Паручнік — камандзірская пасада, а з XVIII ст. афіцэрскае званне ў арміях Вялікага княства Літоўскага, Польшчы, армій УНР і ЗУНР, Расіі.
Першапачаткова паручнік ў арміі ВКЛ выконваў функцыі памочніка камандзіра харугвы — ратмістра, быў яго паручэнцам. З XVI ст. паручнік часта выступаў сам як камандзір харугвы, пераважна казацкай (від кавалерыі ў ВКЛ) або татарскай. Са стварэннем рэгулярнай арміі ВКЛ у XVIII ст. званне «паручнік» першапачаткова ўжывалася толькі ў кавалерыі і толькі ў 1770-х гг. у пяхоце.
З увядзеннем знакаў адрознення ў канцы XVIII ст. мелі тры зорачкі на пагоне ў пяхоце, артылерыі і лёгкай кавалерыі і тры стужкі на эпалеце ў падраздзяленнях Нацыянальнай кавалерыі.
У літоўскай арміі 1812 г. знакам адрознення паручніка была адна стужка на эпалеце без махры.
Ва Узброеных сілах Рэспублікі Беларусь адпавядае званню «старшы лейтэнант». У Войску Польскім, арміях Чэхіі і Славакіі «паручнік» — другое афіцэрскае званне.