У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Шадыра.
Алег Іосіфавіч Шадыра (31 сакавіка 1948, в. Даўгінава, Вілейскі раён, Мінская вобласць — 23 красавіка 2022) — беларускі хімік, загадчык кафедры радыяцыйнай хіміі і хіміка-фармацэўтычных тэхналогій БДУ, прафесар, доктар хімічных навук.
Нарадзіўся 31 сакавіка 1948 года ў вёсцы Даўгінава Мінскай вобласці. Пасля заканчэння СШ № 2 горада Маладзечна ў 1966 годзе паступіў на хімічны факультэт БДУ, які скончыў у 1971 годзе, і быў рэкамендаваны для навучання ў аспірантуры. З 1971 года працаваў малодшым навуковым супрацоўнікам на кафедры радыяцыйнай хіміі і хімічнай тэхналогіі БДУ, а з 1974 года — старшым навуковым супрацоўнікам і адначасова завочна навучаўся ў аспірантуры. Кандыдацкую дысертацыю на тэму «Радыяцыйна-хімічныя ператварэнні альдэгідаў e растворах» выканаў пад кіраўніцтвам Я. П. Пятраева і Я. П. Калязіна і абараніў у 1975 годзе.
Навуковыя інтарэсы А. І. Шадыры былі звязаны з вывучэннем радыяцыйна-індукаваных свабоднарадыкальных ператварэнняў бі- і паліфункцыянальных арганічных злучэнняў у водных растворах. Пры правядзенні гэтых работ, вынікі якіх абагульнены ў манаграфіі (Я. П. Пятраеў, А. І. Шадыра, «Радыяцыйная хімія біфункцыянальных арганічных злучэнняў», 1986), упершыню была паказана магчымасць праходжання ўзгодненых рэакцый фрагментацыі арганічных радыкалаў.
Заканамернасці працякання такога тыпу рэакцый і іх ролю ў радыяцыйным пашкоджанні біялагічна важных малекул сталі асновай доктарскай дысертацыі А. І. Шадыры на тэму «Рэакцыі фрагментацыі свабодных радыкалаў гідраксілзмешчаных біфункцыянальных арганічных злучэнняў», якую ён абараніў у 1988 годзе.
Падыходы, якія выкарыстоўваюцца пры вывучэнні уласцівасцяў свабодных арганічных радыкалаў рознай будовы, а таксама метады ацэнкі магчымасці рэалізацыі розных гамалітычных працэсаў з удзелам біямакрамалекул выкладзены А. І. Шадырам у манаграфіі «Гамалагічныя шэрагі зменлівасці ў хіміі і біялогіі», якая была прысвечана 100-годдзю з дня нараджэння М. І. Вавілава.
У 1991 годзе стварыў і ўзначаліў лабараторыю хіміі свабоднарадыкальных працэсаў, дзе асноўная ўвага сканцэнтравана на даследаванні свабоднарадыкальных рэакцый фрагментацыі арганічных рэчываў, якія граюць важную ролю пры функцыянаванні біясістэм, а таксама на распрацоўцы метадаў пошуку фармакалагічна актыўных рэгулятараў свободнарадыкальных працэсаў.
З 1994 года ўзначальваў кафедру радыяцыйнай хіміі і хіміка-фармацэўтычных тэхналогій БДУ. З мая 1994 года па чэрвень 1995 года выконваў абавязкі дэкана хімічнага факультэта БДУ. У гэты перыяд на хімічным факультэце былі адкрыты новыя спецыяльнасці: «Хімічная экалогія» і «Хімія лекавых злучэнняў».
У 1997 годзе прысвоена вучонае званне прафесара.
Памёр 23 красавіка 2022 года[3].
Галіна навуковых інтарэсаў — вывучэнне кінэтыкі і механізму радыяцыйна-індукаваных свабоднарадыкальных ператварэнняў прыродных злучэнняў і стварэнне на гэтай аснове новых лекавых прэпаратаў. Працуючы ў гэтым напрамку, Шадыра А. І. стаў прызнаным у свеце спецыялістам у радыяцыйнай і свабоднарадыкальнай біяарганічнай хіміі.
Пад яго кіраўніцтвам былі адкрыты новыя рэакцыі фрагментацыі арганічных злучэнняў, рэалізацыя якіх у біяаб’ектах прыводзіць да дэструкцыі фізіялагічна важных рэчываў і спрыяе ўзнікненню і развіццю шматлікіх захворванняў.
Распрацаваў новыя падыходы да стварэння лекавых сродкаў на аснове сінтэтычных і прыродных рэгулятараў свабоднарадыкальных працэсаў у біясістэмах.
Пад яго кіраўніцтвам былі створаны арыгінальныя антывірусныя прэпараты «Бутамінафен» (Залаты медаль на V Маскоўскім міжнародным салоне інавацый і інвестыцый, 2005 год) і «Актавір», серыйная вытворчасць якіх арганізавана на РУП «Белмедпрэпараты».
Адкрыты новы клас антывірусных рэчываў, які ўключае злучэння, якія валодаюць здольнасцю эфектыўна інгібіраваць размнажэнне ВІЧ і вірусаў грыпу.
На аснове прыроднай сыравіны створаны эфектыўныя стабілізатары льнянога алею (Залаты медаль на Міжнароднай выставе-кангрэсе «Высокія тэхналогіі. Інавацыі. Інвестыцыі», г. Санкт-Пецярбург, 2008 год, Дыплом VII Маскоўскага міжнароднага салона інавацый і інвестыцый, 2007 год). Распрацавана тэхналогія і наладжана серыйная вытворчасць (ТАА «Клуб» фарм-Эка “) стабілізаванага харчовага льнянога алею і БАД на яго аснове, якія валодаюць эфектыўнымі лячэбна-прафілактычнымі ўласцівасцямі.
У 1992—1993 гадах працаваў у якасці запрошанага прафесара ў Базельскім універсітэта (Швейцарыя), дзе сумесна з прафесарам Б. Гійзэ і яго супрацоўнікамі былі праведзены даследаванні уласцівасцяў радыкалаў розных гліцэрыдаў. У гэтых працах атрыманы надзейныя доказы магчымасці пашкоджання ліпідаў клеткавых мембран за кошт узгодненага распаду іх радыкалаў.
У 1995 годзе працаваў у Ілінойскім універсітэце (ЗША), праводзячы даследаванні па тэме «Уплыў магнітных палёў на свабоднарадыкальные рэакцыі ў біясістэмах». З 1996 па 2008 год выступаў як запрошаны лектар на міжнародных сімпозіумах і семінарах у Германіі, ЗША, Італіі, Польшчы, Японіі і іншых краінах.
З 2001 года пад кіраўніцтвам Шадыры А. І. выконваліся 3 праекты Міжнароднага навукова-тэхнічнага цэнтра (МНТЦ) з агульным аб’ёмам фінансавання каля 1 млн. долараў ЗША, асноўнай мэтай якіх было стварэнне новых антывірусных прэпаратаў. Наладжана ўзаемадзеянне з буйнымі навуковымі цэнтрамі Еўропы, ЗША, Канады і Японіі.
Быў членам экспертнага Савета ВАК Беларусі і Нацыянальнай камісіі па радыяцыйнай абароне Рэспублікі Беларусь. З’яўляўся членам навукова-тэхнічных Саветаў Фонду фундаментальных даследаванняў і шэрагу навукова-тэхнічных праграм.
Кафедра, якой кіраваў А. І. Шадыра, рыхтуе спецыялістаў для прадпрыемстваў фармацэўтычнай прамысловасці і атамнай энергетыкі, забяспечвае выкладанне дысцыплін хімічнага і медыка-біялагічнага профілю па спецыяльнасцях «Фармацэўтычная дзейнасць», «Хімічная экалогія», «Радыяцыйная хімія».
Кіраваў працай 4 аспірантаў і чытаў студэнтам лекцыйныя курсы «Свабодныя радыкалы ў хіміі, біялогіі і медыцыне», «Хімічныя асновы радыяцыйнай біялогіі», «Радыяцыйная хімія вады і водных раствораў».
Пад яго кіраўніцтвам абаронена 15 кандыдацкіх і 2 доктарскія дысертацыі.
У 2010 годзе Шадыру А. І. прысвоена ганаровае званне «Заслужаны дзеяч БДУ», ён узнагароджаны прэміяй імя А. М. Сеўчанкі ў галіне прыродазнаўчых і тэхнічных навук за цыкл работ «Распрацоўка інавацыйных антывірусных сродкаў і арганізацыя вытворчасці супрацьвіруснага прэпарата „Бутамінафен“».
У 2011 годзе ўзнагароджаны Ганаровай граматай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь за вялікія дасягненні ў галіне навуковых даследаванняў і асабісты ўклад у практычную рэалізацыю іх вынікаў у народнай гаспадарцы Рэспублікі Беларусь, а таксама ганаровай граматай НАН РБ за шматгадовую плённую дзейнасць у галіне радыяцыйнай хіміі, распрацоўку новых лекавых сродкаў, падрыхтоўку навуковых кадраў вышэйшай кваліфікацыі.
У 2013 годзе Шадыра А. І. узнагароджаны дыпломам II ступені Сцепанаўскіх чытанняў за працу «Оптыка-фізічныя тэхналогіі дыягностыкі біялагічнай актыўнасці кіслародзмяшчальных араматычных злучэнняў» і ганаровай граматай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за шматгадовую навукова-педагагічную дзейнасць, дасягнутыя поспехі ў падрыхтоўцы высокакваліфікаваных спецыялістаў.
У 2014 годзе ўзнагароджаны Падзякай Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь за шматгадовую плённую навукова-педагагічную дзейнасць і асабісты ўклад у падрыхтоўку высокакваліфікаваных спецыялістаў.
У 2021 годзе ўзнагароджаны медалём Францыска Скарыны.
Шадыра А. І. — аўтар больш за 250 навуковых прац, у тым ліку 4 манаграфій, а таксама 20 аўтарскіх пасведчанняў на вынаходніцтвы і патэнтаў.