wd wp Пошук:
    ⬜

    Антоніа Вівальдзі

    Антоніа Вівальдзі (італ.: Antonio Lucio Vivaldi; 4 сакавіка 1678, Венецыя — ліпень (пахав. 28.7) 1741), італьянскі кампазітар і скрыпач, значная постаць у культуры барока, лічыцца адным з найбуйнейшых прадстаўнікоў італьянскага скрыпічнага мастацтва XVIII стагоддзя[7], пры жыцці атрымаў шырокае прызнанне ва ўсёй Еўропе. Майстар ансамблева-аркестравага канцэрта — канчэрта гроса, аўтар каля 40 опер. Яго найбольш вядомай працай з’яўляецца цыкл з чатырох скрыпічных канцэртаў «Поры года»[7][8].

    Паходжанне

    Далёкія продкі Антоніа Вівальдзі былі шаноўнымі людзьмі ў Брэшыі, дзе нарадзіўся і бацька кампазітара, Джавані Батыста (1655—1736). У дзесяць гадоў Джавані пераехаў з маці у Венецыю, дзе навучаўся цырульніцкаму рамяству. У той час у італьянскіх цырульнях для занятку свабоднага часу кліентаў, зазвычай, трымалі розныя музычныя інструменты. Джавані час ад часу музыкаваў на скрыпцы і пасля цалкам прысвяціў сябе музыцы.

    У 1677 годзе Джавані жэніцца з Камілай Калік’я (1655—1728) і годам пазней у іх нараджаецца сын — Антоніа. Згодна царкоўным запісам, у Антоніа было тры сястры — Маргарыта Габрыэла, Чэчылія Марыя і Дзанета Ганна, і два браты — Банавентура Тамаса і Франчэскі Гаэтана, якія працягнулі справу бацькі і сталі пасля цырульнікамі.

    У 1685 годзе імя Джавані Батысты значылася ў спісе стваральнікаў музычнай супольнасці «Sovvegno dei musicisti de Santa Cecilia». Пасля ён стаў галоўным скрыпачом у капэле сабора Святога Марка. За нязвыклы для венецыянцаў руды колер валасоў, які Антоніа ўспадкаваў ад бацькі, яго пасля звалі «рудым святаром» (італ.: il prette rosso)[8]. У 1689 годзе была пастаўлена опера пад назвай «La Fedelta sfortunata», складзеная Джавані Батыста Росі, з чаго можна дапусціць, што бацька Антоніа і сам быў кампазітарам.

    Біяграфія

    Царква Святога Яна ў Брагары, дзе ў 1678 годзе быў хрышчаны Антоніа Вівальдзі.

    Раннія гады

    Антоніа Вівальдзі нарадзіўся 4 сакавіка 1678 года ў Венецыі, якая з’яўлялася ў тую пару сталіцай Венецыянскай рэспублікі. Да сярэдзіны XX стагоддзя даследчыкамі біяграфіі Вівальдзі меркаваліся розныя даты нараджэння кампазітара, сустракаліся сцверджанні, што ён нарадзіўся ў 1675 годзе, прыводзіліся і іншыя даты. Выяўленыя ў 1963 годзе англійскім навукоўцам Эрыкам Полам (Eric Paul) запісы царкоўнага прыходу Святога Іаана Прадцечы (Сан-Джавані-ін-Брагора, раён Кастэла) дазволілі канчаткова ўсталяваць дату нараджэння кампазітара. Ён быў хрышчаны дома адразу ж пасля нараджэння, што было звязана або з яго слабым здароўем, або з землятрусам, які ўзрушыў горад у той дзень. Пад гэтым уражаннем маці Антоніа Вівальдзі адразу ж вызначыла сына ў святары. Афіцыйнае хрышчэнне немаўляці ў царкве адбылося праз два месяцы[9].

    Пра юнацкія гады і музычную адукацыю Антоніа Вівальдзі мала звестак. Напэўна, менавіта бацька стаў яго першым музычным настаўнікам, навучыўшы граць на скрыпцы, да якой юны кампазітар прылучыўся з дзесяці гадоў, і ўжо ў 1689—1692 гадах замяшчаў бацьку ў капэле сабора Святога Марка з прычыны яго адлучак з Венецыі.

    Згодна некаторых крыніц, Антоніа навучаўся тэорыі музыкі і кампазіцыі ў Джавані Легрэнцы[8], але ўлічваючы, што Легрэнцы памёр у 1690 годзе, многімі даследчыкамі факт настаўніцтва ставіцца пад сумнеў. Хоць люксембургскі навуковец Уолтэр Калнедэр адзначыў уплыў стылю Легрэнцы ўжо ў адной з першых кампазітарскіх прац Вівальдзі — «Laetatus sum…» («Будзем радавацца…»), напісанай ім у 1691 годзе. Віртуозная ігра на скрыпцы і водгаласы ў ранніх творах Антоніа музычнага стылю рымскага скрыпача Арканджэла Карэлі спрычыніліся здагадак, што, магчыма, Антоніа навучаўся ў гэтага майстра. Аднак няма сведчанняў, што пацвярджаюць гэта, а часовая храналогія царкоўнай службы Антоніа не супадае з датай меркаванага яго навучання ў 1703 годзе ў Рыме[10].

    Здароўе Антоніа Вівальдзі было слабым — такія сімптомы, як «strettezza di Petto» («цесната ў грудзях»), былі інтэрпрэтаваны як форма астмы[11].

    Юнацтва

    Служба бацькі ў царкоўным саборы і кантакты з духавенствам паўплывалі на выбар далейшай кар’еры юнага Антоніа. Ён прыняў рашэнне стаць святаром, і гэта цалкам вытлумачальна, бо ў Італіі тых часоў з’яўлялася звыклай справай сумяшчэнне духоўнай і музычнай кар’ер[10]. Неўзабаве пасля свайго пасвячэння ў 1704 годзе, ён атрымаў паслабленне ў правядзенні Імшы па прычыне дрэннага стану здароўя. Вівальдзі правёў імшу як святар усяго некалькі разоў, пасля чаго пакінуў свае абавязкі ў цэрквы, хоць і застаўся пры гэтым святаром.

    У верасні 1703 года Вівальдзі стаў Maestro di Violino (майстрам скрыпкі) у дзіцячым доме пад назвай «Pio Ospedale della Pietà» у Венецыі. З’яўляючыся, перадусім, вядомым кампазітарам, Вівальдзі ў той жа час лічыўся вылучным па віртуознасці скрыпачом. Вівальдзі было толькі 25 гадоў, калі ён пачаў працаваць у «Ospedale della Pietà». Менавіта там ён склаў большасць сваіх буйных твораў цягам наступных трыццаці гадоў. У Венецыі існавала чатыры аналагічныя ўстановы. Іх мэта складалася ў тым, каб даць прытулак і адукацыю дзецям, якія былі пакінуты, а таксама сіротам, чые сем’і не маглі іх падтрымаць. Гэтыя ўстановы фінансаваліся за кошт сродкаў Рэспублікі. Хлопчыкі навучаліся гандлю і ва ўзросце 15 гадоў павінны былі пакінуць навучальную ўстанову. Дзяўчынкі ж атрымвалі музычную адукацыю, а самыя таленавітыя заставаліся і рабіліся ўдзельніцамі вядомага аркестра і хору ў Ospedale.

    Вівальдзі пісаў канцэрты, кантаты, а таксама вакальную музыку на біблейскія тэксты для навучэнцаў. Гэтыя складанні, лік якіх перавышае 60, размаітыя: яны складаюцца з сольных спеваў і буйнамаштабныя харавыя творы для салістаў, хору і аркестра. У 1704 годзе Вівальдзі да сваіх абавязкаў настаўніка скрыпкі атрымаў таксама абавязкі настаўніка альта. Становішча маэстра дзі Кора, якія былі прыняты ў свой час Вівальдзі, патрабавалі шмат часу і працы. Ён павінен быў складаць новую араторыю ці канцэрт да кожнага свята, а таксама вучыць сірот тэорыі музыкі і гульні на вызначаных інструментах.

    Адносіны з Вівальдзі з саветам дырэктараў Ospedale часта былі напружанымі. Раду кожны год уладкоўваў галасаванні, ці пакідаць яго на працы ў якасці настаўніка. Галасаванні рэдка праходзілі згоднена; і ў 1709 годзе яго не падтрымалі[11]. Праз год пасля службы ў якасці пазаштатнага музыканта Савет Ospedale аднагалосна прыняў рашэнне вярнуць кампазітара назад (у 1711 г.). За час гадавой адсутнасці Вівальдзі ў Савеце ўсвядомілі важнасць яго ролі. У 1716 годзе ён быў прызначаны музычным кіраўніком Ospedale і стаў адказным за ўсю музычную дзейнасць установы[12][11].

    У 1705 годзе выдавецтва Джузэпэ Сала ў Венецыі апублікавала яго 12 санат, пазначаныя опусам 1. У наступныя гады Вівальдзі неаднаразова звяртаўся да жанру санаты для аднаго і некалькіх інструментаў. Другі опус Вівальдзі, апублікаваны ў Венецыі выдавецтвам Барталі ў 1709 годзе, улучаў 12 санат для скрыпкі з суправаджэннем чэмбала (італьянская назва клавесіна). У 1706 годзе адбыўся першы публічны выступ Вівальдзі ў палацы французскага пасольства. Імёны віртуозных скрыпачоў, бацькі і сына Вівальдзі, згадваецца і ў выданні «Даведніка па Венецыі», падрыхтаванага італьянскім картографам Вінчэнца Каранэлі. У гэты перыяд Вівальдзі пераязджае з плошчы Брагара ў новы, больш прасторны дом у суседнім прыходзе Сан-Правола. У 1711 годзе былі апублікаваны 12 канцэртаў «L’estro armonico» («Гарманічнае натхненне»). У гэтым жа годзе ён атрымаў цвёрды гадавы аклад і стаў галоўным кіраўніком канцэртаў выхаванак, з 1713 года дырэктарам жаночай кансерваторыі «Паэта» («Ospedale della Pietà»)[13]. У гэтыя гады юны Вівальдзі ўзмоцнена працуе, сумяшчаючы выкладніцкую і кампазітарскую дзейнасць. Яго імя робіцца вядомым у роднай Венецыі, а ўлічваючы тое, што Венецыя ў тую пару наведвалася вялікай колькасцю вандроўнікаў, папулярнасць Вівальдзі шырыцца за межы Венецыі. Так, у 1709 годзе падчас уяўлення араторыі ў «Паэта» Вівальдзі быў прадстаўлены дацкаму каралю Фрэдэрыкe IV, якому пазней прысвяціў 12 скрыпічных санат. У 1712 годзе, падчас знаходжання ў Венецыі, адбылася сустрэча нямецкага кампазітара, капельмайстра з Брэслаў Готфрыда Шцёльцля (Gottfried Heinrich Stölzel) з Антоніа. Такім чынам, Шцёльцль быў першым нямецкім музыкантам, які асабіста кантактаваў з Вівальдзі[10].

    Нягледзячы на частыя адлучкі Вівальдзі на гастролі, пачынаючы з 1718 года, «Pietà» плацілі яму 2 цэхіны ў месяц за абавязанне пісаць па два канцэрты ў месяц для аркестра, а таксама рэпетаваць з імі не менш пяць разоў падчас яго знаходжання ў Венецыі. Запісы «Pietà» паказваюць, што кампазітару аплацілі 140 канцэртаў паміж 1723 і 1733 гадамі.

    Пачатак кампазітарскай дзейнасці. Венецыя (1713—1718)

    Аўтограф Вівальдзі.

    У пачатку 18-га стагоддзі опера была самай папулярнай музычнай забаўкай. Гэты жанр апынуўся найболей выгадным для Вівальдзі. У Венецыі існавала некалькі тэатраў, што супернічаюць за ўвагу публікі. Вівальдзі пачаў сваю кар’еру ў якасці опернага кампазітара паступова: у 1713 годзе Вівальдзі напісаў свой першы твор, трохактовую оперу «Ottone in villa» («Атон на віле»), прэм’ера пастаноўкі якой адбылася 17 мая таго ж года на сцэне венецыянскага Тэатра дэлу Грацыі (Teatro delle Grazie)[14]. Гэта опера ўяўляе сабою характэрны ўзор оперы-серыя з яе расцягненасцю дзеяння і заблытанай сюжэтнай інтрыгай. Напісаная на лібрэта Даменіка Лолі, з якім Вівальдзі пазней неаднаразова супрацоўнічаў, яна ўзнаўляе адзін з эпізодаў рымскай гісторыі. У адпаведнасці са звычаем у якасці салістаў, якія выконвалі і мужчынскія і жаночыя партыі, выступалі спевакі-пакладанцы. Іх выкананне спалучала сілу і бляск мужчынскіх галасоў з лёгкасцю і рухомасцю жаночых. Відаць, пастаноўка мела значны поспех, бо прыцягнула ўвагу венецыянскіх імпрэсарыа. Неўзабаве Вівальдзі атрымаў заказ (scrittura) на новую оперу ад Модотто, уладальніка тэатра Сан-Анджэла, з якім ён падтрымваў кантакт аж да сваёй апошняй оперы «Фераспе» (1739)[15]. Праз год, у 1714 годзе, ён напісаў сваю другую оперу «Orlando finto pazzo» («Роланд, уяўны вар’ят»), напісаную на лібрэта Грацыа Брач’ёлі, якая ўяўляла сабой вольную перапрацоўку вядомай паэмы «Апантаны Роланд» італьянскага паэта Лудовіка Арыёста[16]. Неўзабаве кампазітар напісаў дзве араторыі на лацінскія тэксты, «Майсей, бог фараонаў» у 1714 годзе і «Юдыф пераможная» ў 1716 годзе. Партытура яго першай араторыі «Майсей, бог фараонаў» была пасля згублена. У рымскай кансерваторыі Святой Сесіліі захаваўся толькі тэкст араторыі з указаннем імёнаў выканаўцаў, з якога бачна, што ўсе партыі, улучаючы мужчынскія персанажы, выконваліся дзяўчынамі — выхаванкамі. Араторыя «Юдыф пераможная», адрозная свежасцю меладычнага натхнення і тонкасцю аркестравага каларыту, ставілася да лепшых стварэнняў Вівальдзі. З шырокім прызнаннем таленту кампазітара і педагога павялічвалася і колькасць вучняў Вівальдзі, аднак ні новыя вучні, ні дастатак кампазітарскай працы ў кансерваторыі «Паэта» не маглі адцягнуць Вівальдзі ад інтэнсіўнай працы ў тэатры. У 1715 годзе ён атрымаў заказ ад тэатра Сан-Анджэла — 12 галоўных арый у оперы «Nerone fatto Cesare» («Нерон, які стаў Цэзарам»). У 1716 годзе Вівальдзі на заказ тэатра Сан-Анджэла напісаў яшчэ адну оперу «L’incoronazione di Dario» («Каранаванне Дарыя»). У гэтым жа годзе ім была напісана опера «La costanza trionfante degl’amori e de gl’odii» («Сталасць, пераможная над каханнем і нянавісцю») для другога па значнасці венецыянскага тэатра Сан-Мазе, з якім кампазітар быў таксама цесна злучаны ў наступныя гады. Прэм’еры гэтых опер адбыліся на карнавале 1716 года[16]. Пра тое, што Вівальдзі робіцца знакамітым не толькі ў Венецыі, але і за яе межамі, сведчыць і тое, што ў 1718 годзе яго опера «Scanderbeg» («Скандэрбег») ставіцца на сцэне фларэнтыйскага тэатра.

    Прагрэсіўны оперны стыль Вівальдзі прычыніў яму некаторыя праблемы з больш кансерватыўнымі музыкантамі, прыкладам, такімі як Бенедэта Марчэла — магістрата і музыканта-аматара. Яго артыкул пад назвай «Il Teatro Alla Moda» (1720) асуджае Вівальдзі і яго оперы, хоць не згадвае яго наўпроста ў тэксце. Але на вокладцы артыкула была намалявана лодка (Сантаў-Анджэла), на левым канцы якой стаіць маленькі анёл у шапцы святара і гуляе на скрыпцы.

    У лісце, напісаным Вівальдзі ў 1737 годзе свайму апекуну маркізу Бентыволья, ён спасылаецца на тое, што напісаў «94 оперы». Аднак было выяўлена толькі каля 50 опер Вівальдзі, і ніякай іншай дакументацыі пра астатнія оперы не існуе. Нягледзячы на тое, што Вівальдзі, вядома, напісаў шмат опер у свой час, і ўсё ж, ён ніколі не дасягнуў слыннасці такіх вялікіх кампазітараў-сучаснікаў як Алесандра Скарлаці, Ёган Адольф Хесэ, Леанарда Леа, і Бальдасарэ Галупі.

    Яго найболей паспяховымі операмі з’яўляюцца «La Costanza trionfante» («Сталасць, пераможная над каханнем і нянавісцю») і «Farnace» («Фарначе»), кожная з якіх адраджалася на сцэне па шэсць разоў.

    У цэлым, перыяд з 1713 па 1718 год лічыцца многімі даследчыкамі самым прадукцыйным этапам у творчасці кампазітара: за гэтыя пяць гадоў ён напісаў у агульнай складанасці восем опер[10][14].

    Сталасць

    Карыкатура на Вівальдзі — «Руды святар», намаляваная ў 1723 годзе італьянскім мастаком П’ер Леонэ Гецы.

    У 1717 ці 1718 годзе Антоніа Вівальдзі прапанавана новае прэстыжнае месца ў якасці капельмайстра пры двары князя Піліпа Гесен-Дармштат, губернатара горада Мантуі. Ён пераехаў туды і цягам трох гадоў склаў некалькі опер, сярод якіх быў «Tito Manlio» («Ціта Манліа»). У 1721 годзе кампазітар быў у Мілане, дзе прадставіў драму «La Silvia» («Сільвія»). Ён ізноў наведаў Мілан у наступным годзе з араторыяй «L’Adorazione delli tre Re Magi» («Глыбокая пашана вешчуноў»). У 1722 годзе пераехаў у Рым, дзе паставіў свае оперы новага стылю. Папа Бенедыкт XIII запрасіў Вівальдзі іграць для яго. У 1725 годзе кампазітар вярнуўся ў Венецыю і ў тым жа годзе напісаў яшчэ чатыры оперы.

    Цягам гэтага перыяду Антоніа Вівальдзі напісаў чатыры скрыпічныя канцэрты, кожны з якіх адпавядае чатыром порам года і малюе сцэны, прыдатныя для кожнага сезона. Трое з канцэртаў з’яўляюцца арыгінальнай канцэпцыяй, тым часам як першы, «Вясна», запазычае матывы Sinfonia з першага акта яго адначаснай оперы «Il Giustino» («Гіусціна»). Натхненнем для канцэртаў, напэўна, паслужыла мясцовасць вакол Мантуі. Гэтыя канцэрты апынуліся рэвалюцыйнымі ў музычнай канцэпцыі: у іх намаляваны плынь ручаёў, спеў птушак (розных выглядаў, кожны пэўна характарызуецца), брэх сабак, шум камароў, плач пастухоў, буры, п’яныя танцоры, ціхія ночы, паляванне з бакоў абодвух паляўнічых, катанне на каньках дзяцей і пацяпленне зімовых вечароў. Кожны канцэрт злучаны з санетам, у якім, магчыма, Вівальдзі апісваў сцэны, намаляваныя ў музыцы. Гэтыя канцэрты былі апублікаваны ў Амстэрдаме ў 1725 годзе.

    У Мантуі Антоніа Вівальдзі пазнаёміўся з опернай спявачкай Ганнай Жыра (Anna Giraud), дачкой французскага цырульніка. Гэта знаёмства зрабіла вялікі ўплыў на наступны лёс. У сваіх лістах да драматурга Карла Гальдоні Вівальдзі прадстаўляе яму Ганну Жыра як сваю «старанную вучаніцу». На думку даследчыкаў, менавіта Вівальдзі прыналежыць вялікая заслуга ў станаўленні Ганны Жыра як опернай спявачкі. Спадарожніцай Вівальдзі стала таксама сястра Ганны, Паліна, якая стала свайго роду медычнай сястрой і прыняла на сябе клопаты пра здароўе кампазітара, які хварэў бранхіяльнай астмай. Пасля трохгадовай службы ў Мантуі Вівальдзі разам з Ганнай і Палінай вярнуўся ў Венецыю. У Венецыі, абедзве яны жылі ў доме Вівальдзі і суправаджалі яго ў шматлікіх вандраваннях. Занадта цесныя для духоўнай асобы стасункі з сёстрамі Жыра неаднаразова выклікалі нараканні з боку царкоўнікаў. Парушэнне нормаў паводзін прывяло да цяжкіх для Вівальдзі наступстваў і абвастрэння яго адносін з царкоўнай элітай Папскай вобласці. Вядома, што ў 1738 годзе кардынал-архібіскуп горада Ферары забараніў Вівальдзі заехаць у горад і служыць імшу з прычыны грэхападзення[17]. Нягледзячы на ўсё, ён бараніў гонар і годнасць сваіх спадарожніц[10].

    Пасля сустрэчы з імператарам Карлам VI пераехаў у Вену, спадзеючыся на павышэнне па службе, аднак імператар памёр неўзабаве па прыбыцці Вівальдзі, а сам кампазітар памёр менш чым праз год у галечы.

    Творчасць

    Антоніа Вівальдзі пісаў музыку для свецкіх і духоўных канцэртаў кансерваторыі, оперы для тэатраў Венецыі (удзельнічаў у іх пастаноўцы). У творчасці паслядоўніка А. Карэлі вышэйшага роксвіту дасягнуў канцэрта гроса (устаноўлена 3-часткавая цыклічная форма, вылучана віртуозная партыя саліста). Стварыў жанр сольнага інструментальнага канцэрта, чым прадвызначыў дасягненні венскай класічнай школы. Садзейнічаў развіццю віртуознай скрыпічнай тэхнікі. Музычны стыль А. Вівальдзі адметны меладычным багаццем, дынамічнасцю і экспрэсіўнасцю гучання, класічнай стройнасцю формы. Яго цыкл «Поры года» (1725) — адзін з ранніх узораў праграмнай музыкі. Зрабіў уклад у развіццё інструментоўкі. Сярод твораў: оперы (больш за 40, у т.л. «Нерон, які стаў Цэзарам», 1715; «Алімпіяда», 1734), араторыі («Юдзіф», 1716, і інш.); свецкія кантаты, серэнады; «Stabat Mater» і іншыя царконыя творы; інструментальныя канцэрты (465), у т.л. канцэрта гроса (49), для аднаго інструмента з баса кантынуа (331, у т.л. 228 для скрыпкі) і інш.

    Музычныя фрагменты

    Музычныя фрагменты ў фармаце Ogg Vorbis

    Спадчына

    Уплыў Антоніа Вівальдзі зазналі многія кампазітары 1-й паловы XVIII ст. Кампазіцыйным прынцыпам, якія зацвердзіліся ў інструментальнай музыцы дзякуючы яму, у ліку іншых следаваў і Іаган Себасцьян Бах, які пераклаў для клавіра і аргана некалькі ягоных канцэртаў. Падобна шматлікім кампазітарам эпохі барока, Вівальдзі быў амаль цалкам забыты неўзабаве пасля сваёй смерці; яго музыку зноў адкрылі ў XX ст.

    Зноскі

    1. 1 2 https://www.francemusique.fr/personne/antonio-vivaldi Праверана 11 студзеня 2020.
    2. 1 2 Archivio Storico Ricordi — 1808. Праверана 3 снежня 2020.
    3. 1 2 Česká divadelní encyklopedie Праверана 16 красавіка 2021.
    4. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118627287 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 30 снежня 2014.
    5. 1 2 3 4 https://www.treccani.it/enciclopedia/antonio-vivaldi_(Dizionario-Biografico)
    6. ↑ https://www.francemusique.fr/personne/antonio-vivaldi
    7. 1 2 Вивальди Антонио // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
    8. 1 2 3 Классическая музыка. История музыки, биографии великих композиторов и музыкантов / ответственный редактор Ю. Орлова. — М. : Издательство «Э», 2015. — С. 45—47. — ISBN 5457942228.
    9. ↑ Камзолова, М. Н. Музыкальное путешествие по городам Италии: учебно-методическое пособие. — Scientific magazine Kontsep, 2015.
    10. 1 2 3 4 5 Walter Kolneder. Antonio Vivaldi: his life and work. — University of California Press, 1970 — ISBN 0-520-01629-7
    11. 1 2 3 Michael Talbot, Vivaldi (London: J.M. Dent & Sons, Ltd., 1978), 39.
    12. ↑ Heller, Karl Antonio Vivaldi: The Red Priest of Venice, Amadeus Press (1997), ISBN 1-57467-015-8
    13. ↑ Музыкальная энциклопедия. Вивальди. Под редакцией Ю. В. Келдыш в 6 томах. Т 1. — М.: Советская энциклопедия, 1973.
    14. 1 2 Reinhard Strohm. The Operas of Antonio Vivaldi. — L.S. Olschki, 2008 — p. 111 — ISBN 88-222-5682-4
    15. ↑ Игорь Белецкий. Антонио Вивальди: краткий очерк жизни и творчества. — И: Музыка, Ленинградское отд., 1975
    16. 1 2 Муз-лит-ра. Вивальди — биография.Muzlitra.ru
    17. ↑ Julie Anne Sadie. Companion to Baroque Music. — P:University of California Press, 1998 — p.40 — ISBN 0-520-21414-5

    Літаратура

    Бібліяграфія

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (23):
    Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без нумароў старонак
    Памерлі ў 1741 годзе
    Каталіцкія манахі
    Кампазітары Італіі
    Скрыпачы Італіі
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без назвы артыкула
    Нарадзіліся ў 1678 годзе
    Акадэмічныя музыканты Італіі
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без аўтара
    Вікіпедыя:Артыкулы са спасылкамі на элементы Вікідадзеных без беларускага подпісу
    Памерлі ў Вене
    Музыканты паводле алфавіта
    Оперныя кампазітары
    Нарадзіліся ў Венецыі
    Нарадзіліся 4 сакавіка
    Вікіпедыя:Істотныя артыкулы
    Кампазітары эпохі барока
    Пахаваныя ў Вене
    Кампазітары XVIII стагоддзя
    Вікіпедыя:Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных
    Памерлі 28 ліпеня
    Асобы