wd wp Пошук: ⬜

Анатоль Канстанцінавіч Лядаў

Анатоль Канстанцінавіч Ля́даў (руск.: Анатолий Константинович Лядов; 30 красавіка [12 мая] 1855 [5], Санкт-Пецярбург — 15 [28] жніўня 1914, сядзіба Палынаўка, каля Баравічоў) — рускі кампазітар, дырыжор і педагог, прафесар Пецярбургскай кансерваторыі.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і вядомага рускага дырыжора Канстанціна Лядава.

Першыя ўрокі музыкі пачаў атрымліваць у пяць гадоў ад бацькі. У 1870 годзе паступіў у Пецярбургскую кансерваторыю. Займаўся па класах фартэпіяна і скрыпкі, неўзабаве зацікавіўся тэарэтычнымі дысцыплінамі і стаў узмоцнена вывучаць кантрапункт і фугу. Да гэтага ж часу адносяцца яго першыя кампазітарскія спробы.

Талент маладога музыканта высока ацаніў Мадэст Мусаргскі. Лядаў перавёўся ў клас тэорыі кампазіцыі да Рымскага-Корсакава, аднак у 1876 годзе быў адлічаны з кансерваторыі за ненаведванне. Праз два гады Лядаў аднавіўся ў кансерваторыі і паспяхова яе скончыў, пасля чаго ў тым жа годзе быў запрошаны туды выкладаць.

А. К. Лядаў быў адным з членаў Бяляеўскага кружка.

Творчасць

Значная частка сачыненняў Лядава напісана для фартэпіяна: «Бірулькі», «Арабескі», «Пра даўніну» (пазней створана аркестравая версія), «Ідылія», «Музычная табакерка», п’есы, прэлюдыі, вальсы. Кампазітар лічыцца адным з майстроў жанру мініяцюры — многія яго творы напісаны ў простых формах і доўжацца некалькі хвілін.

Сярод самых вядомых сачыненняў Лядава — сімфанічныя паэмы «Баба-Яга», «Чароўнае возера»[pl], «Кікімара», «Танец Амазонкі», «Журботная песня», «З Апакаліпсісу», а таксама сюіта «Восем рускіх песень» для аркестра.

Лядаў таксама вядомы як фалькларыст — ён склаў некалькі зборнікаў рускіх народных песень. Для голасу і ф-на: 18 дзіцячых песень на народныя словы, зборнікі народных песень, рамансы і інш. Для хору а cappella: «10 рускіх народных песень», «15 рускіх народных песень».

Абарот Анатоля Канстанцінавіча да духоўнай музыкі параўнальна невяліка — гэта «Штогадзінная малітва свяціцеля Іаасафа Гарленкі» (1910) і зборнік «Дзесяць пералажэнняў з Ужытку» (1909).

Па заказе Дзягілева Лядаў нанова аркестраваў некаторыя нумары для балета Фокіна на музыку Ф. Шапена [6] — прэм’ера «Сільфід» адбылася 2 чэрвеня 1909 года ў Парыжы, у тэатры Шатле. У далейшым на музыку Лядава трупа Рускі балет Дзягілева ажыццявіла пастаноўкі балетаў у харэаграфіі Мясіна: «Кікімара» (1916) і «Рускія казкі» (1917).

Імкнучыся да таго, каб «…кожны такт цешыў»[7], Лядаў досыць павольна працаваў над сваімі творамі. Магчыма, менавіта гэта стала прычынай таго, што заказ на напісанне новага балета для рускіх сезонаў 1910 года, які, паводле пісьмаў Дзягілева, той замовіў кампазітару 10 верасня, урэшце быў перададзены ім маладому Ігару Стравінскаму (прэм’ера «Жар-птушкі» адбылася 25 чэрвеня 1910 года на сцэне Оперы Гарнье). Гэта версія адпрэчваецца даследчыкам Н. Л. Дунаевай, якая сцвярджае, што, хутчэй за ўсё, Дзягілеў даручыў працу над балетам адначасова абодвум кампазітарам, але затым, за некалькі месяцаў да канца прызначанага Лядаву тэрміна працы, аддаў перавагу Стравінскаму[8]. Паводле яшчэ адной, больш ранняй версіі[9], Лядаў нават не прыступаў да партытуры балета, таму што вызначаны Дзягілевым тэрмін не ўлічваў тэмпаў яго працы — таму кампазітар адразу ж адмовіў.

Педагагічная дзейнасць

Адразу ж пасля заканчэння Пецярбургскай кансерваторыі Лядаў быў запрошаны туды на пасаду выкладчыка элементарнай тэорыі музыкі, гармоніі і інструментоўкі, выкладаў там да самай смерці[10]. Сярод яго вучняў: Б. У. Асаф’еў, М. Ф. Гнесін, М. Я. Мяскоўскі, С. С. Пракоф’еў, В. М. Бяляеў, І. І. Чакрыгін, А. В. Асоўскі, А. А. Аленін, С. М. Майкапар і іншыя.

Таксама выкладаў тэорыю, гармонію, кантрапункт і форму ў Прыдворнай пеўчай капэле, дзе сярод яго вучняў быў В. А. Залатароў [11].

Пахаваны на Новадзявочых могілках. У 1936 г. перапахаваны ў Некропалі майстроў мастацтваў.

Адрасы ў Санкт-Пецярбургу

1894—1914 — Мікалаеўская вуліца, д. 52, кв. 10.

Памяць

У 1955 годзе ў СССР была выпушчана паштовая марка, прысвечаная Лядаву.
З 1990 года ў г. Баравічы штогод праводзіцца Фестываль мастацтваў імя А. К. Лядава [12]. Імя кампазітара носіць гарадская дзіцячая школа мастацтваў[13]. У самой Палынаўцы, якая вырасла пасля смерці кампазітара ў пасёлак (цяпер Палынаўка ўваходзіць у межы горада Баравічы), галоўная вуліца атрымала яго імя, а на адным з дамоў каля былой сядзібы ўстаноўлена мемарыяльная дошка.
Таксама імя Лядава носіць дзіцячая музычная школа ў Маскве, на вуліцы 1905 года.
Першы аўдыёзапіс усіх сачыненняў А. К. Лядава для аднаго фартэпіяна прадпрыняты рускай піяністкай Вольгай Салаўёвай, якая займалася падрыхтоўкай і запісам з 2005 па 2016 гг., вынікам чаго сталі чатыры тамы кампакт-дыскаў, якія ўключаюць у сябе некалькі сусветных прэм’ер[14][15].

Зноскі

↑ Лядов Анатолий Константинович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
↑ Н. Б—н Лядов, Анатолий Константинович // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1906. — Т. доп. II. — С. 115.
↑ Г. Риман Лядов // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1901. — Т. 2. — С. 793–794.
1 2 The New Grove Dictionary of Music and Musicians / S. Sadie, N. Fortune — OUP, 1980.
↑ (стр. 88) Датой рождения А. К. Лядова ошибочно считалось 29 апреля (11 мая), но согласно исследованиям, проведенным Т. А. Зайцевой и А. Е. Помазанским, датой рождения является 30 апреля (12 мая)
↑ У працы над новай аркестроўкай таксама бралі ўдзел Сяргей Танееў, Мікалай Чарапнін і Ігар Стравінскі.
↑ «А. К. Лядов. Жизнь. Портрет. Творчество. Из писем»: сборник материалов — Петроград, 1916 (переиздание: СПб., 2005)
↑ «Непознанный А. К. Лядов»: сборник статей и материалов (редактор-составитель Т. А. Зайцева). — Челябинск, 2009.
↑ 1954 г., Н. Запарожац
↑ Лядов Анатолий Константинович (1855—1914)
↑ Золотарёв В. А. Воспоминания о Балакиреве
↑ Праграма 26-га Фестывалю мастацтваў імя А. К. Лядава
↑ Баравіцкая Дзіцячая школа мастацтваў
↑ amuletts. Anatoly Lyadov Complete Works for Piano Volumes 1 & 2(нявызн.) . Northern Flowers Records (21 кастрычніка 2016). Праверана 15 лістапада 2020.
↑ amuletts. Anatoly Lyadov Complete Works for Piano Volumes 3 and 4(нявызн.) . Northern Flowers Records (10 студзеня 2017). Праверана 15 лістапада 2020.

Літаратурныя творы

Корсакевич О. А. Книга о Лядове. Воспоминания и критические работы двоюродной сестры композитора А. К. Лядова, с приложением писем, документов и других материалов (редакторы-составители И. О. Прохоров и О. В. Соловьева) — М., Издательство «Композитор», 2017 Архівавана 1 снежня 2017.
«Непознанный А. К. Лядов»: сборник статей и материалов (редактор-составитель Т. А. Зайцева). — Челябинск, 2009.
«Композитор А. К. Лядов и Боровичский край»: краеведческий сборник (автор-составитель Л. В. Подобед). — СПб., 2005.
Михайлов М. К. А. К. Лядов. Очерк жизни и творчества. — 2-е изд., доп. — Л., Музыка, 1985.
Запорожец Н. А. К. Лядов. Жизнь и творчество. — М., 1954.
Васина-Гроссман В.А. К. Лядов. — М. ; Л., 1945
«А. К. Лядов. Жизнь. Портрет. Творчество. Из писем»: сборник материалов — Петроград, 1916 (переиздание: СПб., 2005).
Лядов, Анатолий Константинович // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.) . — СПб., 1890—1907.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Анатоль Канстанцінавіч Лядаў