wd wp Пошук:
    ⬜

    Уладзімір Іванавіч Пічэта

    Уладзімір Іванавіч Пічэ́та[2] (9 (21) кастрычніка 1878, Палтава, Украіна — 23 чэрвеня 1947, Масква) — беларускі савецкі гісторык, археолаг, педагог. Заслужаны прафесар БССР (1926), акадэмік Акадэміі навук БССР (1929). Заслужаны дзеяч навукі Узбекскай ССР (1949)[2].

    Біяграфія

    Уладзімір Іванавіч Пічэта нарадзіўся 9 (21) кастрычніка 1878 года ў Палтаве. Яго бацька, Іван (Ёван) Хрыстафоравіч (1844—1920), серб па нацыянальнасці, ураджэнец горада Мостар, быў рэктарам Віцебскай, а затым Палтаўскай духоўнай семінарыі. Маці навукоўца, Марыя Рыгораўна Грыгарэнка (1846—1911), украінка паводле паходжання, была дачкой кіеўскага чыноўніка Казённай палаты[3].

    Уладзімір Іванавіч Пічэта скончыў у 1897 годзе Палтаўскую гімназію, а ў 1901 годзе — гісторыка-філалагічны факультэт Маскоўскага ўніверсітэта (вучань М. К. Любаўскага). Навуковым кіраўніком яго дыпломнай (тады якая звалася кандыдацкай) працы «Юрый Крыжаніч пра Маскоўскую дзяржаву» быў В. В. Ключэўскі.

    У 1910—1911 гадах прыват-дацэнт. Абараніў доктарскую дысертацыю «Аграрная рэформа Сігізмунда-Аўгуста ў Літоўска-Рускай дзяржаве» (1918). У 1918—1922 гадах прафесар Маскоўскага ўніверсітэта. Узначальваў Беларускае навукова-культурнае таварыства ў Маскве, чытаў курс лекцыяў «Гісторыя беларускага народа» у Беларускім народным універсітэце (Масква). Па прапанове ўрада БССР узначаліў маскоўскую камісію па арганізацыі БДУ, з ліпеня 1921 года і да 1930 г. рэктар БДУ. Адзін з арганізатараў Інбелкульта (аўтар яго статута) і БелАН. Акадэмік БелАН (1928).

    Першыя прафесары БДУ, 1922 год (злева направа):
    Ніжні рад: С. З. Кацэнбоген, А. М. Вазнясенскі, М. М. Нікольскі, У. І. Пічэта, У. М. Ігнатоўскі, Я. Ю. Лёсік, А. А. Міхайлоўскі;
    Сярэдні рад: І. М. Салаўёў, С. Я. Вальфсон, Я. І. Барычэўскі, А. А. Савіч, Д. А. Жарынаў, Я. К. Успенскі, І. Я. Герцык;
    Верхні рад: У. М. Перцаў, М. М. Шчакаціхін, В. В. Якунін, М. М. Піятуховіч.

    Вывучаў гісторыю ВКЛ, Польшчы, Чэхіі, Сербіі, Балгарыі, Расіі 16—20 ст. Апублікаваў каля 150 прац па гісторыі, гістарыяграфіі, археалогіі, архівазнаўстве, краязнаўстве, гісторыі права Беларусі.

    У 1929 годзе ў СССР была сфабрыкавана т. зв. «акадэмічная справа» супраць акадэміка С. Ф. Платонава і іншых гісторыкаў (Гл. таксама: рэпрэсіі ў БССР), 13.9.1930 г. У. Пічэта арыштаваны АДПУ СССР у Ленінградзе. Пастановай СНК БССР ад 6 снежня 1930 года пазбаўлены звання акадэміка. Пастановай Калегіі АДПУ ад 8 жніўня 1931 года сасланы на 5 гадоў у Вятку. У чэрвені 1934 года месца ссылкі заменена на Варонеж, дзе У. Пічэта працаваў прафесарам у педагагічным інстытуце. У 1935 годзе справа У. Пічэты перагледжана, яму дазволілі жыць у Маскве. Паводле адной з версій вызваленне было звязана з прыездам у Маскву былога аднакурсніка У. Пічэты прэм’ер-міністра Чэхаславакіі Э. Бенеша.

    З 1937 года працаваў у Інстытуце гісторыі АН СССР, дзе з 1939 года ўзначаліў сектар славяназнаўства; адначасова быў загадчыкам кафедры заходніх і паўднёвых славян Маскоўскага ўніверсітэта. З 1941 года разам з інстытутам у эвакуацыі ў Ташкенце. У 1946 годзе з акадэмікам Б. Дз. Грэкавым заснаваў і стаў дырэктарам Інстытута славяназнаўства АН СССР. Акадэмік АН СССР.

    Памяць

    У 1990-х гадах вялася размова аб тым, каб назваць у Мінску яго імем вуліцу Ленінградскую, на якой стаяць некалькі карпусоў БДУ. 26 кастрычніка 2011 года на доме № 1 БДУ (цяпер будынак гістарычнага факультэта БДУ), дзе 1924—1929 гадах працаваў Уладзімір Пічэта, была ўстаноўлена мемарыяльная дошка ў яго гонар. Адна з аўдыторый гістарычнага факультэта таксама носіць імя Пічэты[4][5].

    Бібліяграфія

    Зноскі

    1. 1 2 3 Пичета Владимир Иванович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
    2. 1 2 Беларусь, 1995
    3. ↑ Немногие знают, что у первого руководителя БГУ Пичеты сербские корни
    4. ↑ Уладзімір Пічэта. Першы рэктар
    5. ↑ На гістарычным факультэце БДУ адкрылі мемарыяльную дошку першаму рэктару ўніверсітэта Уладзіміру Пічэту Архівавана 28 кастрычніка 2020.

    Літаратура

    Спасылкі

    s: Уладзімір Іванавіч Пічэта ў Вікікрыніцах
    commons: Уладзімір Іванавіч Пічэта на Вікісховішчы
    Тэмы гэтай старонкі (34):
    Вучоныя паводле алфавіта
    Аўтары падручнікаў
    Узнагароджаныя медалём «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
    Памерлі ў Маскве
    Нарадзіліся ў Палтаве
    Выкладчыкі БДУ
    Пахаваныя на Новадзявочых могілках
    Памерлі 23 чэрвеня
    Вікіпедыя:Артыкулы са спасылкамі на элементы Вікідадзеных без беларускага подпісу
    Вікіпедыя:Спасылка на Вікісховішча непасрэдна ў артыкуле
    Гісторыкі Беларусі
    Акадэмікі Акадэміі навук Беларускай ССР
    Нарадзіліся ў 1878 годзе
    Археолагі СССР
    Рэктары БДУ
    Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Кавалеры ордэна Працоўнага Чырвонага Сцяга
    Гісторыкі СССР
    Выкладчыкі 2-га МДУ
    Выпускнікі гісторыка-філалагічнага факультэта Маскоўскага ўніверсітэта
    Асобы
    Памерлі ў 1947 годзе
    Вікіпедыя:Спасылкі на Энцыклапедыю гісторыі Беларусі без нумароў старонак
    Заслужаныя дзеячы навукі Узбекскай ССР
    Педагогі Беларусі
    Археолагі Беларусі
    Нарадзіліся 21 кастрычніка
    Выкладчыкі МДУ
    Правадзейныя члены АН СССР
    Вікіпедыя:Спасылкі на Энцыклапедыю гісторыі Беларусі без назвы артыкула
    Супрацоўнікі Інстытута славяназнаўства РАН
    Вікіпедыя:Спасылкі на Энцыклапедыю гісторыі Беларусі без аўтара
    Артыкулы са спасылкамі на Вікікрыніцы
    Вікіпедыя:Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных