wd wp Пошук: ⬜

Крамяніца

Крамя́ніца[1] (трансліт.: Kramianica, руск.: Кремяница) — вёска ў Зэльвенскім раёне Гродзенскай вобласці. Адміністрацыйны цэнтр Крамяніцкага сельсавета. Насельніцтва 158 чал. (1997). Знаходзіцца за 12 км на паўночны захад ад Зэльвы, за 4 км ад чыгуначнай станцыі Лябяды (лінія Ваўкавыск — Баранавічы), на рацэ Самараўка (Крамяніца).

Гісторыя

Упершыню Крамяніца згадваецца ў 2-й палове XV ст. як двор Рачковічаў у Ваўкавыскім павеце. У 1498 годзе вялікі князь Аляксандр пацвердзіў правы на маёнтак кухмістру вялікай княгіні Алены Мікалаю Юндзілавічу (Рачковічу). Юндзілы-Рачковічы валодалі Крамяніцай на працягу XVI—XVIII ст. На карце Т. Макоўскага (1613) паселішча пазначыана як мястэчка. У XVII ст. маёнтак падзяляўся на 2 часткі: уласна Крамяніца і Крамяніца Старая (пазней Крамяніца Горная і Крамяніца Дольная). У 1617 годзе ў Крамяніцы Дольнай кашталян віцебскі Мікалай Вольскі заснаваў мураваны касцёл Святога Юрыя. У 1690 годзе Крамяніцай Дольнай (15 дымоў) валодаў віцебскі стольнік Міхал Юндзіл, у мястэчку Крамяніца было 82 дымы, 2 карчмы, 2 млыны. Станам на 1790 год — млын, карчма, шпіталь для бедных.

Пасля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Крамяніца ў складзе Расійскай імперыі, у Ваўкавыскім павеце Гродзенскай губерні. Паводле перапісу (1897), была вёска Крамяніца Горная (32 двары, 2 крамы, кузня) і маёнтак Крамяніца Дольная, якімі валодаў граф дэ Жэльві. Пазней усе населеныя пункты зліліся ў адну вёску.

Паводле Рыжскага мірнага дагавора (1921) Крамяніца ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Ваўкавыскім павеце Беластоцкага ваяводства.

З 1939 года Крамяніца ў БССР, у 1940 годзе стала цэнтрам сельсавета Зэльвенскага раёна. Станам на 1972 год—84 двары, на 1997 год — 73.

Насельніцтва

XIX стагоддзе: 1897 — 238 чал.
XX стагоддзе: 1972 — 297 чал.; 1997 — 158 чал.[2]; 1998 — 158 жыхароў, 75 двароў[3].

Інфраструктура

Сярэдняя школа, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Славутасці

Капліца могілкавая (XIX ст.)
Касцёл Божага Цела і Святога Юрыя (1617—1620) — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 412Г000273шыфр 412Г000273

Страчаная спадчына

Кляштар канонікаў латэранскіх (XVII ст.)
Кляштарны комлекс
Званіца касцёла
Агароджа касцёла
Помнік ля касцёла
Кляштар. Гаспадарчая пабудова
Кляштар. Афіцына
Могілкі
Капліца могілкавая
Архаічная кропельніца каля капліцы

Вядомыя асобы

Людміла Мікалаеўна Чумак (1950—2009) — беларускі мовазнавец, спецыяліст у галіне рускага і беларускага мовазнаўства. Доктар філалагічных навук (1999), прафесар (2004).

Зноскі

↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).
↑ Валерый Шаблюк. Крамяніца // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4: Кадэты — Ляшчэня / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — 432 с.: іл. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2. — С. 247.
↑ Крамяніца // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8: Канто — Кулі. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8), ISBN 985-11-0035-8. — С. 448.

Літаратура

Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4: Кадэты — Ляшчэня / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — 432 с.: іл. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.
Krzemienica // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno. — Warszawa, 1883. S. 775.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Крамяніца