wd wp Пошук: ⬜

Крэацыянізм

Крэацыянізм (ад лац.: Creatio, род. скл. creationis — тварэнне) — навуковая, тэалагічная і светапоглядная канцэпцыя, у рамках якой асноўныя формы арганічнага свету (жыццё), чалавецтва, планета Зямля, а таксама свет у цэлым, разглядаюцца як непасрэдна створаныя Творцам або Богам. Да распаўсюджвання тэорыі эвалюцыі крэацыянізм ў той ці іншай форме быў пануючым пунктам гледжання на паходжанне свету ў тым ліку ў навуковай супольнасці. Сярод iншых яго прытрымлiвалiся такiя навукоўцы, як Iсаак Ньютан, Готфрыд Лейбніц, Блез Паскаль, Карл Лінэй, Фрэнсіс Бэкан, Галілеа Галілей, Іаган Кеплер, Роберт Бойль, Герард Меркатар, Джон Рэй, Нільс Стэнсен, Джон Флемстыд, Джон Дальтан [1].

Негледзячы на гэта сёння вакол крэацыянізму не цішэюць спрэчкі i вялiкая частка навуковага супольнiцтва на Захадзе i постсавецкай прасторы разглядае яго як «псеўданавуковую» канцэпцыю, нібыта канфлiктуючую з навуковымi дадзенымi i не адпавядаючую крытэрыям верыфіцыруемасці i прынцыпу Окама, згодна з якiм варта аддаваць перавагу тэорыі, якая грунтуецца на меншай колькасці перадумоў. Адносна апошняга прынцыпа крэацыянiсты сцвярджаюць, што iх тэорыя наадварот лепш адпавядае прынцыпу Окама у параўнанні з тэорыяй эвалюцыі, бо тэорыю крэацыянiзма можна звесці ўсяго толькі да адной перадумовы — існавання Творцы (Бога).

Крэацыянісцкія канцэпцыі вагаюцца ад чыста рэлігійных да навуковых. Такія напрамкі як «навуковы крэацыянізм» і «Разумная задума» (англ.: Intelligent design), сцвярджаюць, што маюць навуковыя асновы. З некаторай аргументацыяй гэтай пазіцыі можна азнаёміцца напрыклад у артыкуле доктара гісторыі і філасофіі навукі (Ph.D.) Кембрыджскага ўніверсітэта Стывена Майера (Stephen C. Meyer)[2].

Класіфікацыя «Разумнай задумы» як крэацыянісцкага руху выклікае спрэчкі, таму што прыхільнікі канцэпцыi адштурхваюцца пры пабудове тэорыі выключна ад навуковых дадзеных, не выкарыстоўваючы Біблію.

Вядомыя сучасныя крэацыянiсты цi староннiкi Intelligent design

Алiстэр Макграт — прафесар Оксфардскага ўніверсітэта.
Вернэр Гiт
Джонатан Сарфацi (Jonathan Sarfati) — доктар хiмii Універсітэта каралевы Вікторыі ў Велінгтане. Аўтар шэрагу кніг, сярод якіх «Докінз як ілюзія», «Безгрунтоўнасць тэорыі эвалюцыі» і «Найвялікшая містыфікацыя. Абвяржэнне поглядаў Докінза на эвалюцыю».
Джон Ленакс (John Carson Lennox) — магiстар i доктар Кембрыджскага ўніверсітэта, доктар Оксфардскага ўніверсітэта, магістр біяэтыкі універсітэта Суррэя i D. Sc. Валійскага універсітэта ў Кардыфе, дзе ён выкладаў матэматыку на працягу 29 гадоў. Сёння выкладае ў Оксфардскім ўніверсітэце і займаецца ў асаблівасці адносінамі навукі і рэлігіі. Аўтар шэрагу кніг.
Джон Сэнфард (John C. Sanford) — бакалаўр садаводства Мiнесотскага універсітэта, магістр і доктар (Ph.D.) генетыкі Вісконсінскага ўніверсітэта у Мадысане. Пасля выхаду на пенсію ў 1998 годзе працягвае працаваць дацэнтам ў Карнельскам ўніверсітэце. Заслужаны ад’юнкт-прафесар батанікі ў Універсітэце Дзюка. Спецыяліст па геннай інжынерыі. Аўтар больш за 70 навуковых публікацый. Аўтар кнiгi Genetic Entropy & the Mystery of the Genome.
Джон Хартнет (John Hartnett)
Джэймс Мэйсан (James Mason)
Дональд Батэн (Donald Batten)
Дэвід Кетчпул (David Catchpoole)
Дэвід Берлiнскi (David Berlinski) — доктар матэматыкi Прынстанскана ўніверсітэта, аўтар шэрагу кніг.
Марк Харвуд (Mark Harwood)
Маркус Рос (Marcus Ross)
Майкл Бiхi (Michael J. Behe) — хiмiк, доктар біяхіміі універсітэта Пэнсыльванія, прафесар біялогіі на факультэце біялагічных навук Ліхайскага ўніверсітэта ў Бетлехеме, штат Пенсільванія. Аўтар кніг «Darwin’s black Box», «The Edge of Evolution», «Darwin Devolves: The New Science About DNA That Challenges Evolution» i iншых.
Мэцi Лэйсола (Matti Leisola)
Пiтэр Боргер (Pieter Borger)
Роберт Картэр (Robert Carter)
Стывен Маер (Stephen C. Meyer) — доктар філасофіі (Ph.D.) Кембрыджскага ўніверсітэта. Аўтар кніг «Signature in the cell», «Darwin’s Doubt» i iншых.
Сцюарт Баргес (Stuart Burgess)
Тасман Уокер (Tasman Walker)
Уiльям Дэмбскi (William Dembski) — вядомы матэматык, бакалаўр псіхалогіі, магістр статыстыкі, магістр тэалогіі, доктар матэматыкі, доктар філасофіі, да 1991 год супрацоўнік нацыянальнай навуковай асацыяцыі (National Science Foundation), спецыяліст па гісторыі і філасофіі навукі. Аўтар шэрагу кніг.
Хорас Скiпер (Horace Skipper)
Эмiль Сільвестру (Emil Silvestru)

Зноскі

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8. — С. 531—532. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0144-3.

Спасылкі

Разумная Задума (Intelligent Design)

Discovery Institute (англ.)
Discovery Institute Press (англ.)

Младазямельны крэацыянізм (антыэвалюцыйны)

Creation Ministries International (англ.)
Visit Creation (англ.)

Тэістычная эвалюцыя (эвалюцыйны крэацыянізм)

Пій XII Энцыкліка Humani Generis (англ.)

Тэмы гэтай старонкі (4):
Катэгорыя·Неакадэмічныя напрамкі даследаванняў
Катэгорыя·Рэлігійная філасофія
Катэгорыя·Крэацыянізм
Катэгорыя·Рэлігія і навука