wd wp Пошук:
    ⬜

    Кярнаве

    Кярнаве (літ.: Kernavė, традыцыйная беларуская назва — Кернаў) — мястэчка ў Літве, на рацэ Вілія. Цэнтр сянюніі Шырвінтаскага раёна Вільнюскага павета. Насельніцтва 350 чал. (2009). Знаходзіцца за 18 км на паўднёвы захад ад Шырвінтаса, за 35 на паўночны захад ад Вільнюса.

    Кернаў — магдэбургскае мястэчка гістарычнай Віленшчыны. Каля паселішча размяшчаецца гістарычна-археалагічны комплекс, уключаны ў Спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.

    Этымалогія назвы

    Тапонім «Кернаў» утварыўся ад рэчкі Кернаўка. Паводле Хронікі Быхаўца, назва паселішча пайшла ад імя яго заснавальніка легендарнага князя Кернуса.

    Варыянты назвы ў гістарычных крыніцах: Kernow (1365), Керново (XVI стагоддзе), Керновъ (1689); у беларускіх тэкстах таксама ўжываюцца формы Кернова[1] і Кернава.

    Гісторыя

    Першы пісьмовы ўспамін пра Кернаў датуецца 1279 годам («Старэйшая рыфмаваная хроніка», «Хроніка Германа Вартберга») у сувязі з рэйдам крыжакоў. Абарончую сістэму паселішча ў XIII—XIV стагоддзях утваралі 5 замкаў, размешчаных на правым беразе Віліі, ад якіх засталіся гарадзішчы, цяперашнія іх назвы — Замкавая Гара (вышыня 30 м, плошча 5,82 га); Гара Ахвярніка (або Святая Гара; вышыня 13—18 м, плошча 1,3 га); Гара Ліздзейкі (або Крывейтэ; вышыня 25—30 м, плошча 0,4 га); «Сталец Міндоўга» (вышыня 22 м, плошча 1,08 га); Гара Кернава (стаіць асобна ад асноўнай групы, разам з могільнікам займае 1,48 га).

    Гарадскі герб з прывілею 1792

    У Кернаве, мяркуецца, размяшчалася рэзідэнцыя вялікага князя літоўскага Трайдзеня і першапачаткова вялікага князя Гедзіміна. Іх лакалізуюць на г.зв. Гары Ахвярніка. Гандлёва-рамесны пасад размяшчаўся вакол замкаў, прадмесці — на Замкавай Гары. Забудова была драўлянай[2]. Пахавальны абрад на могільніку сведчыць пра суіснаванне ў XIII—XIV стагоддзях паганскіх і хрысціянскіх традыцый. У 1365 годзе Кернаў значна пацярпеў у часе рэйду тэўтонскіх рыцараў. У 1390 годзе атрад крыжакоў на чале з маршалам Энгельгартам фон Рабэ знішчыў драўляныя замкі, пасля чаго яны не змаглі адрадзіцца і не мелі былой сілы.

    Кернаў. Н. Орда, XIX ст.

    У XV стагоддзі ў даліне Паяты (каля 25 га) на беразе Віліі з’явілася новае паселішча, што ўваходзіла ў склад Віленскага павета. Каля 1420 года вялікі князь Вітаўт заснаваў у Кернаве касцёл. У 1571 годзе кароль і вялікі князь Жыгімонт Аўгуст надаў мястэчку Магдэбургскае права, якое ў 1792 пацвердзіў кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі. У XVI—XVII стагоддзях аўтары тагачасных гістарыяграфічных твораў («Хроніка» М. Стрыйкоўскага, Густынскі летапіс, «Гісторыя» А. Каяловіча) называлі Кернаў адным з найважнейшых палітычна-адміністрацыйных цэнтраў Вялікага Княства Літоўскага ў XIII—XIV стагоддзях.

    У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Кернаў апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, у Віленскім павеце. У канцы XIX — пачатку XX стагоддзяў у мястэчку дзейнічалі касцёл і капліца.

    Паводле Рыжскага мірнага дагавора (1921) Кернаў апынуўся ў складзе Літвы. У 1960 тэрыторыю старажытнага паселішча і замкаў абвясцілі запаведнікам. У 2004 Кярнаве занеслі ў Спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.

    Насельніцтва

    Турыстычная інфармацыя

    Дзейнічае Кернаўскі археалагічны і гістарычны музей-запаведнік.

    Славутасці

    Галерэя

    Гл. таксама

    Зноскі

    1. ↑ Смоліч А. Географія Беларусі. — Вільня: Друкарня «Віленскага Выдавецтва» Б. А. Клецкіна, 1922. — 307 с.
    2. ↑ ЭнцВКЛ, 2005
    3. ↑ Kiernów // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno. — Warszawa, 1883. S. 47

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (6):
    Населеныя пункты Шырвінтаскага раёна
    Мястэчкі Літвы
    Населеныя пункты без паштовага індэкса
    Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Кярнаўская сянюнія
    Населеныя пункты паводле алфавіта