wd wp Пошук:
    ⬜

    Віленская харугва

    Харугва ваяводства на паштоўцы 1918 года.
    Харугва ваяводства на паштоўцы 1918 года.

    Віленская харугва, або харугва Віленскага ваяводства (польск.: Chorągiew wileńska) — геральдычны сцяг паспалітага рушэння Віленскага ваяводства Вялікага княства Літоўскага.

    Апісанне

    Харугва ўяўляла сабой двухбаковае прамавугольнае палотнішча чырвонага колеру ў «трыццаці і пяці локцяў» з дзвюма касіцамі[1].

    На пярэднім баку выяўлены герб Вялікага княства Літоўскага — «Пагоня» на белым шчыце, на адваротным — «Калюмны»[2][3].

    «Пагоня» ў гербоўніку Каспера Нясецкага (1728) апісана наступным чынам[4]:

    Муж збройны ў шышаку на белым кані, бегам быццам пушчаным, сядло на ім і чапрак чырвоны, аж да капытоў конскіх распасцёрты, з траякімі залатымі махрамі, у полі таксама чырвоным; у правай руцэ меч аголены, узняты ўверх, быццам для ўдару трымае; а злева, дакладней, на плячы яго шчыт, з двума залатымі крыжамі ў адзін злучанымі.

    Арыгінальны тэкст (польск.)   

    Mąż zbrojay w szyszaku na białym koniu, do biegu niby zapędzonym, siodło na nim i czaprak czerwony, aż do kopyt końskich rozwlekły, z trojaką złotą frandzłą, w polu także czerwonym; w prawej ręce miecz goły wyniesiony w górę, jakby do cięcia trzyma; w lewej zaś, czyli raczej na barku jego tarcza, ze dwiema krzyżami złotemi w jeden spojonemi.

    Б. Кёне ўдакладняе, што тым часам шчыт ў вершніка быў чырвонага колеру[5].

    Гісторыя

    Паводле адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў ваяводства сталі і ваеннымі акругамі[6], якія фармавалі тэрытарыяльнае воінскае падраздзяленне — частку войска, «пры якой ёсць харугва (сцяг) або значок»[7].

    Для яўнага адрознення ад каронных і пазначэння належнасці ваяводстваў да Вялікага княства Літоўскага, Статутам 1566 года было вызначана, што ўсе ваяводскія харугвы на пярэднім баку маюць выяву вялікакняжацкага герба «Пагоні»[8]. У 1564—1566 гадах усе ваяводствы атрымалі харугвы адзінага ўзору з дзяржаўнага скарбу. Вялікая харугва ваяводства ўяўляла сабой аднакаляровае прамавугольнае палотнішча ў «трыццаці і пяці локцяў» даўжынёй з дзвюма касіцамі[9].

    Барташ Папроцкі паведамляе, што ў яго час (1584) Віленскае ваяводства ўжывала тры гербы[10]:

    Віленскае [ваяводства] ўжывае [гербы:] мужа на кані белым у чырвоным полі, мядзведзя чорнага ў полі зялёным, і калюмны на чырвоным.

    Арыгінальны тэкст (польск.)   

    Wileńskie używa męża na koniu białym w czerwonem polu, niedżwiedzia czarnego w polu zielonem, i kolumny na czerwonem.

    Падобныя харугвы мелі ўсе паветы Віленскага ваяводства, толькі павятовыя харугвы былі з адной касіцай[11].

    Характэрнай рысай было выяўленне павятовага або ваяводскага герба разам з надпісам пра тэрытарыяльную належнасць харугвы[12].

    Захавалася цэнтральная частка Троцкай харугвы часоў рэчыпаспалітаўска-маскоўскай вайны 1609—1618 гадоў, на якой пазначана імя караля і вялікага князя Жыгімонта Вазы — Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae magnus dux Lithuaniae.

    Зноскі

    1. ↑ Спаткай Л. Гербы и флаги стран мира. Европа. Часть I. — Litres, 2017. — Т. I. — ISBN 5040336969. — ISBN 9785040336968.
    2. ↑ Исторические белорусские флаги (vexillographia.ru)
    3. ↑ Niesiecki K. Herbarz Polski. Tom 1 — Lipsk: Wydanie Jana Nep. Bobrowicza, 1839 — S. 134
    4. ↑ Niesiecki К. Korona polska przy złotej wolności…. — Lwów, 1728. t.1. — 692 s.
    5. ↑ Кёне Б. В. О литовских гербах // Первый отчет археологическо-нумизматического общества в Санкт-Петербурге — СПб.: тип. Экспедиции заготовления Гос. бумаг, 1847 — С. 224
    6. ↑ Левко О. Н. Средневековые территориально-административные центры северо-восточной Беларуси: Формирование и развитие — Мн.: Беларуская навука, 2004. — C. 87 — ISBN 985-08-0602-8.
    7. ↑ Толковый словарь живого великорусского языка Владимира Даля 2-е издание, том 4, 1882 год.
    8. ↑ Дубенецкий Н. Витебский герб: культурный фетиш или напоминание Архівавана 13 мая 2015. (geraldika.ru)
    9. ↑ Спаткай Л. Гербы и флаги стран мира. Европа. Часть I. — Litres, 2017. — Т. I. — ISBN 5040336969. — ISBN 9785040336968.
    10. ↑ Bartosz Paprocki. Herby rycerstwa polskiego. — Kraków, 1584 — S. 917.
    11. ↑ Niesiecki K. Herbarz Polski. Tom 1 — Lipsk: Wydanie Jana Nep. Bobrowicza, 1839
    12. ↑ Łopatecki K.[pl] Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), — Białystok 2018 — ISBN 978-83-64103-30-8, pp. 690 — P. 496

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (4):
    Катэгорыя·Віленскае ваяводства
    Катэгорыя·Сцягі 1566 года
    Катэгорыя·Сцягі паводле алфавіта
    Катэгорыя·Харугвы ваяводстваў Вялікага Княства Літоўскага