wd wp Пошук:
    ⬜

    Людвіка Марыя Ганзага

    У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з імем Ганзага.

    Людвіка Марыя Ганзага Неверская (польск.: Ludwika Maria Gonzaga de Nevers, фр.: Marie Louise Gonzaga de Nevers; 18 жніўня 1611, Невер ці Парыж, Францыя — 10 мая 1667, Варшава, Польшча) — каралева Польшчы і вялікая княгіня літоўская, жонка апошніх каралёў дынастыі Ваза — Уладзіслава і Яна Казіміра.

    Ранняе жыццё

    Дачка французскага князя Шарля дэ Невера з дому Ганзага (з 1627 — князя Мантуі) і Катарыны дэ Маен (пляменніцы знакамітага князя Гіза). Выхаваннем Марыі займалася сястра яе бацькі, аўдавелая княгіня Лангвіль. Дзякуючы ёй дзяўчына мусіла ў 1627 выйсці замуж за Гастона Арлеанскага, брата караля Людовіка XIII. Гэты шлюб не ўваходзіў у планы кардынала Рышэльё, які, асцерагаючыся ўцёкаў жаніха і нявесты з Парыжу, зняволіў яе ў Венсенскім замку, а потым перавёў у кляштар. Пасля ўвесь каралеўскі двор прапаноўваў яе ў жонкі фаварыту караля, шэвалье Анры Сен-Мару, але кардынал палічыў такі саюз нявартым яе высакароддзя.

    Першая прапанова шлюбу Марыі Ганзагі і Уладзіслава Вазы была зробленая ў 1634, але ў 1637 той ажаніўся з Цэцыліяй Рэнатай Габсбург. У 1640 пазнаёмілася з братам Уладзіслава і таксама вязнем Рышэльё Янам Казімірам, тады ж адчыніла ў Парыжы літаратурны салон.

    Каралева Польшчы і вялікая княгіня літоўская

    На партрэце пэндзля Юстуса ван Эгманта (1645)

    У 1644 пасля смерці Цэцыліі Рэнаты Ян Казімір Ваза аднавіў сватаўство да яе ад імя свайго брата Уладзіслава, які пасварыўся з Габсбургамі і марыў аб звязе з урадам Мазарыні. Толькі 5 лістапада 1645, калі Марыі было далёка за 30 і яна выйшла з дзіцянараджальнага веку, яна здолела ўступіць у шлюб, заручыўшыся з Янам Казімірам, які на цырымоніі прадстаўляў свайго брата. Тады ж яна прыняла новае імя Людвіка, бо ў Рэчы Паспалітай імя Марыя было зарэзервавана за Маці Божай. Уласна шлюб адбыўся 10 сакавіка 1646. Вынікаючы запаветам бацькі, Людвіка Марыя падбівала мужа на вайну з туркамі і і ўвогуле часта ўмешвалася ў палітыку, за што яе і не любіла шляхта. Але ў цэлым уплыў яе быў абмежаваны пытаннямі культуры і адукацыі. 20 мая 1648 Людвіка Марыя стала ўдавой.

    Праз паўгады новым гаспадаром стаў Ян Казімір, а 30 мая 1649 Людвіка Марыя выйшла за яго замуж. На другога мужа, меней спрактыкаванага ў дзяржаўных пытаннях, яна мела вялікі ўплыў. Падчас шведскага патопу сама ўзначаліла войска, дапамагала каралю ў змаганні з магнацкай партыяй князя Любамірскага, настойвала на ўзмацненні ўлады караля і сената, спрабавала змяніць сістэму галасавання ў сойме і настойвала на абранні новага караля пры жыцці старога (прынцып vivente rege). Шляхта негатыўна адклікалася аб яе кіраванні дзяржавай; Рудаўскі параўнаў яе з «малюсенькім эфіопам, які асядлаў слана»[8].

    Запрасіла ў Рэч Паспалітую тры Ордэны: ксяндзоў місіянераў у 1651, сёстраў міласэрнасці ў 1652 і візітак у 1654. Заснавала першы ў Рэчы Паспалітай літаратурны салён, сярод гасцёй якога быў у тым ліку Ян Анджэй Морштын. Не без яе ўдзелу ў Рэчы Паспалітай стала выходзіць першая газета — Merkuriusz Polski Ordynaryjny. Спансавала італьянскага эрудыта, аднаго з першых егіптолагаў і вынаходніка «лятаючых машын» Ціта Лівіа Бураціні, які ад 1641 жыў у Рэчы Паспалітай.

    У шлюбе з Янам Казімірам людвіка Марыя нарадзіла двух дзяцей, але яны памерлі ў дзяцінстве. Не маючы ўласных дзяцей, яна марыла бачыць наступным каралём мужа сваёй пляменніцы, князя Энгіенскага, альбо ўнука сваёй выхавальніцы, юнага князя Лангвіля.

    Людвіка Марыя памерла 10 мая 1667 і была пахавана ў Вавельскім саборы. Сэрца ж яе і пахавальная маска з воску захоўваюцца ў Касцёле візітак у Варшаве. Страціўшы з яе смерцю апошнюю апору, кароль адрокся ад пасады і з’ехаў дажываць сваё жыццё плябанам у тым горадзе, дзе яны сустрэліся, — Неверы. Па іроніі лёсу ўсяго праз некалькі гадоў, пасля абрання на прастол Яна Сабескага, каралевай Польшчы стане іншая францужанка — Марыя Казіміра д’Арк’ен, якая прыбыла ў Польшчу ў свіце Марыі Неверскай, і праціўнікамі каралевы нават называлася яе пазашлюбнай дачкой ці то ад князя Людовіка II Бурбона-Кандэ, ці то ад маркіза Анры Куаф’е дэ Рузэ.

    Зноскі

    1. 1 2 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #104321350 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 27 красавіка 2014.
    2. 1 2 Maria Ludovica Gonzaga // RKDartists Праверана 9 кастрычніка 2017.
    3. 1 2 Marie Louise Gonzaga // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
    4. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #104321350 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 12 снежня 2014.
    5. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #104321350 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
    6. ↑ Lundy D. R. The Peerage
    7. 1 2 (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
    8. ↑

    Літаратура

    Спасылкі

    Папярэднік:
    Цэцылія Рэната Габсбург    		 Каралева польская і вялікая княгіня літоўская
    1670 — 1673    		 Пераемнік:
    Элеанора Марыя Юзэфа Габсбург
    Тэмы гэтай старонкі (20):
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Старонкі з неадназначнымі геаланцужкамі
    Катэгорыя·Памерлі 10 мая
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Катэгорыя·Род Ганзага
    Катэгорыя·Памерлі ў Варшаве
    Катэгорыя·Асобы
    Катэгорыя·Памерлі ў 1667 годзе
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы са спасылкамі на элементы Вікідадзеных без беларускага подпісу
    Катэгорыя·Ганзага
    Катэгорыя·Вялікія княгіні літоўскія
    Катэгорыя·Нарадзіліся ў 1611 годзе
    Катэгорыя·Княгіні і каралевы польскія
    Катэгорыя·Нарадзіліся ў Неверы
    Катэгорыя·Нарадзіліся 18 жніўня
    Катэгорыя·Ваза (дынастыя)
    Катэгорыя·Пахаваныя ў Вавельскім саборы
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных
    Катэгорыя·Нарадзіліся ў Парыжы
    Катэгорыя·Узнагароджаныя Залатой ружай
    Катэгорыя·Ваза (дынастыя)