wd wp Пошук: ⬜

Тураўскае Евангелле

Тураўскае Евангелле («Тураўскія лісткі»[1]) — рукапіснае евангелле-апракос, створанае ў XI стагоддзі, напісана кірыліцай. Захоўваецца ў бібліятэцы Акадэміі навук Літвы. Адзін з найбольш ранніх помнікаў славянскай кніжнай пісьменнасці, і найбольш ранняя кніга на беларускіх землях, якая дайшла да нашага часу.

Ад рукапісу захавалася 10 лістоў. Іх знайшлі ў Тураве ў 1865 годзе ў скрыні з-пад вугалю ўдзельнікі археаграфічнай экспедыцыі, якую арганізавала Віленская навучальная акруга — Н. І. Сакалоў, звышштатны настаўнік Віленскай навучальнай акругі, і В. В. Гразноў, настаўнік малявання Віленскай гімназіі[2].

Рукапіс паступіў у Віленскую публічную бібліятэку, быў вывучаны і выдадзены. У 1868 годзе было выпушчана хромалітаграфічнае выданне Тураўскага евангелля (якое, аднак, недастаткова якасна перадавала яго вонкавы выгляд і давала старонкі рукапісу не паслядоўна). У 1869 годзе ў Вільні выйшла даследаванне, якое падрыхтаваў П. А. Гільтэбрант [3] — «Тураўскае евангелле XI ст.: 1. Кароткія звесткі пра Тураўскае евангелле; 2. Старажытны тэкст з сучасным насупроць і з адзнакамі па Астраміраву евангеллю». У 1876 годзе І. І. Сразнеўскі выдаў яго ў Санкт-Пецярбургу. У 2014 годзе А. Суша (Нацыянальная бібліятэка Беларусі) падрыхтаваў факсімільнае ўзнаўленне рукапісу ў суправаджэнні навуковых даследаванняў[4].

Рукапіс напісаны ўставам на пергаменце каштанавымі чарніламі. Загалоўкі напісаны кінавар’ю. Выкарыстаны лісты памерам каля 22,2 см у даўжыню і 17,8 см у шырыню, разлінееныя на 17 — 18 радкоў. У захаваных фрагментах налічваецца адзінаццаць ініцыялаў з літарамі «О», «Р» і «В», размаляваных сінім, зялёным і чырвоным колерамі[5].

На двух аркушах захаваліся два ўкладныя запісы пачатку XVI ст. (1508 і 1513 гадоў) на землі тураўскай Праабражэнскай царквы, дараваныя ёй князем Канстанцінам Астрожскім [6]. Азначаныя ўклады былі пацверджаны ў 1731 і ў 1790 гадах, пра што на палях таксама былі зроблены запісы.

Зноскі

↑ Такая назва ўзнікла ад таго, што ад рукапісу захавалася толькі 10 лістоў
↑ Шумейко М. Ф. История белорусской археографии / Археография: курс лекций. — Минск: БГУ, 2005
↑ Гильтебрандт Пётр Андреевич — краткая биография(недаступная спасылка)
↑ Тураўскае Евангелле = Туровское Евангелие = Turaŭ Gospel: Факсімільнае ўзнаўленне. Даследаванні / [Нацыянальная бібліятэка Беларусі; пад агульнай рэдакцыяй А. А. Сушы]. — Мінск, 2014. — 186 с.
↑ Левшун Л. В. Туровское Евангелие Архівавана 12 кастрычніка 2009. // «Ступени». 2005. № 2 (18)
↑ Щавинская Л. Л. Полтысячелетия дарственной записи князей Острожских на Туровском евангелии

Літаратура

Войлова, К. А. Старославянский язык / Рецензент: проф. Вендина Т. И.. — 1-е изд. — М.: Дрофа, 2003. — С. 331—332. — 368 с.
Гильтебрандт П.А. Туровское Евангелие одиннадцатого века. — Вильна: Печатня А.Г. Сыркина, 1869. — 20 с.
Суша А. Тураўскае Евангелле — найдаўнейшы кнiжны помнiк Беларусi // Тураўскае Евангелле = Туровское Евангелие = Turaŭ Gospel: Факсімільнае ўзнаўленне. Даследаванні / [Нацыянальная бібліятэка Беларусі; пад агульнай рэдакцыяй А. А. Сушы]. — Мінск, 2014. — С. 84-108.
Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 2003. — Т. 16. — С. 331—332. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0263-6 (Т. 16), С. 37.