У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Гельмерсен. Рыгор Пятровіч Гельмерсе́н (пры нараджэнні Георг фон Гельмерсен, ням.: Georg von Helmersen; 29 верасня 1803, Дукерсгоф(эст.) бел., паблізу Дэрпта, Эстляндская губерня — 3 лютага 1885, Санкт-Пецярбург) — заснавальнік рускай школы геалагічнай картаграфіі, генерал-лейтэнант інжынернага корпуса, горны інжынер, дырэктар Горнага інстытута (1856—1872), ардынарны акадэмік Імператарскай Пецярбургскай акадэміі навук(руск.) бел. з 1850 года[4].
Нарадзіўся ў сям’і ліфляндскага барона на рускай службе фон Гельмерсена. Першапачатковую адукацыю атрымаў у Санкт-Пецярбургу ў Галоўным нямецкім вучылішчы св. Пятра (1808—1811). Затым вучыўся ў пансіёне Муральта.
У 1825 годзе скончыў Дэрпцкі ўніверсітэт са ступенню кандыдата[4]. У 1826—1830 гадах быў на службе ў Міністэрстве фінансаў Расійскай імперыі. У 1830 годзе быў камандзіраваны за мяжу, дзе да канца 1832 года займаўся вывучэннем геалогіі і горнай справы ў Берліне, Гайдэльбергу, Боне і Фрайбергу, а таксама наведаў горную частку Германіі, Аўстрыі і Паўночнай Італіі. Па вяртанні ў Расію ў 1834 быў годзе залічаны ў Корпус горных інжынераў, а праз некалькі месяцаў Гельмерсен быў камандзіраваны на Урал.
У 1835—1838 гадах вучыўся ў Пецярбургскім горным інстытуце, пасля заканчэння якога быў прызначаны прафесарам кафедры геалогіі[4].
З гэтага часу пачынаецца бесперапынны шэраг яго падарожжаў з мэтай даследавання геалагічнай будовы і карысных выкапняў Расіі і замежжа. Да гэтага ж часу адносіцца пачатак яго выкладчыцкай дзейнасці. У 1841 годзе Гельмерсен стварыў першую геалагічную карту еўрапейскай часткі Расіі — «Генеральную карту горных фармацый Еўрапейскай Расіі»[4]. У 1842 годзе Гельмерсен вызначаны кансерватарам Геалагічнага музея Акадэміі навук.
У 1843 годзе яму была прысуджана Дзямідаўская прэмія(руск.) бел. Акадэміі Навук за складанне першай геалагічнай карты Еўрапейскай часткі Расійскай імперыі.
У 1844 годзе быў абраны ад’юнктам па кафедры геадэзіі і палеанталогіі, у 1847 годзе абраны экстраардынарным, а ў 1850 годзе ардынарным акадэмікам Пецярбургскай акадэміі навук.
У 1850 годзе праводзіў геалагічныя даследаванні на поўначы Беларусі, вызначыў заляганне дылювіяльнай (водна-ледавіковай) марэннай цэглы на дэвонскіх вапняках у даліне Заходняй Дзвіны. Халмісты рэльеф Віцебскага ўзвышша звязваў з «высокім дэвонскім полем» гэтага раёна[4].
У 1856—1872 гадах — дырэктар Горнага інстытута.
У 1865 годзе за складанне ўдакладненай, поўнай геалагічнай карты Еўрапейскай часткі Расійскай імперыі Р. П. Гельмерсену быў уручаны Залаты Канстанцінаўскі медаль — вышэйшая ўзнагарода Імператарскага Рускага геаграфічнага таварыства.
У 1873 годзе апісаў геалагічныя агаленні каля Гродна (в. Прынёманская), валунова-галечныя кангламераты, вызначыў антрапагенавы ўзрост выкапневага торфу[4].
У 1882 годзе Гельмерсен быў прызначаны дырэктарам Імператарскага Геалагічнага камітэта, у арганізацыі якога ён прымаў самы актыўны ўдзел[4].
На працягу 60-ці гадоў сваёй навуковай і педагагічнай дзейнасці Гельмерсен прымаў удзел у вывучэнні Урала, Алтая і горных раёнаў Кіргізіі. Яго імя звязана з вывучэннем каменнавугальных радовішчаў Маскоўскага, Данецкага і Дамброўскага(руск.) бел. басейнаў, тарфянікаў Курляндскай губерні, буравугальных радовішчаў Кіеўскай, Херсонскай, Гродзенскай губерняў, радовішчаў жалезных і медных руд Падмаскоўя, Данецкага басейна, Аланецкай і Санкт-Пецярбургскай губерняў, саляных азёр, гразевых вулканаў і нафтавых радовішчаў Таманскага і Керчанскага паўвостраваў, радовішчаў бурштыну на ўзбярэжжы Балтыйскага мора, Пскоўскага возера і ракі Нарвы.
Дзякуючы яго даследаванням была адкрыта першая ў Санкт-Пецярбургу артэзіянская свідравіна(руск.) бел..
Гельмерсен з’яўляўся ганаровым членам шматлікіх расійскіх універсітэтаў і замежных навуковых супольнасцяў уключаючы Лонданскае, Венскае, Берлінскае(руск.) бел. геаграфічныя таварыствы(руск.) бел. (16 расійскіх і 9 замежных).
У гонар 50-гадовага юбілею яго навуковай дзейнасці была заснаваная прэмія Акадэміі Навук імя Р. П. Гельмерсена, якая ўручаецца за выбітны ўнёсак у развіццё геалогіі, а сам Р. П. Гельмерсен быў узнагароджаны Ордэнам святога Аляксандра Неўскага.
Поўны пералік навуковых прац Р. П. Гельмерсена апублікаваны ў «Горном журнале(руск.) бел.» (1878 г., т. 2), «Записках Минералогического общества» (2 сер., т. XIV, арт. А. І. Кепена), у «Известиях Геологического комитета» (1885 г., № 3), лік якіх перавышае 130.
Асноўныя навуковыя працы