wd wp Пошук:

Людвік Свобада

Лю́двік Сво́бада (чэшск.: Ludvík Svoboda; 25 лістапада 1895, Грознацін — 20 верасня 1979, Прага) — чэхаславацкі ваенны і дзяржаўны дзеяч, генерал арміі ЧССР, прэзідэнт ЧССР ў 1968—1975, тройчы Герой ЧССР, Герой Савецкага Саюза (1965), Народны Герой Югаславіі.

Маладыя гады і Першая сусветная вайна

Нарадзіўся ў вёсцы Грознацін Аўстра-Венгрыі (цяпер Край Высочына ў Чэхіі) у сялянскай сям’і. У 1915 годзе скончыў Вышэйшую земляробскую школу па спецыяльнасці аграном. У тым жа годзе быў прызваны на ваенную службу і ў чэрвені быў адпраўлены на Усходні фронт салдатам аўстра-венгерскай арміі. Ужо ў верасні таго ж года добраахвотна здаўся ў рускі палон. Утрымліваўся ў лагеры ваеннапалонных пад Кіевам, затым вызвалены і служыў у гарадской пажарнай ахове. У верасні 1916 г. у Кіеве ўступіў у чэхаславацкі легіён, сфармаваны расійскімі ўладамі, камандаваў ў ім узводам і ротай. Удзельнічаў на баку расійскай арміі ў Збароўскай (1917) і ў Бахмачскай бітвах (1918). У гады грамадзянскай вайны ўдзельнічаў у паўстанні чэхаславацкага корпуса і ў баях супраць Чырвонай арміі ў раёне Чалябінска і Екацярынбурга. Камандаваў узводам, ротай і батальёнам легіянераў. У 1920 годзе пасля сібірскага паходу вярнуўся ў Чэхаславакію.[8]

За гэты перыяд ганараваны Ваенным крыжом Першай сусветнай вайны, ордэнам Сокала, медалямі Перамогі (Антанта), Чэхаславацкім рэвалюцыйным медалём з планкамі «Збораў» і «Сібір», двумя Георгіеўскімі крыжамі III і IV ступені.

Чэхаславакія (1920—1939)

З 1921 году — афіцэр чэхаславацкай арміі ў чыне капітана. Да 1923 гады служыў у 3-м пяхотным палку імя Яна Жыжкі ў Крамяржыжы. У 1923—1931 служыў у 36-м пяхотным палку ў Ужгарадзе (жыў у вёсцы Онакаўцы), камандзір кулямётнай роты і намеснік камандзіра батальёна. У 1931—1934 гадах выкладаў венгерскую мову ў Ваеннай акадэміі, а ў 1934 вярнуўся ў Крамяржыж. У верасні 1938 гады стаў камандзірам пяхотнага батальёна, займаў гэтую пасаду да сакавіка 1939 года. Пасля акупацыі краіны Германіяй у сакавіку 1939 года звольнены з арміі і стаў актыўным удзельнікам мясцовай антыфашысцкай групы, пасля раскрыцця якой у ліпені таго ж года нелегальна збег з акупаванай немцамі Чэхаславакіі ў Польшчу. Там увайшоў у чэхаславацкую ваенную арганізацыю і прыступіў да фарміравання вайсковай часці з такіх жа ўцекачоў з Чэхаславакіі.

Пасля паражэння Польшчы інтэрнаваны Чырвонай арміяй. Знаходзіўся ў некалькіх лагерах для інтэрнаваных асоб.

Другая сусветная вайна

Пасля нападу Германіі на СССР у 1941 годзе з цяжкасцю дамогся дазволу на стварэнне ў СССР чэхаславацкай вайсковай часці, пасля атрымання такой згоды ад савецкіх уладаў ў студзені 1942 года прызначаны намеснікам камандзіра 1-га Чэхаславацкага асобнага пяхотнага батальёна ў горадзе Бузулук. Батальён упершыню ўступіў у бой ў сакавіку 1943 года ў раёне вёскі Сакалова пад Харкавам: падчас Харкаўскай абарончай аперацыі сумесна з савецкімі часткамі адлюстроўваў атакі надыходзячага суперніка. У баі батальён панёс значныя страты, але паказаў высокі маральны дух і баявыя якасці. Свобада быў узнагароджаны савецкім ордэнам. Пасля гэтай бітвы на базе батальёна была створана 1-я Чэхаславацкая асобная пяхотная брыгада. З чэрвеня 1943 гады ў складзе брыгады ўдзельнічаў у баях на Варонежскім фронце, у прыватнасці, за вызваленне Кіева. У 1944 годзе брыгада была пераўтворана ў 1-ы Чэхаславацкі армейскі корпус. У верасні 1944 года па патрабаванні савецкага камандавання ад камандавання корпусам быў адхілены генерал-лейтэнант Яраслаў Кратохвіл, камандзірам быў прызначаны Людвік Свобада. У кастрычніку 1944 гады пад яго камандаваннем войскі корпуса разам з савецкімі часткамі ўзялі ўмацаваны Дукельскі перавал і ўступілі на тэрыторыю Чэхаславакіі, за вызваленне якой і вялі далейшыя баі да канца вайны.

Пасляваенная Чэхаславакія

У красавіку 1945 года ён быў прызначаны Міністрам нацыянальнай абароны Чэхаславакіі як беспартыйны, пасля чаго пакінуў пасаду камандуючага корпусам.

Сыграў важную ролю ў перавароце 1948 г, які ажыццявіў К. Готвальд. Свобада заявіў прэзідэнту Э. Бенешу, што армія ні пры якіх умовах «не пойдзе супраць народа». Пасля перавароту ў 1948 годзе ўступіў у Камуністычную партыю Чэхаславаччыны, абраны дэпутатам Нацыянальнага сходу Чэхаславакіі.

У 1950 годзе быў зняты з пасады Міністра нацыянальнай абароны, прызначаны намеснікам прэм’ер-міністра Чэхаславакіі і старшынёй Дзяржаўнага камітэта па справах фізкультуры і спорту. У верасні 1951 года зняты з усіх дзяржаўных пастоў і звольнены з арміі. Вярнуўся ў родны горад Грознацін, працаваў у мясцовым сельскагаспадарчым кааператыве. У лістападзе 1952 года быў арыштаваны, але праз некалькі дзён вызвалены. Пасля смерці Готвальда пераследы Свобады і яго сваякоў спыніліся. Падчас візіту ў Чэхаславакію ў 1954 годзе з ім сустрэўся М. С. Хрушчоў, пасля чаго генерала Свобаду зноў вярнулі ў войска. У 1954—1959 гадах — начальнік Ваеннай акадэміі імя К. Готвальда ў межы, затым ізноў быў звольнены з войска, але на гэты раз з пашанай. У 1960 годзе апублікаваў свае мемуары «Ад Бузулук да Прагі».

Актыўна займаўся грамадскай дзейнасцю. Быў намеснікам Старшыні Саюза змагароў-антыфашыстаў ЧССР, намеснікам Старшыні Камітэта чэхаславацкіх-савецкай дружбы, працаваў у Інстытуце ваеннай гісторыі, вёў актыўную дэпутацкую і прапагандысцкую працу. 30 сакавіка 1968 года абраны Прэзідэнтам ЧССР і Вярхоўным Галоўнакамандуючым ўзброенымі сіламі ЧССР замест скампраметаваць сябе А. Новотный, падтрымаў рэформы А. Дубчака.

Пасля ўварвання ў Чэхаславакію войскаў краін Варшаўскай дамовы супрацьстаяў так званаму «рабоча-сялянскай ўраду» В. Біляка і А. Індры, дзякуючы яго намаганням была захавана жыццё кіраўнікам КПЧ, вывезеным у Маскву. Разам з тым яго супраціў савецкаму ўмяшанню было хутчэй пасіўным — Свобада выдатна разумеў, на чыім баку сіла. Падтрымаў палітыку «нармалізацыі» Г. Гусака. З 1974 года фактычна не выконваў абавязкі Прэзідэнта, аднак адмаўляўся сыходзіць у адстаўку. У красавіку 1975 года быў прыняты канстытуцыйны закон, згодна з якім Федэральны сход мае права абраць новага Прэзідэнта, калі ранейшы не ў стане выконваць свае абавязкі. На гэтай падставе новым Прэзідэнтам замест Л. Свобады быў абраны Г. Гусак.

Зноскі

  1. 1 2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
  2. Свобода Людвик // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1976. — Т. 23 : Сафлор — Соан. — С. 84. Праверана 28 ліпеня 2016.
  3. 1 2 3 Databáze Vojenského historického archivu Праверана 30 лістапада 2020.
  4. 1 2 The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
  5. Ludvik Svoboda // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  6. Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118620142 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
  7. Czech National Authority Database Праверана 23 лістапада 2019.
  8. PRECLÍK Vratislav. Masaryk a legie (Масарик и Легии), Ваз. Книга, váz. kniha, 219 str., vydalo nakladatelství Paris Karviná, Žižkova 2379 (734 01 Karviná, CZ) ve spolupráci s Masarykovým demokratickým hnutím (изданная издательством «Пари Карвина», «Зишкова 2379» 734 01 Карвин, в сотрудничестве с демократическим движением Масаpика, Прага) , 2019, ISBN 978-80-87173-47-3, str. 150-153
Тэмы гэтай старонкі (58):
Катэгорыя·Вялікія афіцэры ордэна Ганаровага легіёна
Катэгорыя·Узнагароджаныя юбілейным медалём 2500-годдзя заснавання Персідскай імперыі
Катэгорыя·Вікіпедыя·Старонкі з неадназначнымі геаланцужкамі
Катэгорыя·Кавалеры ордэна Суворава II ступені
Катэгорыя·Кавалеры чэхаславацкага Ваеннага крыжа 1939
Катэгорыя·Узнагароджаныя чэхаславацкім медалём «За адвагу перад ворагам»
Катэгорыя·Кавалеры ордэна Партызанскай Зоркі 1-й ступені
Катэгорыя·Асобы
Катэгорыя·Кавалеры Вялікага крыжа ордэна Адраджэння Польшчы
Катэгорыя·Узнагароджаныя медалём «Трыццаць гадоў перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
Катэгорыя·Нарадзіліся 25 лістапада
Катэгорыя·Кавалеры ордэна Лазні
Катэгорыя·Узнагароджаныя Збораўскім памятным медалём
Катэгорыя·Пахаваныя ў Чэхіі
Катэгорыя·Кавалеры чэхаславацкага Ваеннага крыжа 1918
Катэгорыя·Лаўрэаты Міжнароднай Ленінскай прэміі «За ўмацаванне міру паміж народамі»
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Катэгорыя·Узнагароджаныя Чэхаславацкім рэвалюцыйным медалём
Катэгорыя·Узнагароджаныя Сакалоўскім памятным медалём
Катэгорыя·Кавалеры ордэна 25 лютага 1948 года
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы са спасылкамі на элементы Вікідадзеных без подпісу
Катэгорыя·Узнагароджаныя Памятным медалём другога нацыянальнага супраціву
Катэгорыя·Узнагароджаныя Бахмачскім памятным медалём
Катэгорыя·Героі ЧССР
Катэгорыя·Памерлі 20 верасня
Катэгорыя·Узнагароджаныя чэхаславацкім Ваенным памятным медалём
Катэгорыя·Узнагароджаныя медалём «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
Катэгорыя·Кавалеры Вялікага крыжа ордэна Virtuti Militari
Катэгорыя·Кавалеры чэхаславацкага ордэна Сокала
Катэгорыя·Нарадзіліся ў 1895 годзе
Катэгорыя·Кавалеры ордэна Клемента Готвальда
Катэгорыя·Кавалеры ордэна Славацкага нацыянальнага паўстання
Катэгорыя·Узнагароджаныя медалём За заслугі 1 ступені (ЧССР)
Катэгорыя·Памерлі ў Празе
Катэгорыя·Кавалеры ордэна Кастрычніцкай Рэвалюцыі
Катэгорыя·Кавалеры ордэна Суворава I ступені
Катэгорыя·Памерлі ў 1979 годзе
Катэгорыя·Кавалеры венгерскага ордэна Заслуг
Катэгорыя·Узнагароджаныя французскім Ваенным крыжом 1939—1945
Катэгорыя·Кавалеры залатой зоркі ордэна «За заслугі перад народам»
Катэгорыя·Узнагароджаныя польскім медалём «За Одру, Нісу і Балтыку»
Катэгорыя·Члены Камуністычнай партыі Чэхаславакіі
Катэгорыя·Узнагароджаныя чэхаславацкім медалём Перамогі
Катэгорыя·Узнагароджаныя Дукельскім памятным медалём
Катэгорыя·Кавалеры ордэна Леніна
Катэгорыя·Кавалеры ордэна Белага льва «За Перамогу»
Катэгорыя·Узнагароджаныя медалём «50 гадоў Узброеных Сіл СССР»
Катэгорыя·Народныя героі Югаславіі
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных
Катэгорыя·Кавалеры ордэна Пераможнага лютага
Катэгорыя·Прэзідэнты Чэхаславакіі
Катэгорыя·Узнагароджаныя польскім медалём «За Варшаву 1939—1945»
Катэгорыя·Узнагароджаныя медалём «За вызваленне Прагі»
Катэгорыя·Узнагароджаныя медалём «Дваццаць гадоў перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
Катэгорыя·Кавалеры ордэна Крыжа Грунвальда
Катэгорыя·Героі Савецкага Саюза
Катэгорыя·Кавалеры знака ордэна Святога Георгія
Катэгорыя·Кавалеры ордэна «Легіён пашаны» (камандоры)