Генеральны план «Ост» (ням.: Generalplan Ost) — сакрэтны план нямецкага ўраду Трэцяга рэйха па правядзенні этнічных чыстак на тэрыторыі Усходняй Еўропы і яе нямецкай каланізацыі пасля перамогі над СССР[1].
Варыянт плана быў распрацаваны ў 1941 годзе у Галоўным упраўленнем імперскай бяспекі і прадстаўлены 28 мая 1942 года супрацоўнікам Упраўлення штаба імперскага камісара па пытаннях кансалідацыі германскага народа, оберфюрэрам СС Конрадам Мэерам-Хэтлінгам пад назвай «Генеральны план „Ост“ — асновы прававой, эканамічнай і тэрытарыяльнай структуры Усхода»[2]. Тэкст гэтага дакумента быў знойдзены ў федэральным архіве Германіі ў канцы 1980-х, асобныя дакументы адтуль прадстаўлены на выставе ў 1991 годзе[3], але цалкам быў пераведзены ў лічбавую форму і апублікаваны толькі ў лістападзе-снежні 2009[4].
На Нюрнбергскім працэсе адзіным доказам існавання плана былі “Заўвагі і прапановы “Усходняга міністэрства «па генеральным плане „Ост“», па словах абвінаваўцаў, напісаныя 27 красавіка 1942 г. супрацоўнікам міністэрства ўсходніх тэрыторый Э. Ветцэлем пасля азнаямлення з праектам плана, падрыхтаваным Галоўным упраўленнем імперскай бяспекі[5].
Генеральнаму плану папярэднічаў праект, распрацаваны Рэйхсміністэрствам акупаваных тэрыторый, які ўзначальваў Альфрэд Розенберг. 9 мая 1941 года Розенберг прадставіў фюрэру праект дырэктыў па пытаннях палітыкі на тэрыторыях, якія павінны быць акупаванымі ў выніку агрэсіі супраць СССР.
Розенберг прапанаваў стварыць на тэрыторыі СССР пяць губернатарстваў. Гітлер выступіў супраць аўтаноміі Украіны і замяніў для яе тэрмін “губернатарства” на “Рэйхскамісарыят”. У выніку ідэі Розенберга прынялі наступныя формы ўвасаблення.
Поспех нямецкай кампаніі лета-восені 1941 года прывёў да перагляду і зрабіць больш жорсткімі планаў немцаў у дачыненні да ўсходніх земляў, і ў выніку нарадзіўся план «Ост».
Па некаторых дадзеных, «План „Ост“» быў падзелены на два — «Малы план» (ням.: Kleine Planung) і «Вялікі план» (ням.: Große Planung). Малы план планавалася правесці падчас вайны. На Вялікім плане нямецкі ўрад хацеў засяродзіцца пасля вайны. План прадугледзеў розны працэнт германізацыі для розных заваяваных славянскіх і іншых народаў. «Негерманізаваныя» павінны былі быць выселеныя ў Заходнюю Сібір або падвергнутыя фізічнаму знішчэнню. Выкананне плана павінна было гарантаваць, што заваяваныя тэрыторыі набылі б незваротна нямецкі характар.
Сярод гісторыкаў атрымаў распаўсюджванне дакумент, вядомы як “Заўвагі і прапановы “Усходняга міністэрства «па генеральным плане „Ост“».
Ветцэль меркаваў выгнанне дзесяткаў мільёнаў славян за Урал. Палякі, згодна Ветцэлю, «з’яўляліся найбольш варожа настроеным да немцаў, колькасна вялікім і таму самым небяспечным народам».
«Generalplan Ost», як варта разумець, меў на ўвазе таксама «Канчатковае рашэнне яўрэйскага пытання» (ням.: Endlösung der Judenfrage), паводле якога яўрэі падлягалі татальнаму знішчэнню:
Колькасць людзей, якія падлягаюць, згодна з планам, высяленню, павінна быць у рэчаіснасці значна вышэй, чым прадугледжана. Толькі калі ўлічыць, што прыкладна 5-6 млн яўрэяў, якія пражываюць на гэтай тэрыторый, будуць ліквідаваныя яшчэ да правядзення высялення, можна пагадзіцца са згаданай у плане лічбай у 45.000.000 мясцовых жыхароў ненямецкага паходжання. Аднак з плану відаць, што ў згаданыя 45 000 000 чалавек ўключаны і яўрэі. З гэтага, такім чынам, вынікае, што план зыходзіць з відавочна няслушнага падліку колькасці насельніцтва. # №% 2016. З заўваг і прапаноў Ветцэля па генеральным плане «Ост»
У Прыбалтыцы латышы лічыліся больш падыходнымі для «германізацыі», а літоўцы і латгальцы — не, паколькі сярод іх было занадта шмат «славянскіх прымешак»[6]. Згодна прапановаў Ветцэля, рускі народ павінен быў падвяргацца такім мерам, як асіміляцыя («анямечвання») і скарачэнне колькасці праз скарачэнне нараджальнасці[7] — падобныя дзеянні вызначаюцца як генацыд[8].
Нямецкі арыгінал | Пераклад на беларускую |
---|---|
|
|