wd wp Пошук: ⬜

Зыбіцкая вуліца

Ву́ліца Зы́біцкая — вуліца ў Верхнім горадзе ў Цэнтральным раёне горада Мінска. Праходзіць ад Інтэрнацыянальнай да Нямігі, ляжыць паміж Свіслачу і плошчы Свабоды. Нумарацыя дамоў вядзецца ад вул. Інтэрнацыянальнай. У другой палове 2010-х гадоў Зыбіцкая ператварылася ў галоўную «тусовачную вуліцу» сталіцы.

Гісторыя

Вуліца пачала засяляцца яшчэ ў раннім Сярэднявеччы. Разам з Гандлёва-Набярэжнай злучала плошчу Нізкага Рынку з раёнам Малочнага рынку і былой рачной прыстанню. Вуліца, размешчаная ў зыбкай пойме, часта пакутавала ад паводак, ад чаго у XVIII стагоддзі стала называцца Зыбіцкай. Нягледзячы на частыя паводкі, раён быў выключна выгодны сваёй блізкасцю да вады. Ужо ў XVI стагоддзі ў гэтым месцы было пабудавана некалькі вадзяных млыноў[1].

У 1866 годзе Зыбіцкую вуліцу пераназвалі ў Балотную, а ў 1882 па просьбе багатага яўрэйскага насельніцтва — у Гандлёвую.

З прычыны блізкасці да ракі ў дамах была пастаянная вільгаць. У 1908 г. у «Працах першага з’езду ўрачоў Мінскай губерні» адзначалася: «Тапаграфічна Мінск размяшчаўся ў даліне ракі Свіслачы. З прычыны прысутнасці на невялікай глыбіні непранікальнага слоя гліны ападкі затрымліваюцца ў паверхневым пласце. Таму пабудаваныя на такой глебе камяніцы адзначаюцца празмернай вільгаццю падвальных і першых паверхаў, што ўяўляе вялікую небяспеку для здароўя іх жыхароў. У драўляных жылых дамах падвалы таксама вельмі сырыя. Вільгаць свабодна пранікае ў жылыя памяшканні. На нізкіх берагах ракі няма магчымасці карыстацца падваламі, асабліва ў час стаяння ўзроўню вады ў рацэ, таму што апошнія становяцца рэзервуарамі для збору ў іх паверхневай вады. Вільгаць зямлі і жылля ў даліне ракі павялічваецца амаль штогадовай веснавой паводкай Свіслачы»[1].

На вуліцы жыў сярэдні клас, размяшчаліся розныя ўстановы, прадпрыемствы. У доме Фукса па Гандлёвай, 8 знахзодзілася школа рускай пісьменнасці. У доме № 9 — школа, у якой рыхтавалі шаўцоў. У доме № 22 — Хіміка-бактэрыялагічны кабінет і лабараторыя. У доме Бергера (№ 23), які стаяў паміж Манастырскім завулкам і Нямігай адразу за карпусамі мужчынскага манастыра, здавалася 11 мэбляваных пакояў. У доме Левіншырына (№ 18) у гады рэакцыі 1907—1910 гг. размяшчалася нелегальная бібліятэка РСДРП, у якой меліся амаль усе бальшавіцкія газеты, брашуры і кнігі, што выдаваліся ЦК РСДРП і партыйнымі арганізацыямі з 1903 года. На рагу з Бернардзінскім завулкам, у доме бенедыктынак знаходзіўся пансіён «пані Парнікель, начальніцы ўсебакова адукаванай», у якім выхоўваліся дочкі заможных бацькоў[1].

Да рэвалюцыі ў гэтым раёне таксама размяшчалася заснаваная ў 1889 г. тытунёвая фабрыка купчыхі С. М. Гінзбург (№ 54), якая спецыялізавалася на выпуску махоркі. У 1895 г. на ёй працавала 29 рабочых, выпушчана прадукцыі на 29 тысяч рублёў. У 1913 г. — працаваў 21 чалавек, прадукцыі выпушчана на 48 тысяч рублёў. Пры фабрыцы існавала крама, у якой прадаваўся ўласны тытунь. Будынак стаяў у канцы сучаснай Гандлёвай вуліцы перад мостам цераз Свіслач. На з Манастырскім завулкам, у будынку былога манастыра бернардзінак размяшчалася Тытунёвая фабрыка Б. Ф. Харліпа, адкрытая ў 1870 г. Выпускала курыльны тытунь, цыгары, папяросы, махорку. У 1895 г. на ёй працавала 80 рабочых, было выпушчана прадукцыі на 47 тысяч рублёў. У 1903 г. пастаўлены газавы рухавік. У 1912 г. фабрыка перайшла да Перліса, але назва фірмы не змянілася. Праз год на ёй было занята 30 рабочых, выпускалася прадукцыі на 58 тысяч рублёў. Практыкавалася раздача працы на дом[1].

Таксама ў раёне вуліцы Гандлёвай знаходзілася абутковая фабрыка «Русь» М. І. Зібіцкера, якая была заснавана ў 1875 г. як звычайная шавецкая майстэрня. У 1912 г. яе ўладальнік выпісаў з-за мяжы машыны і спецыяльнае абсталяванне для механічнай вытворчасці абутку. Праз год на фабрыцы працавала 50 рабочых, і выпусціла яна прадукцыі на 50 тысяч рублёў. У 1915 г. прадпрыемства перайшло да Ж. Л. Шыфрына[1].

У канцы XIX ст. па Гандлёвай вуліцы праходзіла лінія конкі[1].

Пасля вайны вуліца прыйшла ў заняпад. З боку Свіслачы забудова была цалкам страчана, на гэтым месцы сфарміраваўся сквер. Да 2000-х гадоў вуліца ўяўляла сабой пясчаную дарогу.

У 1990-х гг. на Гандлёвай каля бамбасховішча, празванага «Унітаз», збіраліся панкі, якія праводзілі канцэрты і рабілі запісы[2]

Аднаўленне

Лёс закінутай вуліцы вызначыў указ «Аб развіцці гістарычнага цэнтра Мінска» 2004 года і дэтальны план гістарычнага цэнтра горада 2006 года. Тут намерваліся стварыць гандлёвую зону і аднавіць забудову вуліцы з абодвух бакоў[2].

У 2005 годзе знесены будынак № 27. У ліпені 2007 — маі 2008 года ў раёне вул. Гандлёвай былі праведзены археалагічныя даследаванні[1]. На схіле каля Свята-Духава кафедральнага сабора пабудаваны Духоўна-адукацыйны цэнтр Беларускай Праваслаўнай Царквы, адноўлены дом № 27[1].

17 сакавіка 2010 рашэннем Мінскага гарадскога Савета дэпутатаў ёй была вернута гістарычная назва Зыбіцкая[3].

КУП «Мiнская спадчына» ў 2010 годзе распрацавала праект узнаўлення і рэканструкцыі 5 кварталаў забудовы, у складзе якой 29 лакальных аб’ектаў. Планавалася аднавіць бровар, аналагічны тым, што існавалі тут на мяжы XIX — XX стагоддзяў. Таксама была запланавана крытая лядовая пляцоўка на 50 чалавек на ўнутрыквартальнай пляцоўцы, кінаканцэртная зала на 300 месцаў, музей фота, моладзевы цэнтр, дзве гасцініцы кватэрнага тыпу.[4]

У 2011 годзе Беларускае добраахвотнае таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры прапанавала свой праект рэканструкцыі часткі вуліцы, што прылягае да Свіслачы, які прадугледжваў максімальнае захаванне гістарычнай планіроўкі квартала. Спачатку праект быў падтрыманы Мінгарвыканкамам, але пазней яго адхілілі[5].

У красавіку 2012 года Мінгарвыканкам выдаў дазвол на будаўніцтва квартала № 1 на правым боку вуліцы Зыбіцкай па праекце «Мінскпраекта». На беразе Свіслачы планавалася ўзвесці бізнес-цэнтры, фешэнэбельныя гасцініцы, рэстараны і буцікі сусветных брэндаў. У кастрычніку таго ж года «БелінжынірынгбудІнвест» пачаўся будаўніцтва комплексу «На Гандлёвай набярэжнай», які вонкава ўяўляў сабой стылізацыю пад даўніну і змяшчаў шмат элементаў стылю хай-тэк. Побач кампанія «Славічы» ўзвяла гатэль Mercure, будынак на пляцоўцы бліжэй да рэстарана «Журавінка» пабудаваў «ИнтерРосПромСтрой»[5].

Каментуючы рэканструкцыю Зыбіцкай, галоўны інжынер «Мінскай спадчыны» Міхаіл Жых адзначыў, што[6]:

На жаль, тут не ўсё правільна ў плане маштабу і асяроддзя гістарычнай забудовы, ландшафтнай архітэктуры. Першапачаткова ў нас была іншая канцэпцыя, потым змяніліся інвестары, у выніку з'явіліся трохі рознастылёвыя аб'екты. Але яны ўжо ўліліся ў акружэнне, і трэба ўспрымаць горад такім, як ён склаўся, а не такім, якім ён мог бы быць.

Тусовачная вуліца

У 2013 годзе ў дом № 9 адкрыўся бар «Чердак», пазней — Private House, які першапачаткова прапаноўваў паслугі кінапакоя з барам. З прычыны вялікага наплыву наведвальнікаў на мерапрыемствы, якія арганізоўваў Private House, было вырашана разбурыць адну кіназалу і зрабіць другі бар; увесну пастаўлена летняя тэраса. Акцэнт з прыватных кінапаказаў змясціўся на барны фармат працы. У лютым 2014 гады з’явіліся кафэ Don Coffe’on і бар «Туманы», які не меў сталоў, толькі доўгую барную стойку. Праз паўгода чэргі ў «Туманы» стаялі ўсю ноч, праз што вуліца стала шырока вядомая. У гэты час на ёй працягвалася актыўнае будаўніцтва[5].

У красавіку 2016 года на суседняй вул. Герцэна з’явіўся тэкільны бар у лацінскім стылі El Pushka, услед за ім — магазін крафтавага піва Beer Cap. Наведвальнікі ўсіх гэтых устаноў запоўнілі вуліцу[2]. У тым жа годзе быў завершаны комплекс «На Гандлёвай набярэжнай» (№ 6), у якім адразу адкрылася шмат бараў і рэстаранаў[5].

Вялікую ролю ў папулярнасці вуліцы адыгрываюць мерапрыемствы, якія праводзяцца ў Верхнім горадзе[2]. Некаторыя выказваюць думку, што Зыбіцкая стала для горада «глытком неабмежаванай свабоды», а для ўладаў, якія хочуць усё кантраляваць, «бяльмом на воку»[7].

Многія ўладальнікі ўстаноў скардзяцца на культуру наведвальнікаў. У чэрвені 2017 года некалькі ўстаноў нават атрымалі прадпісанні аб змяненні рэжыму працы да 23 гадзін, якое было патлумачана тым, што ў раёне вуліцы пагоршылася крымінагеннае становішча: непадалёк ад піцейных устаноў зафіксавана вялікая колькасць правапарушэнняў[8]. Некаторыя наведвальнікі перабіраюць з алкаголем і паводзяць сябе некарэктна. Аднак ужо ў ліпені таго ж года ўсім установам на вуліцы афіцыйна дазволілі працаваць да 4 раніцы.[9]

Апісанне

Забудова

Амаль усю гістарычную забудову вуліцы зруйнавалі ў 1960-я.[10]

Па няцотным баку

• № 9 — двухпавярховы будынак. У будынку размешчаны бары «Чердак» і «Туманы», английскі паб Malt&Hops, кафэ Don Coffe’on, клуб прыватнага адпачынку Private House[11].

У наш час аднаўляецца тэрасная забудова, якая існавала ў XVII — XIX стагоддзях.[4]

• № 23
• № 25

• № 27 — Будынак закансерваваны і змацаваны жалезнымі атосамі спецыялістамі ААТ «Стары Менск» па заказу Беларускага фонду культуры у сярэдзіне 1990-х. Нягледзячы на працы па захаванні будынка, яго падмурак страціў апорную здольнасць, а пазней лопнулі атосы. У 2005, пасля абмяркаванняў на паседжаннях Беларускай рэспубліканскай навукова-метадычнай рады па пытаннях гісторыка-культурнай спадчыны пры Міністэрстве культуры, будынак было вырашана разабраць з-за адсутнасці сродкаў на далейшае захаванне і магчымага абвальвання, але была пастаўлена задача пазней аднавіць яго ў першапачатковым выглядзе. Будынак з чырвонай цэглы быў адноўлены як частка духоўна-адукацыйнага цэнтра Беларускай праваслаўнай царквы[12] (2006–2014, навуковы кіраўнік Б. Косціч, архітэктары Б. Косціч, М. Казак, М. Капуцкая[6]).
• № 29

Па цотным баку

• № 2 — чатырохпавярховы будынак (арх. Творчая майстэрня архітэктара Косціча Б. С. «АР-ДІ»). У будынку размешчаны рэстабар «Буфет»[11] і рэстаран Döner King[13].

• № 6 — трохпавярховы будынак. У будынку размешчаны кальянная «DIY BAR», кактэйльныя бары «Банки-Бутылки», «Martlet» і «Mad Rabbit», бары «Calvin Coolidge», «4-4-2», «Чапскі бар», «Spirit Bar», «Градус», цікі-бар «На пляже», вінны бар «Хороший год», кавярня «CoffeeBerry», бітэр-бар «Клумба», кафэ «ДЭПО #2»[11]

Помнікі, мемарыяльныя дошкі і памятныя знакі

Помнікі

• Помнік у гонар з’яўлення абраза Маці Божай Мінскай

Мемарыяльныя дошкі

Гл. таксама

• Кастрычніцкая вуліца (Мінск)

Зноскі

1. 1 2 3 4 5 6 7 8 Зыбицкая (Торговая) Архівавана 29 лістапада 2017.
2. 1 2 3 4 Вдоль по Зыбицкой. Как ненужная улица со сквотом превратилась в минский Бродвей
3. ↑ Вуліца Гандлёвай у Мінску вярнулі гістарычную назву Зыбіцкая // БелаПАН
4. 1 2 БОЛЬШАЯ РЕКОНСТРУКЦИЯ «Минский Курьер»
5. 1 2 3 4 Улица, которая смогла. Как Зыбицкая, куда 10 лет назад было страшно зайти, стала первой бар-стрит в Минске
6. 1 2 «Мінская спадчына»: возрождая прошлое, строим будущее Архівавана 20 верасня 2017.
7. ↑ «Им эта Зыбицкая как бельмо на глазу»
8. ↑ «Искали иностранцев, работающих нелегально». Ночью на Зыбицкую нагрянули власти с мониторингом. Архівавана 11 жніўня 2017.
9. ↑ Конфликт исчерпан? Барам на улице Зыбицкой разрешили работать до 4 утра
10. ↑ Іван Сацукевіч. Тапанімія вуліцы і плошчаў Менска ў ХІХ — пачатку ХХ стст. // «Беларускі калегіюм», 4 чэрвеня 2008.
11. 1 2 3 Заведения на Зыбицкой
12. ↑ Дом на балоце «сплыў»…(недаступная спасылка) «СБ-Беларусь Сегодня»
13. ↑ На тусовочной Зыбицкой заработала круглосуточная шаурма с ценами от 3 рублей Архівавана 24 верасня 2018.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Зыбіцкая вуліца
• Ці будзе ў мінчан яшчэ адно Траецкае прадмесце? Архівавана 1 верасня 2010. // TUT.BY, 30 жніўня 2010
• Гісторыя, якую мы губляем // Ais.by, 4 чэрвеня 2010

Тэмы гэтай старонкі (8):
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Катэгорыя·Верхні горад (Мінск)
Катэгорыя·Вуліцы Мінска
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі
Катэгорыя·Зыбіцкая вуліца
Катэгорыя·Артыкулы пра вуліцы Мінска без ілюстрацый на Вікісховішчы
Катэгорыя·Вуліцы паводле алфавіта
Катэгорыя·Цэнтральны раён (Мінск)