wd wp Пошук:
    ⬜

    Рашызм

    Знак Z выкарыстоўваюць расійскія вайскоўцы і рэкламуе дзяржаўная прапаганда падчас расійскага ўварвання ва Украіну ў 2022 годзе ў разгар расійска-ўкраінскай вайны.
    Георгіеўская стужка, якая актыўна выкарыстоўвалася падчас расійскага ўварвання ва Украіну ў 2022 годзе ў разгар расійска-ўкраінскай вайны і як сімвал падтрымкі пуцінізму ў Расіі

    Рашызм (руск.: рашизм; англ.: Ruscism, Rashism; ад англ.: Russia, Russian — у маўленні Раша, і італ.: fascismo — фашызм, з канчаткам -ізм), або расійскі фашызм — палітычная ідэалогія і сацыяльныя практыкі кіроўнага рэжыму Расіі ў першай чвэрці ХХІ ст., заснаваная на ідэях «асаблівай цывілізацыйнай місіі» расіян, у прыватнасці рускіх, шавінізме, нецярпімасці да культурных элементаў іншых народаў, таталітарызме і імперыялізме савецкага ўзору, выкарыстанні рускага праваслаўя як маральнай дактрыны і геапалітычных інструментаў уплыву, найперш — энерганосьбітаў.[1][2][3]

    Расійскі палітолаг Андрэй Піянткоўскі сцвярджае, што ідэалогія расійскага фашызму шмат у чым падобная да нямецкага фашызму (нацызм), а прамовы прэзідэнта Уладзіміра Пуціна адлюстроўваюць ідэі падобныя да ідэй Адольфа Гітлера.[4] Вынікам нарошчвання рашызму стала расійскае ўварванне ва Украіну ў 2022 годзе.

    Этымалогія і азначэнні

    Слова «рашызм» утворана злучэннем англійскамоўнай назвы краіны Russia (Раша) з міжнародным словам «fascism». Таксама абыгрываецца сугучча слоў рашызм і расізм. Рашызм — своеасаблівая таталітарная, фашысцкая ідэалогія[5], сімбіёз асноўных прынцыпаў фашызму і сталінізму. Гэта аснова расійскай захопніцкай геапалітыкі, накіраванай на акупацыю і анексію іншых дзяржаў, часта адзначаную ідэяй «збірання рускіх земляў» і заснаванай на мясцовым супрацоўніцтве і падтрымцы прарасійскіх палітычных сіл у іншых краінах.

    Гісторыя

    Шматкватэрны дом у Кіеве (вул. Лабаноўскага, 6) разбамбілі расійскімі ракетамі

    Паняцце шырока распаўсюдзілася ў нефармальных колах у 2008 годзе — падчас расійска-грузінскай вайны 2008 года.[6][7][8][9][10] Другая хваля распаўсюджвання адбылася падчас анексіі Аўтаномнай Рэспублікі Крым Расійскай Федэрацыяй, збіцця Boeing 777 пад Данецкам 17 ліпеня 2014 года і пачатку расійска-ўкраінскай вайны ў 2014 годзе.[11][12][13]

    Паняцце ўведзена Герцэнам у рамане «Былое і думы»[ru]" (1868) як «расіянізм» для абазначэння рускай экстрэмісцкай плыні ў Расійскай імперыі. Адраджэнне паняцця — заслуга прэзідэнта Чачэнскай Рэспублікі Ічкерыя Джахара Дудаева[14], які ўбачыў галоўную рысу расіянізму ў тэрытарыяльнай экспансіі Расіі на Каўказе, гэтую лінію ўспрымання працягнулі Шаміль Басаеў і Аслан Масхадаў, напрыклад:

    « Ваша вялікаруская мара — седзячы па горла ў гаўне, зацягнуць туды ўсіх астатніх. Гэта і ёсць Расіянізм. »

    Барыс Грушын бачыў у аснове расіянізму феадальнае рабства і рабства, яго праціўнікі называлі гэтую пазіцыю русафобскай. Аднак прадстаўнікі рускага нацыяналізму ператварылі гэтае паняцце (як спалучэнне «рускага імперыялізму» з «айчынным нацыяналізмам») у аснову сваёй ідэалогіі. Так нацыяналіст Аляксандр Іваноў-Сухарэўскі агучыў праект пабудовы Святой Русі — звышдзяржавы (класавай імперыі) на чале з народам славяна-русаў, аб’яднаным крывёю, мовай і гісторыяй.

    Сярод шматлікіх радыкальных нацыяналістычных рухаў 1990-х гадоў у Расіі, ультраправая фашысцкая Народная нацыянальная партыя Расіі (НПП), заснаваная ў 1994 годзе Аляксандрам Івановым-Сухарэўскім, дырэктарам па адукацыі, і Аляксеем Шырапаевым, натхнёная фашызмам у італьянскім стылі, выдавала сябе за руска-праваслаўную і казацкі рух, распаўсюджвала ідэалогію, якую яна называла «русізмам». Гэтая ідэалогія была спалучэннем папулізму, расавай і антысеміцкай містыкі, нацыянальнай экалагічнасці, праваслаўя і настальгіі па цары. Партыя налічвала ўсяго некалькі тысяч членаў, але гістарычна ўплывала на пазапарламенцкую сцэну ў Расіі праз вядомыя газеты «Я русский», «Наследие предков», «Эра России». Неўзабаве партыя сутыкнулася з законам за распальванне міжнацыянальнай варожасці, «Я русский» ўрэшце была забаронена ў 1999 годзе, а Іваноў-Сухарэўскі быў асуджаны на некалькі месяцаў зняволення, але пасля вызвалення заставаўся важнай фігурай у колах, блізкіх да Саюза пісьменнікаў Расіі і працягваў сваю дзейнасць.[15]

    Асноўныя рысы і характарыстыкі рашызму

    Марш памяці Барыса Нямцова ў Маскве 27 лютага 2016 года. Выгляд знутры. Плакат «Стоп рашызм».

    У аснове рашызму, які ўжо цалкам замацаваўся ў афіцыйнай ідэалогіі, ляжаць адмаўленне прававой дзяржавы і зацвярджэнне закону сілы, непавага да суверэнітэту суседзяў і самасцвярджэнне праз самавольства і гвалт[5]. Увогуле, гэтыя рысы ўласцівыя любой расійскай уладзе і дасталіся ад Залатой Арды[16]. Адной з асноў рашызму з’яўляецца ідэалогія духоўнай тэорыі РПЦ пра «богаабранасць» рускіх[17].

    На думку расійскага гісторыка Аляксандра Скобава, рашызм — гэта эклектычная сумесь вялікадзяржаўнага шавінізму, настальгіі па савецкім мінулым і цемрашальства праваслаўя. Рашызм таксама характарызуецца пагардай да асобы, жаданнем растварыць асобу ў «большасці» і здушыць меншасць. Рашызм характарызуецца нявер’ем у дэмакратычныя працэдуры, бо «усё гэта толькі інструмент тонкай маніпуляцыі» (сам рашызм аддае перавагу грубым маніпуляцыям). Рашызм зыходзіць з таго, што «народны дух» і «вышэйшы агульны інтарэс» праяўляюцца не праз фармальныя выбарчыя механізмы, а ірацыянальным, містычным спосабам з-за правадыра, які такім стаў таму, што здолеў усіх астатніх падчысціць.[5]

    Палітолаг Станіслаў Бялкоўскі сцвярджае, што рашызм маскіруецца пад антыфашызм, але мае фашысцкі твар і сутнасць.[18] Палітоляг Руслан Ключнік адзначае, што расійская эліта лічыць сябе ўпаўнаважанай будаваць уласную «сувэрэнную дэмакратыю» без спасылкі на заходнія стандарты, але з улікам расійскіх дзяржаваўтваральных традыцый. Адміністрацыйны рэсурс у Расіі — адзін са сродкаў захавання дэмакратычнага фасаду, які хавае мэханізм абсалютнай маніпуляцыі волевыяўленнем грамадзян.

    Ідэалогія рашызму

    Інгрэдыенты

    Рашызм — гэта квазіідэалогія, якая ўяўляе сабой спрэчную сумесь імперыі, вялікадзяржаўнага шавінізму і рэлігійнага традыцыяналізму, заснаваная ў асноўным на настальгіі па савецкім мінулым. Ідэалогія супрацьстаіць заходнім, ліберальна-дэмакратычным каштоўнасцям і інстытутам, уключаючы свабодныя выбары і іншыя грамадзянскія правы і свабоды. Ідэалогія рашызму грунтуецца на нянавісці і зайздрасці да заходніх дэмакратый — Еўропа, ЗША, Канада. У аснове гэтай ідэалогіі — культ нацыянальнага правадыра, які вярнуў Расіі «веліч».[19]

    Ідэалогія рашызму дзіўным чынам спалучае погляды на свет як на поле татальнай жорсткай барацьбы за выжыванне з прэтэнзіяй на высокую духоўнасць, да якой, на думку рашыстаў, астатні свет не можа падняцца.[5] У той жа час гэтая ідэалогія з’яўляецца квінтэсенцыяй хуліганства і хамства. У той жа час некаторыя праявы заходняй культуры, такія як легалізацыя прастытуцыі, правы сэксуальных меншасцей («гейропа»), наркаманаў і інш., могуць быць выкарыстаны для апраўдання «адсутнасці духоўнасці» ў іншых народаў або наадварот — як цывілізацыйная прыналежнасць Расіі да супольнасці цывілізаваных краін.[20]Рашызм — гэта спалучэнне канцэпцыі «асаблівага шляху», пра якую так шмат казалі бальшавікі, з нацысцкай ідэяй перавагі, але не расавай, а духоўнай — на выхадзе давала забойную сумесь, якая называлася «русский мир».[21]

    Прафесар Алег Грынёў лічыць, што рашызм трэба выразна адрозніваць ад пуцінізму, бо рашызм тычыцца ідэалагічнага абгрунтавання авантурнай палітыкі цяперашняга расійскага дыктатара Пуціна. Маскоўскі імперыялізм, пры якім ідэалагічныя супернікі (партыйныя ідэолагі, і шавіністы, і антыкамуністы) аб’ядноўваліся дзеля эканамічнага і палітычнага шантажу дзяржаў на тэрыторыі былой імперыі; бальшавізм цяпер можна разглядаць толькі як форму рашызму. У сваю чаргу клерыкальную версію рашызму спрабуе рэалізаваць маскоўскі патрыярх Кірыл, пра што сведчыць яго канцэпцыя «русского мира». У аснове рашызму ляжыць непрыманне заходняй цывілізацыі, якая супрацьстаіць свайго роду рускай (еўразійскай) цывілізацыі. Маскоўская інтэлігенцыя пагаджаецца з аўтакратам Пуціным, які імкнецца пакласці канец царскаму і бальшавіцкаму ўкраінацыду. Цяпер рашызм — гэта ідэйная аснова пуцінізму. Гісторыя пацвердзіла, што рашызм прадугледжвае перш за ўсё знішчэнне ўкраінцаў як нацыянальнай супольнасці[2].

    Функцыі

    На думку прафесара Аляксандра Кастэнкі [22], рашызм — гэта ідэалогія, якая грунтуецца на ілюзіях і апраўдвае дапушчальнасць любога самавольства дзеля няправільна трактаваных інтарэсаў расійскага грамадства. У знешняй палітыцы рашызм праяўляецца, у прыватнасці, у парушэнні прынцыпаў міжнароднага права, навязванні свету сваёй версіі гістарычнай праўды выключна на карысць Расіі, злоўжыванні правам вета ў Радзе Бяспекі ААН і г. д. Ва ўнутранай палітыцы рашызм — гэта парушэнне правоў чалавека на свабоду думкі, пераслед удзельнікаў «дысідэнцкага руху», выкарыстанне СМІ для дэзінфармацыі свайго народа і гэтак далей. Аляксандар Кастэнка таксама лічыць рашызм праявай сацыяпатыі.

    Рашызм выконвае функцыю замены рэлігіі, даючы адэпту адчуванне прыналежнасці да барацьбы паміж «дабром і злом», напаўняючы сэнсам сваё існаванне, апраўдваючы цяжкасці і ахвяры, якія ён прыносіць у рэальнасць, пазбаўляючы яго ад комплексу непаўнавартасці [23].

    На думку Міколы Таменкі, «рашызм» — чалавеканенавісніцкая ідэалогія, якая істотна не адрозніваецца па змесце ад фашызму ці сталінізму. Расія, якая першапачаткова змагалася за інфармацыю і ідэалогію, падтрымлівае ўсе метады ва ўсім свеце (у тым ліку і ваенныя) знішчэння тых, хто не падтрымлівае ідэалогію «русского мира», і забяспечвае рэалізацыю гэтай ідэалогіі любымі сродкамі [24].

    Рашысты

    Прыхільнікаў рашыскай ідэалогіі звычайна часам называюць «рашыстамі» альбо «ватнікамі».[19][25]

    Псіхалогія рашыстаў — гэта псіхалогія варожасці, уяўленне аб тым, што нават у Расіі ўсюды ёсць замежнікі. Гэтай псіхалогіяй валодаюць людзі, глыбока пакрыўджаныя ўяўнымі ці рэальнымі прыніжэннямі, якім іх падвергнуў Захад. Але ў часы, калі «Расія моцная», у рашыстаў нібыта ёсць магчымасць адпомсціць. [19] [26]

    Адметная рыса рашыскай свядомасці — надзея на сілу. Важнай рысай рашыстаў з’яўляецца мёртвае і палемічнае разуменне гісторыі Расіі, ператварэнне яе ў набор культавых дат, якім пакланяюцца і якім вераць рашысты. [19]

    Павярхоўнае, падазронае («вакол ворагі, нас усе хочуць з’есці») і ўвогуле даволі злоснае стаўленне да гэтага карумпаванага свету, погляд на яго як на патэнцыйную здабычу рашысты спалучаюць з дзіцячым наіўным вобразам, што «нас ніхто не любiць». Яны хочуць, каб iх любiлі — як Вялікага Брата. Рашысты распаўсюджваюць патрыярхальныя прынцыпы на адносіны паміж народамі. Яны перакананыя, што люб можна прымусіць, што «сцерпіцца-злюбіцца», што «б’е — значыць, любіць», таму што «для іх жа дабра». [5]

    Адзін з самых вядомых расійскіх акцёраў-рашыстаў Іван Ахлабысцін лічыць, што «рашызм — гэта выбар мудрага», і даказвае сваю вернасць сваім перакананням татуіроўкай на руцэ, якую ён называе «брэндам рашыстаў».[27] Ахлабысцін кажа пра рашызм так:

    " Рашызм — гэта добра. Ён кансалідуецца на міжнародным узроўні, паступова. Рашызм — гэта здольнасць лічыць сябе ўцягнутым у нешта глыбока правільнае, духоўнае, што вынікае з усведамлення таго, што цяпер Расія — апошні бастыён, які стрымлівае чорную хвалю безаблічнага індывідуалізму, цынічнага спажывання, звярынай пажадлівасці і абыякавай жорсткасці. Рашызм — гэта жывое, трапяткое сэрца, поўнае веры ў магчымасць зрабіць усіх на зямлі шчаслівымі. Рашызм — ідэалогія героя. Рашызм — гэта паэзія закаханага. Рашызм — гэта міласэрнасць святога. Рашызм — гэта выбар мудрых. Я б ганарыўся, калі б мяне палічылі рашыстам. Я паспрабаваў бы адказаць на гэта высокае імя. Няхай жыве рашызм! "

    Рашызм у масавай культуры

    Гл. таксама

    Спасылкі

    1. ↑ Остап Кривдик Рашизм
    2. 1 2 Професор Олег Гринів: РАШИЗМ ІЗ ПРИЦІЛОМ НА УКРАЇНОЦИД (нявызн.) (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 27 червня 2015. Праверана 24 вересня 2014.
    3. ↑ (руск.) Рашизм как идеология Кремля (нявызн.) (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 9 снежня 2020. Праверана 2 сакавіка 2022.
    4. ↑ «Просто рашизм». Телеканал 1+1, 24 березня 2014
    5. 1 2 3 4 5 Александр Скобов. «Циммервальдская левая» // Грани.Ру / Блоги (в блоге Свободное место) 22.03.2014
    6. ↑ «Это, детка — Рашизм!» — новый хит про Россию заполонил Интернет [Видео] (руск.)
    7. ↑ Росія і рашисти: хто стоїть за спиною Путіна
    8. ↑ Настоящий «рашизм»: в России составляют списки евреев, которых нужно депортировать как «несогласных» с Путиным
    9. ↑ Томенко назвал борьбу с «рашизмом» новым серьезным мировым испытанием (руск.)
    10. ↑ Рашизм — не пройдет, или трудно быть человеком (руск.)
    11. ↑ Мир должен осудить рашизм и нового фюрера в лице Путина и привлечь военных преступников к ответственности на Киевском процессе
    12. ↑ Остановить рашизм. Новый урок для мира
    13. ↑ Ігор Гулик «Рашизм»
    14. ↑ «Русизм — это особая форма человеконенавистнической идеологии, основанная на великодержавном шовинизме, полной бездуховности и безнравственности. Отличается от известных форм фашизма, расизма, национализма, особой жестокостью, как к человеку, так и к природе…Обладая рабской психологией, паразитирует на ложной истории, на оккупированных территориях и угнетаемых народах». Джохар Дудаев, лидер чеченского национально-освободительного движения, убитый спецслужбами России.— АРГУМЕНТ, 2014-03-19 09:40
    15. ↑ Marlène Laruelle «In the Name of the Nation», Palgrave Macmillan, 2009, ISBN 978-0-230-10123-4, 272 стор. (англ.) , с. 53
    16. ↑ Суть и природа российской власти в 2х минутах — историк РАН Юрий Пивоваров // YouTube
    17. ↑ (руск.) Олег Леусенко. Почему русские всех ненавидят? Даже себя… (нявызн.) (недаступная спасылка) (4 мая 2014). Архівавана з першакрыніцы 9 снежня 2020. Праверана 2 сакавіка 2022.
    18. ↑ (руск.) Путин будет захватывать новые территории, чтобы проложить путь к Балканам — эксперты (руск.)
    19. 1 2 3 4 Алексей Мельников. Рашизм против россиян
    20. ↑ «Наши геи продвигаются по службе и я лично вручаю им ордена», — Путин о гомосексуалистах в России. ВИДЕО (руск.)
    21. ↑ Олексій Кафтан. Почему рашизм обречен на забвение. Щомісячник «Власть денег» за травень 2015 (№ 5/430)
    22. ↑ Олександр КОСТЕНКО. Що таке «рашизм»? (нявызн.) (18 березня, 2014 р.). (укр.)
    23. ↑ Credo quia absurdum. Что такое рашизм?
    24. ↑ Микола Томенко: у ХХІ столітті з’явилася нова чума — «рашизм».
    25. ↑ Яких росіян називають “ватниками”? (нявызн.) (10-04-2014).
    26. ↑ Політичне життя росіян за три роки: стабільність від Кремля, рашизм і бунти під наглядом ОМОНу
    27. ↑ Охлобыстин показал «клеймо рашиста». 14.08.2014
    28. ↑ Новый хит из Харькова! Это, детка — Рашизм!!!!
    29. ↑ Інтерв’ю: автор хіта «Это детка рашизм» Борис Севастьянов
    30. ↑ У Харкові на День Незалежності співали про рашизм
    31. ↑ Гімн антірашистів
    32. ↑ Рашизм не пройдет! ПТН ПНХ
    33. ↑ С чего начинается гадина?

    Спасылка

    Тэмы гэтай старонкі (6):
    Катэгорыя·Удакладненне арфаграфіі
    Катэгорыя·Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Шаблон «Вонкавыя спасылкі» пусты
    Катэгорыя·Палітычныя ідэалогіі
    Катэгорыя·Старонкі з недагледжанымі перакладамі
    Катэгорыя·Рускі фашызм