Настурка
Насту́рка, капуцын (Tropaeolum) — род кветкавых раслін сямейства настуркавыя (Tropaeolaceae).
Батанічнае апісанне
Аднагадовыя і шматгадовыя травяністыя расліны з галінастым сцяблом, часам лазячыя. Лісце шчытападобнае, на доўгіх чаранках. Кветкі буйныя, адзіночныя, са шпорцам, нагадваючым капюшон манахаў-капуцынаў. Колер кветак жоўты, аранжавы, чырвоны. Плод — каробачка.
Арэал
Налічвае каля 80 відаў, пашыраных у Цэнтральнай і Паўднёвай Амерыцы. У Еўропу завезены ў XVII стагоддзі.
Віды
Паводле базы дадзеных The Plant List, род уключае 88 відаў[3]:
- Tropaeolum adpressum Hughes
- Tropaeolum argentinum Buchenau
- Tropaeolum asplundii Sparre
- Tropaeolum atrocapillare Sparre
- Tropaeolum austropurpureum (J.M.Watson & A.R.Flores) J.M.Watson & A.R.Flores
- Tropaeolum azureum Bertero ex Colla
- Tropaeolum beuthii Klotzsch
- Tropaeolum bicolor Ruiz & Pav.
- Tropaeolum boliviense Loes.
- Tropaeolum brachyceras Hook. & Arn.
- Tropaeolum brasiliense Casar.
- Tropaeolum brideanum Sparre
- Tropaeolum calcaratum Sparre
- Tropaeolum calvum (J.F.Macbr.) Sparre
- Tropaeolum capillare Buchenau
- Tropaeolum carchense Killip ex Sparre
- Tropaeolum ciliatum Ruíz & Pav.
- Tropaeolum cirrhipes Hook.
- Tropaeolum cochabambae Buchenau
- Tropaeolum crenatiflorum Hook.
- Tropaeolum cuspidatum Buchenau
- Tropaeolum deckerianum Moritz & H.Karst.
- Tropaeolum dipetalum Ruiz & Pav.
- Tropaeolum elzae Sparre
- Tropaeolum emarginatum Turcz.
- Tropaeolum ferreyrae Sparre
- Tropaeolum fintelmannii Schltdl.
- Tropaeolum harlingii Sparre
- Tropaeolum hayneanum Bernh.
- Tropaeolum hirsutum Sparre
- Tropaeolum hjertingii Sparre
- Tropaeolum hookerianum Barnéoud
- Tropaeolum huigrense Killip
- Tropaeolum incisum (Speg.) Sparre
- Tropaeolum × jilesii Sparre
- Tropaeolum kerneisinum Hughes
- Tropaeolum kingii Phil.
- Tropaeolum kuntzeanum Buchenau
- Tropaeolum lasseri Sparre
- Tropaeolum leonis Sparre
- Tropaeolum lepidum Phil. ex Buchenau
- Tropaeolum leptophyllum G.Don
- Tropaeolum lindenii Wallis
- Tropaeolum longiflorum Killip
- Tropaeolum looseri Sparre
- Tropaeolum magnificum Sparre
- Tropaeolum majus L. typus — Настурка вялікая
- Tropaeolum menispermifolium Buchenau & Sodiro
- Tropaeolum meyeri Sparre
- Tropaeolum minus L. — Настурка малая
- Tropaeolum moritzianum Klotzsch
- Tropaeolum myriophyllum (Poepp. & Endl.) Sparre
- Tropaeolum nubigenum Phil.
- Tropaeolum nuptae-jucundae Sparre
- Tropaeolum orinocense P.E.Berry
- Tropaeolum orthoceras Gardner
- Tropaeolum × oxalianthum C.Morren
- Tropaeolum papillosum Hughes
- Tropaeolum patagonicum Speg.
- Tropaeolum pellucidum Sparre
- Tropaeolum peltophorum Benth.
- Tropaeolum pendulum Klotzsch
- Tropaeolum pentagonum Hughes
- Tropaeolum pentaphyllum Lam.
- Tropaeolum peregrinum L.
- Tropaeolum polyphyllum Cav.
- Tropaeolum porifolium (Cav.) L.Andersson & S.Andersson
- Tropaeolum pubescens Kunth
- Tropaeolum purpureum Killip
- Tropaeolum repandum Heilborn
- Tropaeolum rhomboideum Lem.
- Tropaeolum sanctae-catharinae Sparre
- Tropaeolum seemannii Buchenau
- Tropaeolum sessilifolium Poepp. & Endl.
- Tropaeolum smithii DC.
- Tropaeolum speciosum Poepp. & Endl.
- Tropaeolum steyermarkianum Sparre
- Tropaeolum stipulatum Buchenau
- Tropaeolum × tenuirostre Steud.
- Tropaeolum trialatum (Suess.) L.Andersson & S.Andersson
- Tropaeolum tricolor Sweet
- Tropaeolum trilobum Turcz.
- Tropaeolum tuberosum Ruiz & Pav.
- Tropaeolum umbellatum Hook.
- Tropaeolum unilobatum Sparre
- Tropaeolum wagnerianum H.Karst. ex Klotzsch
- Tropaeolum warmingianum Rohrb.
- Tropaeolum willinkii Sparre
Гаспадарчае значэнне
З’яўляецца адным з харчовых прадуктаў у краінах Паўднёвай Амерыкі. У ежу ўжываюць лісце, кветкі. У некаторых відаў ужываюць карэнішчы і клубні. Дэкаратыўныя расліны. На тэрыторыі Беларусі вырошчваюцца сарты настуркі вялікай (Tropaeolum majus) і настуркі малай (Tropaeolum minus).
Цікавыя факты
Нацыянальным банкам Рэспублікі Беларусь 23 верасня 2013 года выпушчана ў абарачэнне памятная манета «Настурка (Tropaeolum)»[4].
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Tropaeolum (англ.) . The Plant List. Version 1.1. Праверана 9 ліпеня 2020.
- ↑ Памятная манета «Настурка (Tropaeolum)» // Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь
Літаратура
- Маўрышчаў В. В. Настурка // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2000. — Т. 11: Мугір — Паліклініка. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11), ISBN 985-11-0035-8. — С. 202.
Спасылкі
 |
Настурка на Вікісховішчы |
|---|
- Памятная манета «Настурка (Tropaeolum)» // Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь
- Настурция: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без назвы артыкула
Катэгорыя·Расліны паводле алфавіта
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без нумароў старонак
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылка на Вікісховішча непасрэдна ў артыкуле
Катэгорыя·Настуркавыя
Катэгорыя·Флора Паўднёвай Амерыкі
Катэгорыя·Артыкулы з перасягнутай глыбінёй разгортвання
Катэгорыя·Харчовыя расліны
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без аўтара
Катэгорыя·Флора Цэнтральнай Амерыкі
Катэгорыя·Дэкаратыўныя расліны