Ліпа буйналістая
Ліпа буйналістая[3], Ліпа шыракалістая[4], Ліпа[5][6] (Tília platyphýllos) — лістападнае дрэва роду Ліпа сямейства Мальвавыя. Расце амаль па ўсёй тэрыторыі Еўропы: ад Расіі на ўсходзе на Іспаніі на захадзе, ад Германіі да Грэцыі.
Батанічнае апісанне
Дрэва ліпы буйналістай дасягае да 40 м вышынёй, з густой, шырокапірамідальнай кронай, з чырванавата-карычневымі, пухнатымі, радзей голымі маладымі парасткамі. Галіны растуць ўверх пад шырокімі вугламі. Галінкі чырванавата-зялёныя і злёгку апушчаныя. Пупышкі чырванавата-карычневыя, голыя. Лісце памерам да 14 см (звычайна ад 6 да 9 см), круглява-яйкападобнае, зверху цёмна-зялёнае, голае, знізу бялейшае, з пучкамі светлых валасінак ў кутах жылак, на хвосціках 2-6 см даўжынёй. Лісце распускаюцца на два тыдні пазней, чым у ліпы дробналістай, і мае больш буйныя памеры (адгэтуль і назва). Кветкі жаўтлява-крэмавыя, больш буйныя, чым у ліпы драбналістай, але ў меншай колькасці ў суквецці (2-5 кв.), пачынае красаванне на два тыдні раней ліпы драбналістай, у пачатку чэрвеня. Плод — амаль шаровідны, войлачна-апушчаны арэшак з 5 падоўжнымі рубчыкамі і тоўстай шкарлупінай.
Выкарыстанне
Шырока выкарыстоўваецца па ўсім свеце ва ўмераных шыротах як дэкаратыўнае дрэва ў парках і на вуліцах горадоў.
З’яўляецца моцным меданосам.
Выкарыстоўваецца ў медыцыне. Высушаныя кветкі і плады ўжываюцца ў якасці гарбаты, якая мае прыемны густ, пры ў прастудзе, кашалі, ліхаманцы, інфекцыі, высокім крывяным ціску, галаўной болі, у якасці мачагоннага сродку, а таксама як заспакайваючае. Кветкі ліпы буйналістай дадаюць ў ванны. Вугаль дрэва выкарыстоўваюць для лячэння кішачных расстройстваў.
Вядомыя дрэвы
Захавалася 300 гадовая ліпа ў замку Ліндерхоф у Баварыі вядомая ў нямецкай мове як старая «Koenigslinde» (каралеўская ліпа). Таксама 700-гадовая ліпа расце ў Бойніцкім замку ў Славакіі, вядомы Bojnická lipa (Бойніцкая ліпа) ці Lipa kráľa Mateja (ліпа караля Мацея).
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Беларуская навуковая тэрміналогія: слоўнік лясных тэрмінаў. — Мінск: Інбелкульт, 1926. — Т. Вып. 8. — 80 с. — у крыніцы пад назвай Tilia grandifolia
- ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 131. — 160 с. — 2 350 экз.
- ↑ Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
- ↑ Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Катэгорыя·Флора Еўропы
Катэгорыя·Дэкаратыўныя расліны
Катэгорыя·Расліны паводле алфавіта