wd wp Пошук: ⬜

Капуста

Капуста, Бручка, Гарчыца[3] (Brassica) — род раслін сямейства капуставыя (Brassicaceae) (раней крыжакветныя (Cruciferae)), да якога адносяцца такія вядомыя расліны, як капуста агародная (Brassica oleracea), гарчыца чорная (Brassica nigra), рэпа (Brassica rapa) і бручка (Brassica napobrassica var. napobrassica).

Этымалогія назвы

Навуковая назва роду паходзіць ад лацінскай назвы капусты — brassica, якая, у сваю чаргу, заснавана на кельцкім слове bresic — таксама капуста.

Распаўсюджанне і экалогія

Налічваюць да 50 відаў капусты, распаўсюджаных пераважна ў Міжземнамор’і, а таксама ў Сярэдняй Еўропе, Цэнтральнай і Усходняй Азіі. У Амерыцы яе няма: у культуры там маюцца толькі вывезеныя з Еўропы.

На Беларусі ў дзікай прыродзе 3 віды: свірэпіца (Brassica campestris), гарчыца сарэпцкая (Brassica juncea) і гарчыца чорная (Brassica nigra)[4].

Батанічнае апісанне

Дыяграма кветкі

Аднагадовыя, двухгадовыя і шматгадовыя травы з пёрыста-паасобным або лопасцевым лісцем.

Чашалісцікі растапыраныя або прыўзнятыя гарызантальна; пялёсткі доўганагатковыя, жоўтыя ці белыя, з адваротна-авальным адгінам, часам з фіялетавымі жылкамі. Тычынкі свабодныя, без зубцоў. Усярэдзіне ля аснавання кароткіх тычынак па адной большай часткай пупышкападобнай мядовай залозцы і па адной вялікай залозцы перад кожнай парай доўгіх тычынак. Завязь сядзячая. Слупок кароткі. Лычык вялікі, плоска-галоўчаты, больш-менш двухлопасцевы[5].

Плод — струк лінейнай формы з цыліндрычным слупком ці канчаецца канічным або шылападобным наканечнікам, пустым або з насеннем. Створкі струка з ясна выяўленай сярэдняй жылкай і менш яснымі бакавымі палоскамі, якія пераплятаюцца. Перагародка з тоўстымі хвалістымі сценкамі клетак эпідэрмісу[5]. Насенне шарападобнае або яйкападобныя, размешчанае ў адзін шэраг. Карэньчык зародка ляжыць у жалабку, утвораным складзенымі ўздоўж семядолямі[5].

Класіфікацыя

Род уключае каля 40 відаў[6]. Асноўныя віды, падвіды і разнавіднасці[7]:

• Brassica assyriaca Mouterde

• Brassica aucheri Boiss.

• Brassica balearica Pers.

• Brassica barrelieri (L.) Janka

• Brassica bourgeaui (Webb ex Christ) Kuntze

• Brassica cadmea O.E.Schulz

• Brassica carinata A.Braun

• Brassica cretica Lam.

• Brassica deflexa Boiss.

• Brassica deserti Danin & Hedge

• Brassica desnottesii Emb. & Maire

• Brassica dimorpha Coss. & Durieu

• Brassica drepanensis (Caruel) Ponzo

• Brassica elongata Ehrh.[5]:460

• Brassica fruticulosa Cirillo

• Brassica glabrescens Pold.

• Brassica gravinae Ten.

• Brassica ×harmsiana O.E.Schulz, гібрыд бручкі і рэпы

• Brassica hilarionis Post

• Brassica incana Ten.

• Brassica insularis Moris

• Brassica juncea (L.) Czern. — Гарчыца сарэпцкая

• Brassica macrocarpa Guss.

• Brassica maurorum Durieu

• Brassica montana Pourr.

• Brassica napus L. — Рапс[5]:462

• Brassica napus subsp. rapifera Metzg. — Бручка[8]

• Brassica napus var. pabularia (DC.) Rchb.[9]

• Brassica nigra (L.) W.D.J.Koch — Гарчыца чорная

• Brassica nivalis Boiss. & Heldr.

• Brassica oleracea L. typus[10] — Капуста агародная

• Brassica oleracea var. alboglabra (L.H.Bailey) Musil

• Brassica oleracea var. botrytis L.

• Brassica oleracea var. capitata L.

• Brassica oleracea var. costata DC.

• Brassica oleracea var. gemmifera (DC.) Zenker

• Brassica oleracea var. gongylodes L. — Кальрабі

• Brassica oleracea var. italica Plenck

• Brassica oleracea var. medullosa Thell.

• Brassica oleracea var. oleracea

• Brassica oleracea var. palmifolia DC.

• Brassica oleracea var. ramosa DC.

• Brassica oleracea var. sabauda L.

• Brassica oleracea var. sabellica L.

• Brassica oleracea var. viridis L.

• Brassica oxyrrhina Coss.

• Brassica procumbens (Poir.) O.E.Schulz

• Brassica rapa L. — Рэпа, ці Турнэпс

• Brassica rapa subsp. campestris (L.) A.R.Clapham — Капуста палявая, свірэпа

• Brassica rapa subsp. chinensis (L.) Hanelt

• Brassica rapa subsp. dichotoma (Roxb.) Hanelt

• Brassica rapa subsp. japonica Shebalina

• Brassica rapa subsp. narinosa (L.H.Bailey) Hanelt

• Brassica rapa subsp. nipposinica (L.H.Bailey) Hanelt

• Brassica rapa subsp. oleifera (DC.) Metzg.) Hanelt

• Brassica rapa subsp. pekinensis (Lour.) Hanelt

• Brassica rapa subsp. rapa

• Brassica rapa subsp. rapifera — Турнэпс

• Brassica rapa subsp. trilocularis (Roxb.) Hanelt

• Brassica repanda (Willd.) DC.

• Brassica rupestris Raf.

• Brassica ruvo L.H.Bailey

• Brassica souliei (Batt.) Batt.

• Brassica spinescens Pomel

• Brassica tournefortii Gouan

• Brassica villosa Biv.

Зноскі

1. ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 25. — 160 с. — 2 350 экз.
4. ↑ База Растения Беларуси
5. 1 2 3 4 5 Синская Е. Н. Род 649. Капуста — Brassica // Флора СССР / Ботанич. ин-т Акад. наук СССР; Гл. ред. акад. В. Л. Комаров; Ред. VIII тома Н. А. Буш. — М.—Л.: Изд-во Академии наук СССР, 1939. — Т. VIII. — С. 459—466.
6. ↑ The Plant List: Brassica
7. ↑ Паводле сайта GRIN (гл. картку расліны)
8. ↑ Оценка и создание исходного материала брюквы для селекции на хозяйственно-ценные признаки (руск.)
9. ↑ Brassica napus var. pabularia: інфармацыя на сайце GRIN
10. ↑ NCU-3e. Names in current use for extant plant genera. Electronic version 1.0. Entry for Brassica L.(англ.)  (Праверана 27 лістапада 2009)

Літаратура

• Капуста // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.) . — СПб., 1890—1907.
• Капуста (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі (Праверана 6 студзеня 2010)

Тэмы гэтай старонкі (5):
Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Капуста
Расліны паводле алфавіта
Флора Еўразіі
Артыкулы з перасягнутай глыбінёй разгортвання