wd wp Пошук: ⬜

Аляксандр Пятровіч Гельмерсен

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Гельмерсен.

Аляксандр Пятровіч Гельмерсен (руск.: Александр Петрович Гельмерсен, ням.: Alexander Peter von Helmersen, 1797—1850) — расійскі ваенны педагог, генерал-лейтэнант, дырэктар Аляксандраўскага Брэсцкага кадэцкага корпуса.

Біяграфія

Нарадзіўся 13 сакавіка 1797 года ў маёнтку Дукерсгоф [et] у Эстляндыі, сын дырэктара Пецярбургскіх Імператарскіх тэатраў стацкага саветніка Пятра Фёдаравіча Гельмерсена.

У 1811 годзе быў прыняты на навучанне ў Царскасельскі ліцэй. Выпушчаны 14 снежня 1813 года прапаршчыкам у Таўрычаскі грэнадзёрскі полк. 9 мая 1817 года ўзведзены ў падпаручнікі і 18 верасня ў паручнікі [2]. У шэрагу крыніц сустракаецца сцвярджэнне, што Гельмерсен быў выпушчаны з ліцэя напярэдадні Айчыннай вайны 1812 года адразу паручнікам у лейб-гвардыі Сямёнаўскі полк, а адразу пасля пачатку ваенных дзеянняў быў пераведзены ў гвардзейскую Конную артылерыю і ва ўзросце 15 гадоў браў удзел у Барадзінскай бітве [3][4]. Але гэта не знаходзіць пацверджання ў іншых крыніцах. Так, напрыклад, П. П. Патоцкі ў сваім гістарычным аглядзе «Стагоддзе расійскай коннай артылерыі» ў спісах узнагароджаных за Барадзінскі бой згадвае паручніка «Гр. Ант. Гельмерсена» [5] і яго ж у агульных спісах тых, хто служыў у коннай артылерыі ў 1812—1814 гадах[6] — тут ён мае на ўвазе паручніка Рыгора Антонавіча Гельмерсена, які загінуў у 1813 годзе ў бітве пры Лютцэне. І ніякіх іншых Гельмерсенаў у Патоцкага больш не сустракаецца. «Спіс генералам па старшынстве» і С. У. Волкаў у якасці даты ўзвядзення А. П. Гельмерсена ў першы афіцэрскі чын называюць 1813 год[7] [8]. А. У. Кібоўскі прама адпрэчвае які-небудзь удзел А. П. Гельмерсена ў Айчыннай вайне і наступных Замежных паходах [2].

12 лютага 1821 года пераведзены ў лейб-гвардыі Сямёнаўскі полк, у шэрагах 1-й грэнадзёрскай роты якога прыняў удзел у Руска-турэцкай вайне 1828—1829 гадоў, знаходзіўся ў аблогавым корпусе пад Варнай. У 1831 годзе прыняў удзел у здушэнні паўстання 1830 года і за баявое адрозненне быў узнагароджаны ордэнамі Св. Станіслава 3-й ступені і св. Уладзіміра 4-й ступені з бантам[2].

У 1832 годзе ўзведзены ў палкоўнікі і прызначаны камандзірам роты падпрапаршчыкаў у Школе гвардзейскіх падпрапаршчыкаў і юнкераў. На гэтай пасадзе ён знаходзіўся да 1841 года. 16 красавіка 1841 года ўзведзены ў генерал-маёры і прызначаны дырэктарам Аляксандраўскага Брэсцкага кадэцкага корпуса. 3 красавіка 1849 года ўзведзены ў генерал-лейтэнанты. Памёр 11 мая 1850 года ў Брэст-Літоўску, пахаваны пад Брэстам у вёсцы Трышын на гарнізонных могілках [2].

Партрэт А. П. Гельмерсена працы Я. Р. Рэйтэрна знаходзіцца ў зборы Дзяржаўнага Эрмітажа (1832 год; папера, акварэль; 23,9 х 16,6 см; інв. № ЭРР-5707)[9] (атрыбутаваны Гельмерсену ў 2020 годзе А. У. Кібоўскім[10]).

Узнагароды

Сярод іншых узнагарод Гельмерсен меў ордэны[7]:

Ордэн Святой Ганны 4-й ступені (1825 год)
Ордэн Святой Ганны 3-й ступені (1826 год)[11]
Ордэн Святога Уладзіміра 4-й ступені з бантам (1831 год)
Ордэн Святога Станіслава 3-й ступені (1831 год)
Ордэн Святога Станіслава 2-й ступені (1831 год)
Польскі знак узнагароды за ваенную годнасць 3-й ступені (1831 год, паводле звестак А. У. Кібоўскага — узнагароджанне было 4-й ступені ў 1832 годзе[12])
Ордэн Святой Ганны 2-й ступені (1833 год)
Ордэн Святога Георгія IV класа (6 снежня 1836 года, № 5366 па кавалерскім спісе Грыгаровіча — Сцяпанава)

Сям’я

11 красавіка 1832 года ажаніўся з баранойсай Антуанэтай-Жулі-Хелен-Эгланцінай Расільён (1806—1885). У іх было трое дзяцей:

Сафія (Sophie von Helmersen) (1836—1914),
Петэр Людвіг (Peter Ludwig von Helmersen) (1838—1877)
Аляксандр Людвіг (Alexander Ludwig von Helmersen) (1843—1904).

Зноскі

↑ Catalog of the German National Library Праверана 17 ліпеня 2021.
1 2 3 4 Матэрыялы па іканаграфіі, вып. 9, 2020, с. 37
↑ Напалеон і Рэвалюцыя. — Гельмерсен Аляксандр Пятровіч (Alexander Peter von Helmersen) (1797—1850) (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 25 студзеня 2022.
↑ Энцыклапедыя немцаў Расіі. — ГЕЛЬМЕРСЕН (Helmersen) Аляксандр Пятровіч фон. (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 15 жніўня 2018.
↑ Патоцкі, 1894, с. 66 (1-й паг.)
↑ Патоцкі, 1894, с. 18 (2-й паг.)
1 2 Спіс генералам, 1844, с. 347
↑ Волкаў, 1 т., 2009, с. 334
↑ Госкаталог. РФ. — Рейтерн, Герхард Романович. Портрет обер-офицера л.-гв. Семёновского полка. (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 25 снежня 20172017-12-25. Праверана 2 чэрвеня 2022.
↑ Матэрыялы па іканаграфіі, вып. 9, 2020, с. 36—37
↑ Александр Петрович Гельмерсен // Кавалеры Ордена Св. Анны третьей степени // Список кавалерам императорских российских орденов всех наименований за 1829. Часть III. — СПб: при Императорской Академии Наук, 1830. — С. 344.
↑ Матэрыялы па іканаграфіі, вып. 9, 2020, с. 36

Літаратура

Волков С. В. Генералитет Российской империи: Энциклопедический словарь генералов и адмиралов от Петра I до Николая II. — М.: Центрполиграф, 2009. — Т. I (А—К). — 760 с. — ISBN 978-5-9524-4167-5.
Потоцкий П. П. Столетие Российской Конной артиллерии (1794—1894 г.). — СПб.: Типография С. В. Балашева и К°, 1894. — 194, 62 с.
Русские портреты XVIII — начала XX вв. Материалы по иконографии. Вып. IX / [Сост. С. А. Подстаницкий]. — М.: Фонд «Русские витязи», 2020. — 240 с. — ISBN 978-5-907245-28-0.
Список генералам по старшинству. Исправлено по 17 марта. — СПб.: В военной типографии, 1844. — 425 с.