«Змага́рныя даро́гі» — раман Кастуся Акулы 1960 года, упершыню выдадзены ў Канадзе ў 1962 годзе беларускім класічным правапісам[1].
Эпіграфам да рамана служыць верш Уладзіміра Жылкі «Меч». Падзеі твору адбываюцца ў 8 краінах Еўропы — Беларусі, Літве, Польшчы, Германіі, Францыі, Італіі, Швейцарыі і Англіі[2]. У 1994 годзе выдавецтва «Мастацкая літаратура» перавыдала яго ў Беларусі тыражом 6000 асобнікаў, якія раскупілі за пару месяцаў[3]. У 1995 годзе Беларускі ПЭН-цэнтр узнагародзіў Кастуся Акулу за раман Прэміяй імя Францішка Багушэвіча[4]. У снежні 2000 года рэдакцыя газеты «Наша Ніва» ўключыла раман «Змагарныя дарогі» ў 100 найлепшых беларускіх кніг XX стагоддзя на падставе чытацкага апытання цягам года[5]. У 2005 годзе выдавецва «Логвінаў» зноў перавадала раман у зборніку выбраных твораў «Россыпы»[6].
Папярэджанне : Ніжэй раскрываюцца сюжэтныя павароты і/або канчатак. Ва ўводнай частцы «Гітлераўская акупацыя Беларусі» апісваецца падзел захопленай краіны, праца беларускіх настаўнікаў, а таксама беларускія аб’яднанні і вайсковыя фарміраванні. Гітлераўскі і сталінскі таталітарныя рэжымы параўноўваюцца з вобразнымі пачварамі Сцылай і Харыбдай, ад якіх церпяць людзі. Улетку 1944 года адбываецца эвакуацыя Менскай школы камандзіраў БКА разам з Сымонам Спарышам і яго сябрамі Віктарам Караткевічам і Кастусём Дзежкам. У назвах 3-х асноўных частак рамана пазначаецца маршрут постацяў: 1) «Менск — Альткірх — Марсель», 2) «Берлін — Цвізель — Неапаль — Балоння», 3) «Балоння — Лондан». У раздзелах «Беларуская цэнтральная рада ў Берліне. Генерал Езавітаў, Астроўскі і Шувалаў», «Загуба генерала Езавітава» і «Дывізія „Беларусь“ пераходзіць да амерыканцаў» падзеі згадваюцца паводле дакументаў. У якасці постацяў выступаюць кіраўнік Беларускай самапомачы Іван Ермачэнка і камандзір Беларускай краёвай абароны Францішак Кушаль. Таксама згадваецца намеснік кіраўніка БКА капітан Віталь Мікула, які загінуў у газавым крэматорыі Дахау[7].
У якасці адмоўнай постаці прыводзіцца былы школьны вартаўнік з Каралеўшчыны Вітвіцкі, які ў зялёным мундзіры ўрадніка расстрэльваў яўрэяў на вуліцах Глыбокага. Таксама згадваецца начальнік паліцыі раённага мястэчка лейтэнант Сцервін, які абвяшчаў камуністамі людзей, каб прысабечыць іх набытак[7].
У Францыі беларускія салдаты адмаўляюцца ваяваць супраць мясцовых макісаў, на бок якіх пераходзяць. Затым Сымон Спарыш служыць 2-м Польскім корпусе брытанскага войска на італьянскім фронце. Пасля вайны Сымон Спарыш навучаецца ў Школе падхаронжых панцырнай зброі з князем Юрыем Радзівілам (з якім навучаўся аўтар). Аднойчы Спарыш натхнёна чытае эмігранцкую газету «Беларускія навіны». Узімку 1947 года ў Лондане Сымон Спарыш сустракаецца з сябрамі на 1-м З’ездзе беларусаў Вялікабрытаніі[7].
У 1990-я гады ў газеце «Свабода» Сяргей Лотва згадаў раман у нататцы «Паміж Курапатамі і Хатынню» словамі: «паміж безлічы бесэсэраўскіх выданняў аб Вялікай Айчыннай — гэты твор, падобна, адзіны, які можна ўважаць Беларускай кнігай пра II сусветную вайну»[8].