wd wp Пошук:
    ⬜

    Мікалай Андрэевіч Янчук

    У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Янчук. Мікалай (Мікола) Андрэевіч Янчук (29 лістапада 1859, с. Карніца(польск.) бел., Канстанцінаўскі павет(руск.) бел., Сядлецкая губерня, Расійская імперыя (цяпер у Ласіцкім павеце, Мазавецкае ваяводства, Польшча) — 6 снежня 1921; Псеўданімы: Н. Корніцкій; Białorusin) — навуковец-славіст, празаік , перакладчык, драматург , паэт , этнограф, фалькларыст, літаратуразнавец, антраполаг[2].

    Біяграфія

    Сям’я

    Нарадзіўся ў сяле Карніца на Падляшшы. Бацька — Андрэй Янчук — быў старастам уніяцкай цэркві ў вёсцы[3]. Падчас правядзення ўладамі палітыкі ліквідацыі уніі і пераводу вернікаў Холмскай епархіі(руск.) бел. ў праваслаўе (1875) ён быў адным з тых, хто трымаўся старой веры, за што быў падвергнуты ўціску[3][4].

    Адукацыя

    Скончыў рускамоўную школу ў Карніцы (1871), вучыўся ў гімназіях Бельска і Масквы, скончыў гісторыка-філалагічны факультэт(руск.) бел. Маскоўскага ўніверсітэта (1885[5] ці 1884[6]). Працаваў настаўнікам, удзельнічаў у этнаграфічных экспедыцыях, у час якіх збіраў народныя песні. Далучыўся да розных суполак, у т. л.: Таварыства драматычных пісьменнікаў і кампазітараў(руск.) бел. (1887), Этнаграфічнае таварыства (1887), Маскоўскае археалагічнае таварыства(руск.) бел. (1888), Маскоўскае таварыства гісторыі і старажытнасцей Расійскіх(руск.) бел. (1888), Таварыства аматараў рускай славеснасці(руск.) бел. (1896)[7].

    Сталае жыццё

    З 1892 года памочнік бібліятэкара Румянцаўскага музея(руск.) бел., захавальнік Дашкаўскага этнаграфічнага музея(руск.) бел. ў Маскве. У 1889—1903 сакратар аддзялення этнаграфіі Таварыства аматараў прыродазнаўства, антрапалогіі і этнаграфіі(руск.) бел. пры Маскоўскім універсітэце, з 1901 стваральнік і кіраўнік Музычна-этнаграфічнай камісіі(руск.) бел. пры ім (да 1920)[2][7]. Адзін з заснавальнікаў часопіса «Этнографическое обозрение(руск.) бел.»[2], дзе друкавалася шмат беларускіх матэрыялаў[6]. Быў рэдактарам да 1915 года[7]. У 1906 годзе стаў адным з заснавальнікаў Народнай кансерваторыі(руск.) бел. ў Маскве[2][7].

    Магіла Янчука (Новадзявочыя могілкі, Масква)

    Пасля кастрычніцкай рэвалюцыі чытаў курс беларускай і ўкраінскай літаратур у Маскоўскім універсітэце, удзельнічаў у рабоце камісіі па арганізацыі Беларускага ўніверсітэта[2], пасля адкрыцця БДУ ў 1921 прафесар кафедры беларускай літаратуры і этнаграфіі[2]. У 1918—21 член Беларускага навукова-культурнага таварыства ў Маскве, супрацоўнічаў з Беларускім нацыянальным камісарыятам і Беларускім пададдзелам аддзела асветы нацыянальных меншасцей Народнага камісарыята асветы РСФСР(руск.) бел..

    Падчас вяртання з Мінска ў Маскву захварэў на тыф і памёр.

    Музычная дзейнасць

    Збіраў і апрацоўваў беларускі, літоўскі, польскі, рускі, украінскі музычны фальклор. Асабліва вялікі ўнёсак зрабіў у вывучэнне песеннай культуры сялян Падляшша, Палесся, Беларусі і Украіны. Некаторыя народныя песні прыводзіць у нотным выкананні(руск.) бел.. Аўтар апрацовак народных песень, рэдактар музычна-фальклорных зборнікаў. З’яўляецца аўтарам некалькіх арыгінльных музычных сачыненняў, у тым ліку харавога гімну «Не пагаснуць зоркі ў небе» на словы Я. Купалы[2].

    Навуковая дзейнасць

    Вывучаў побыт і народную творчасць усходніх славян. Вывучаў гарадзішчы в. Чэрнікаўшчына на Койданаўшчыне (1892). У Расійскім этнаграфічным музеі захоўваецца 18 набытых ім прыкладаў эстонскай і латышскай традыцыйнай культуры.

    Адстойваў самастойнасць беларускай і ўкраінскай культур і народаў. Цікавіўся беларускім нацыянальным адраджэннем, падтрымліваў кантакты з рэдакцыяй «Нашай нівы». Першы паставіў на навуковую аснову збіральніцтва і вывучэнне баларускага музычнага фальклору, даў аб’ектыўную эстэтычную адзнаку беларускаму песеннаму меласу, тонка перадаваў у сваіх запісах меладычнаю і рытмічную своеасаблівасць розных фальклорных жанраў[2].

    Матэрыялы экспедыцыі ў Мінскую губерню (у 1886) друкаваў у газеце «Минский вестник» (1886—87) і навуковых выданнях. Склаў «Праграму для збірання этнаграфічных звестак» (1887, з М. Харузіным(руск.) бел.[8]). Аўтар музычна-фалькларыстычных прац «Маларускае вяселле ў Корніцкай парафіі Канстанцінаўскага павета Сядлецкай губерні» (1886), «Па Мінскай губерні» (1889), працы па антрапалогіі «Некаторыя дадзеныя да пытання аб антрапалагічным тыпе беларусаў» (1890).

    Літаратурная дзейнасць

    А од мэнэ маім внукам
    Ніц ся нэ зостанэ,
    І моя нікчэмна слава
    Так як сьніег розстанэ…

    Нэх розстанэ, абы сонце
    Было тэплэ й яснэ,
    Щоб ім ліепша была доля,
    Жыце сьвіетлэ й краснэ!

    Мікалай Янчук. «Янкові Купалі».[9]

    Свае літаратурныя творы пісаў на рускай і палескай мовах[6]. Захаваўся верш Янчука на адной з падляшскіх гаворках прысвечаны «Янку Купалу».

    Аўтар п’ес «Піліп Музыка» (1887), «Не дапамогуць чары…» (1891), «Выхаванец» (1899), «Ці заробіш, ці праробіш», «Вядзьмарка», «На чужыне», «Святы вечар». Напісаў паэтычны зборнік «Крымскія вершы».

    Удзельнічаў у выданні першай кнігі вершаў Янкі Купалы па-руску (Избранные стихотворения в переводах русских поэтов, Масква, 1919). Пераклаў для яе Купалавы вершы «Нашай ніве», «Ой, чаму на хаты гэтыя?..», «Над сваёй Айчызнай», «Я відзеў душы сільныя»[10].

    Творы

    Узнагароды

    Ордэны Святога Станіслава III ступені, Святой Ганны III і II ступеняў, святога Уладзіміра IV ступені, памятныя медалі.

    Зноскі

    1. ↑ (unspecified title) Праверана 3 ліпеня 2019.
    2. 1 2 3 4 5 6 7 8 Янчук Николай Андреевич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 719. — 737 с.
    3. 1 2 Турьинская Х. М. Н. А. Янчук: у истоков «Этнографического обозрения» // Этнографическое обозрение. — № 4. — 2009. — C. 102.
    4. ↑ Кирчів Р. Рецензія на: «Bazyli Białokozowicz. Mikołaj Janczuk (1859—1921). Podlaskie skrzyżowanie tradycji słowiańskich. — Olsztyn: Wyższa szkoła pedagogiczna, 1996. — 250 s.» // Записки Наукового товариства імені Шевченка. — Том ССХLII. Праці Секції етнографії та фольклористики. — Львів: Наукове товариство імені Шевченка, 2001. — С. 647.
    5. ↑ Янчук Микола // Енциклопедія українознавства. У 10-х т. / Гол. ред. В. Кубійович. — Париж; Нью-Йорк: Молоде Життя, 1954—1989.
    6. 1 2 3 Янчук Мікалай // Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / Рэдкалегія: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1989. — 575 с. — С. 554. — ISBN 5-85700-014-9.
    7. 1 2 3 4 Янчук Н. А. // Музыкальная энциклопедия / Под ред. Ю. В. Келдыша. — М.: Советская энциклопедия, Советский композитор, 1973—1982.
    8. ↑ Программа для собирания сведений об юридических обычаях, составленная секретарем Отдела этнографии при Императорском обществе любителей естествознания, антропологии и этнографии Д. ч. М. Н. Харузиным / Сост. М. Н. Харузин. — М. : Типография Е. Г. Потапова, 1887. — 335 с. с.(недаступная спасылка)
    9. ↑ Мікалай Янчук. «Янкові Купалі»
    10. ↑ Янка Купала. Поўны збор твораў у 9 тамах // — Мінск: Мастацкая літаратура, 2003. — Т. 9, кніга 1. — С. 602. — 686 с. — 5800 экз. — ISBN 985-02-0552-0.

    Літаратура

    Артыкулы

    Манаграфіі

    Спасылкі

    s: Мікалай Андрэевіч Янчук у Вікікрыніцах
    commons: Мікалай Андрэевіч Янчук на Вікісховішчы
    Тэмы гэтай старонкі (47):
    Нарадзіліся ў Брэсцкім павеце
    Перакладчыкі Беларусі
    Выкладчыкі БДУ
    Памерлі ў Маскве
    Драматургі Украіны
    Перакладчыкі Украіны
    Паэты Украіны
    Памерлі ў 1921 годзе
    Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Археолагі Беларусі
    Пахаваныя на Новадзявочых могілках
    Драматургі Расійскай імперыі
    Пісьменнікі паводле алфавіта
    Асобы
    Нарадзіліся 29 лістапада
    Перакладчыкі Расійскай імперыі
    Вікіпедыя:Спасылка на Вікісховішча непасрэдна ў артыкуле
    Нарадзіліся ў Мазавецкім ваяводстве
    Паэты Расійскай імперыі
    Фалькларысты Расіі
    Пісьменнікі Расійскай імперыі
    Вучоныя паводле алфавіта
    Перакладчыкі з беларускай мовы
    Літаратуразнаўцы Беларусі
    Славісты
    Памерлі 6 снежня
    Пісьменнікі Украіны
    Этнографы Беларусі
    Перакладчыкі паводле алфавіта
    Антраполагі Беларусі
    Этнографы Расіі
    Падляшша
    Этнографы Украіны
    Драматургі паводле алфавіта
    Выпускнікі гісторыка-філалагічнага факультэта Маскоўскага ўніверсітэта
    Літаратуразнаўцы Расіі
    Вікіпедыя:Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі
    Вікіпедыя:Запыты на пераклад з украінскай
    Пісьменнікі Беларусі
    Нарадзіліся ў 1859 годзе
    Вікіпедыя:Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных
    Фалькларысты Беларусі
    Артыкулы са спасылкамі на Вікікрыніцы
    Выкладчыкі МДУ
    Вікіпедыя:Запыты на пераклад з польскай
    Вікіпедыя:Запыты на пераклад з рускай
    Паэты паводле алфавіта