c0}.mw-parser-output .t-geoinfobox-tomb th:only-child{background:#bbbbbb}.mw-parser-output .t-geoinfobox-yellow th:only-child{background:#fdeaa8}.mw-parser-output .t-geoinfobox-ny th:only-child{background:#cbd5c4;border:1px solid #aaaaaa}.mw-parser-output .t-geoinfobox-ny th:first-child:not(:only-child){background:#cbd5c4;text-align:right;padding:0 0.5em}.mw-parser-output .t-geoinfobox-grey th:only-child{background:#eaecf0}

Востраў Святой Алены (англ.: Saint Helena) — востраў на поўдні Атлантычнага акіяна. Уваходзіць у склад брытанскай заморскай тэрыторыі Астравы Святой Алены, Ушэсця і Трыстан-да-Кунья.

Агульная плошча — 121,7[1] км². Насельніцтва — 4255 чал. (2008 г.).

Гісторыя

Востраў быў адкрыты партугальскім мараплаўцам Жуанам да Нова 21 мая 1502 г. і названы ў гонар Святой Алены. Некаторы час ён з’яўляўся месцам прыпынку партугальскіх караблёў, якія накіроўваліся з Еўропы ў Азію і зваротна. Для папаўнення запасаў маракі інтрадуцыравалі коз, свінняў, аслоў і фруктовыя расліны. У XVI ст. на востраве Святой Алены 30 гадоў у добраахвотнай высылцы жыў асуджаны раней у Гоа Фернан Лопіш (памёр у 1545 г.). Пасля першых 10 гадоў жыцця ў адзіноце яго даставілі ў Еўропу, дзе ён быў памілаваны партугальскім каралём, аднак пры сустрэчы з Папам Рымскім выказаў жаданне зноў вярнуцца на Святую Алену. У 1580 г. на востраве спыняўся Фрэнсіс Дрэйк.

У 1633—1651 гг. востраў Святой Алены належаў Нідэрландам. У 1657 г. Олівер Кромвель выдаў дазвол на стварэнне на ім калоніі англійскай Ост-Індскай кампаніі. У 1659 г. было заснавана ўмацаванае паселішча, якое пасля рэстаўрацыі англійскай манархіі атрымала назву Джэймстаўн (у гонар караля Джэймса II). Некалькі месяцаў у 1673 г. калонія знаходзілася пад галандскай акупацыяй, але зноў была вернута англічанамі.

У 1815—1821 гг. у высылцы ў Лонгвудзе правёў свае апошнія гады жыцця Напалеон I Банапарт. Пазней на востраў Святой Алены высылалі бураў.

Да будаўніцтва Суэцкага канала, востраў заставаўся важнай кропкай на шляху караблёў у Індыйскі акіян. Разам з тым, тут існавала плантацыйная гаспадарка. Вырошчваліся на продаж тытунь, кава, бавоўна і іншыя таварныя культуры. Для працы на плантацыях увозіліся рабы, галоўным чынам з Афрыкі. З кан. XVIII ст. — таксама закантрактаваныя рабочыя з Кітая, Мадэйры і іншых месцаў. З 1907 г. асноўнай таварнай культурай стаў навазеландскі лён.

У 1833 г. было адменена рабства, адбылася рэарганізацыя кіравання ў сувязі з перадачай маёмасці Ост-Індскай кампаніі брытанскай кароне. З гэтага часу на востраў прызначаўся цывільны губернатар.

У 1836 г. востраў Святой Алены наведаў Чарлз Роберт Дарвін, які быў захоплены мясцовымі эндэмічнымі відамі.

У 1981 г. зноў адбылася рэарганізацыя кіравання. Святая Алена была пераўтворана з калоніі ў заморскую тэрыторыю. 1 верасня 2009 г. пачала дзейнічаць новая Канстытуцыя, якая фармальна зраўнавала правы вострава Святой Алены з двумя іншымі часткамі ў складзе брытанскай заморскай тэрыторыі Астравы Святой Алены, Ушэсця і Трыстан-да-Кунья.

Прырода і геаграфія

Востраў Святой Алены мае вулканічнае паходжанне. Сфарміраваўся ў выніку вывяржэння каля 7 млн гадоў таму. Даволі ізаляваны, да бліжэйшага афрыканскага ўзбярэжжа больш за 2000 км. Цэнтральную частку займае горны масіў вышынёй да 818 м (пік Дыяны, пік Актыён)[1]. Большую частку вострава ўтвараюць базальты. У паўднёвай частцы некалькі кратараў патухлых вулканаў.

Клімат трапічны пасатны, але ў розных частках вострава значна змяняецца. На паўночным падветраным баку сярэдняя тэмпература ўлетку (са студзеня па красавік) 21—28 °C, у астатнія месяцы — 17—24 °C. Колькасць ападкаў — толькі 140 мм за год. У горнай частцы сярэдняя тэмпература ў зімовыя месяцы — 5—6 °C, а сярэдняя колькасць ападкаў — 750—1000 мм у год.

У XVI ст. усю тэрыторыю вострава пакрывалі лясы. У наш час яны захаваліся толькі на ўзвышшах. Прычым, большая частка сучаснай флоры складаецца з інтрадуцыраваных відаў. Тут растуць дзікі банан, эўкаліпт, партулак буйнакветны, хвоя, цытрусавыя, кіпарыс [1] і іншыя завезеныя чалавекам расліны. Эндэмічная флора (у большасці — капуставыя дрэвы родаў Pladaroxylon leucadendron, Lachanodes arborea i Melanodendron integrifolium) захавалася пераважна на верхніх тэрасах гор. Былі апісаны, але ўжо зніклі рэдкія паласатае дрэва (Acalypha rubrinervis) і святааленская аліва (Nesiota elliptica).

Жывёльны свет прадстаўлены птушкамі, адзічэлымі катамі, сабакамі, выпадкова ўвезенымі пацукамі і г. д. Козы, свінні і трусы, якія нанеслі ў мінулым значныя страты мясцоваму расліннаму свету зараз вынішчаны. Нацыянальным сімвалам з’яўляецца эндэмічная ржанка. Яна прадстаўлена на гербе вострава.

У 1996 г. на Святой Алене быў створаны першы нацыянальны парк вакол піка Дыяны. У 2000 г. распрацавана праграма «Міленіум» па ўзнаўленню лясоў.

Адміністрацыйны цэнтр — горад Джэймстаўн.

Насельніцтва

1981 г. — прыкладна 5200[1] чал.
2008 г. — 4255 чал.

Мясцовыя жыхары сентэленцы (Saint Helenians) — нашчадкі выхадцаў з Еўропы, Афрыкі і Азіі адрозніваюцца значным расавым змяшэннем. Дзякуючы гэтаму, як сцвярджаў Чарлз Роберт Дарвін, мясцовыя жанчыны — найпрыгажэйшыя ў свеце. Размаўляюць на мясцовым непісьменным дыялекце англійскай мовы. Нягледзячы на малыя памеры вострава, у яго розных частках існуюць розныя гаворкі.

Паколькі ў большасці жыхароў аднолькавыя імёны і прозвішчы, распаўсюджаны звычай даваць мянушкі, якія ўжываюцца ў афіцыйных дакументах.

Асноўная рэлігія — хрысціянства, прадстаўленая рознымі пратэстанцкімі плынямі.

З-за эканамічных праблем назіраецца сталая эміграцыя, у асноўным на Востраў Ушэсця, у Паўднёва-Афрыканскую Рэспубліку і Вялікабрытанію.

Улада і кіраванне

Згодна канстытуцыі, прынятай 1 верасня 2009 г., выканаўчая ўлада ўзначальваецца губернатарам, які таксама прадстаўляе брытанскую манархію. З 2011 г. яго пасаду займае Марк Эндру Кейпс.

Заканадаўчая ўлада прадстаўлена аднапалатным Заканадаўчым Саветам. 12 яго членаў выбіраюцца жыхарамі вострава тэрмінам на 4 гады, 1 месца займае сам губернатар, 2 месца — выканаўчыя афіцэры (прызначаюцца губернатарам).

Выканаўчая ўлада прадстаўлена Выканаўчым Саветам на чале губернатара. У яго склад уваходзяць 2 выканаўчыя афіцэры і 6 выбраных членаў з Заканадаўчага Савета.

Судовая ўлада падпарадкоўваецца генеральнаму пракурору.

Палітычных партый і арганізацый няма.

Востраў адміністрацыйна падзелены на 8 раёнаў (districts). Галоўны адміністрацыйны цэнтр — Джэймстаўн.

Эканоміка

Астравіцяне займаюцца таварнай сельскай гаспадаркай — вырошчваннем лёну і кавы для знешняга продажу, а таксама садавіны і гародніны для мясцовага ўжытку. Прамысловасць прадстаўлена дробнымі і саматужнымі прадпрыемствамі, якія абслугоўваюць мясцовае насельніцтва. У 2004 г. на 218 прыватных прадпрыемствах і ў крамах працавала 886 чалавек (45 працэнтаў ад усёй працоўнай сілы). Занятасць у дзяржаўным сектары характарызуецца высокай цякучасцю кадраў з-за сталай эміграцыі.

З 1976 г. на востраве карыстаюцца асабістай валютай — фунтам Святой Алены. Адзіны банк — Банк Святой Алены. Значную частку дзяржаўнага бюджэту складаюць датацыі з Вялікабрытаніі.

Турызм

З-за аддаленасці вострава ён рэдка наведваецца турыстамі. У асноўным, гэта пасажыры круізных суднаў. Аднак тут шмат цікавых месцаў: старыя англійскія кварталы і лесвіца Якаба (злучае горад з месцам старога форта на гары) у Джэймстаўне, музей Напалеона ў Лонгвудзе. На востраве арганізуюцца пешыя і конныя шпацыры. Грамадзяне Беларусі, якія накіроўваюцца на востраў Святой Алены з турыстычнымі мэтамі, маюць права безвізавага знаходжання да 90 дзён[2].

Галерэя

Выгляд вострава звонку
Дом у Лонгвудзе — апошні прытулак Напалеона
Англіканская царква ў Джэймстаўне
Лесвіца Якаба
Ржанка Святой Алены
Trochetiopsis erythroxylon

Зноскі

1 2 3 4 Африка: энциклопедический справочник. Т. 2. Л—Я / Гл. ред. А. Громыко. Ред. колл. В. М. Власов, Н. И. Гаврилов и др. — М.: Советская энциклопедия, 1987. — С. 344. — 671 с. с илл.
↑ saint-helena.visahq.com

Літаратура

Святой Алены востраў // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 14: Рэле — Слаявіна. — С. 279—280. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14), ISBN 985-11-0035-8.
Африка: энциклопедический справочник. Т. 2. Л—Я / Гл. ред. А. Громыко. Ред. колл. В. М. Власов, Н. И. Гаврилов и др. — М.: Советская энциклопедия, 1987. — С. 344. — 671 с. с илл. (руск.)

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Востраў Святой Алены
The Official Government Website of Saint Helena
The Saint Helena Virtual Library and Archive
Saint Helena Island Information website
Charles Darwin, The Voyage of the Beagle, Chapter 21 — Mauritius to England